Kanonnenvlees of helden van het vaderland? Waarom de Britse gezondheidswerkers corona niet kunnen overwinnen

De dokters en verpleegkundigen bij de Britse nationale gezondheidsdienst NHS (National Health Service) worden deze dagen letterlijk als helden des vaderlands bejubeld.  Zij staan “op de frontlinie in de oorlogszone” en “leveren een gevecht voor het land tegen het coronavirus”. De loftrompet van de Britse regering moet bijzonder vals klinken voor het medisch personeel en wel om een aantal redenen.

Ten eerste. De Conservatieve Britse regering heeft de epidemie laten aanmodderen en daar heeft niemand afdoend op gereageerd. Het eerste geval van corona werd al eind januari vastgesteld en toch leek het alsof het eiland de weken nadien helemaal op zichzelf leefde. Over de corona-epidemie werd wel bericht in de Britse pers, maar zelden over de situatie in eigen land. De Britse regering hield er ook, net als Nederland, haar eigen strategie op na. Ze week doelbewust af van de isolatiemaatregelen die zowel in China en Zuid-Korea als in verschillende zwaar getroffen landen in Europa werden toegepast.

Het Verenigd Koninkrijk liet zijn inwoners wekenlang vrij rondlopen, oudjes bezoeken, sporten en winkelen. “Kudde-immuniteit” heet dat, het volk immuun maken door het virus te laten uitbreken zodat de zieken antistoffen zouden maken om het virus te verslaan. De Sunday Times dacht afgelopen zondag zelfs te weten dat de persoonlijke adviseur van premier Johnson, Dominic Cummings, in februari een grote fan was van die aanpak, “als dat betekent dat sommige oudere, gepensioneerden zullen sterven”, citeerde de Times een aanwezige op het topoverleg. Downing Street 10 ontkent die uitspraak met klem, maar de strategie werd toegepast.

De Britten werd aangeraden om de handen goed te wassen. Alleen mensen met duidelijke symptomen werden getest op het virus. Gezondheidswerkers bijvoorbeeld niet. Critici noemden die strategie een risicovolle gok, ook al kwam het advies van een comité onder leiding van twee gerenommeerde professoren, Chris Witty en Sir Patrick Vallance (zie foto onder, met premier Johnson). Op een persconferentie op 19 maart sprak Witty nog over de risico’s van een volledige lockdown. Die zou alleenstaanden eenzaam kunnen maken, bijvoorbeeld. “Als je te vroeg met iets begint, zou je de negatieve gevolgen kunnen krijgen zonder het verloop van de pandemie te wijzigen.” (lees voort onder foto)

De Britse regering bleef bijna anderhalve maand lang  in de voorwaardelijke wijs spreken. Terwijl overal drastische maatregelen werden genomen op aansturen van de Wereldgezondheidsorganisatie, bleef ze adviseren, suggereren en aankondigen dat er eventueel wel eens ingrijpendere maatregelen zouden kunnen moeten genomen worden voor de kwetsbare mensen. En intussen bleven de Britten werken, elkaar de hand schudden, feesten,... - de discipline was vaak zeer ver te zoeken - en liep het aantal slachtoffers op. Hoeveel precies is nog niet duidelijk, want pas op 18 maart werd aangekondigd dat de regering meer tests zou gaan uitvoeren, 25.000 per dag, weliswaar binnen de vier weken. Vandaag staat het Verenigd Koninkrijk er slecht voor: met 8.077 gevallen op de tiende plaats in de wereld, en met 422 doden (113 meer dan gisteren!) zelfs op de zevende plaats. 

Pas gisteravond besliste premier Johnson dan toch om overstag te gaan en het voorbeeld te volgen van de meeste andere Europese landen en iedereen te verbieden om naar buiten te gaan, tenzij voor noodzakelijke verplaatsingen naar het werk en om voedsel en medicijnen te gaan kopen of te gaan wandelen. Johnson was onder druk gezet door de gezondheidswerkers maar ook door zijn eigen regering, zo luidt het.

Maar spijtig genoeg is het kwaad intussen wellicht geschied. Zelfs als de professoren het met hun medische tactiek bij het rechte eind hadden, en niet alle andere epidemiologen in Europa en China, toch is die beslissing nefast, want de Britse gezondheidszorg kan deze crisis niet aan. Dat is de tweede reden voor een aangekondigde ramp. 

Vorig weekend schreven enkele duizenden dokters en verpleegkundigen een brief naar de Britse regering. Ze smeekten om medisch materiaal, om mondmaskers – want die van hen waren verouderd – om tests, om beademingsmachines, meer bedden en vooral meer personeel. 

De getuigenissen zijn ronduit griezelig. De ondertekenaars schrijven dat ze al wekenlang vragen krijgen van bezorgde dokters en verplegers omdat ze niet beschermd zijn om de corona-epidemie te bekampen met de juiste middelen. Dokters op de intensieve zorg moeten de meest riskante procedures uitvoeren met mondmaskers die al in 2015 moesten worden weggegooid. Soms zijn er gewoonweg geen maskers ter beschikking.  Ook op sociale media staan NHS-medewerkers nu te kijken van de complimenten die ze krijgen. “We voelen ons kanonnenvlees”, zo omschreven ze hun situatie. (lees voort onder foto)

De bezuinigingen in de NHS en in andere welzijnssectoren zijn al een oud zeer. Op tien jaar tijd is het aantal ziekenhuisbedden onder Conservatief bewind van 144.000 naar 128.000 gedaald, en dat op een bevolking die steeds grijzer wordt. Groot-Brittannië heeft minder bedden per 1000 inwoners dan bijvoorbeeld Italië. In de intensieve zorg is het aantal bedden wel gestegen. Dat zijn er nu 4.000 en dat aantal wil premier Johnson verhogen tot 8.000 voor deze crisis. Minister van Gezondheidszorg Matt Hancock is ook een versnelling hoger geschakeld en heeft “miljoenen” mondmaskers beloofd en ander beschermingsmateriaal. Hij heeft 65.000 gepensioneerde dokters en verplegers aangeschreven "om de mensen in de frontlinie te gaan bijstaan". Nog maar goed een tiende van hen heeft zijn doktersjas of schort uit de kast gehaald. Het leger is aan het rondrijden naar ziekenhuizen en zorgcentra om medisch beschermingsmateriaal te gaan leveren. “We zijn er aan het komen, maar we zijn er nog niet”, zei Saffron Cordery, CEO van de NHS Providers, vanmorgen op de BBC.

,De vrees is dus groot dat deze plotse ommezwaai met blitzmaatregelen niet volstaat om een crisis van deze omvang de baas te kunnen, hoezeer premier Johnson zich ook op de borst klopt en blijft verkondigen dat de Britten ook deze uitdaging wel de baas zullen kunnen, "zoals ze dat in het verleden ook al hebben gedaan". Zal het Verenigd Koninkrijk aan de Europese Unie om steun vragen? Dat zou een knieval zijn. Europa heeft al sinds februari vier aanbestedingen uitgeschreven voor de aankoop van mondmaskers. De meeste van de 27 lidstaten doen eraan mee, maar de Britten niet. Bondgenoot de Verenigde Staten dan? President Trump moet daar zijn eigen rampzalige tekorten in de medische sector onder ogen zien. De komende weken zien er voor de Britse burgers, en zeker voor de meest kwetsbaren onder hen, bijzonder slecht uit. Achteraf zal blijken wie de echte helden waren. Als ze dan nog leven. 

Bekijk hieronder een bijhorende reportage uit "Het Journaal":