Wie wordt vaker ziek van corona, wie loopt meer risico om te sterven? Dit zijn de tendensen
Mannen en vrouwen lopen evenveel kans om het coronavirus op te lopen, maar mannen worden zwaarder ziek en sterven vaker, zo blijkt uit cijfers voor ons land. Die lopen parallel met de tendensen in andere landen.
“Ik slaap iets beter nu”, zegt Steven Van Gucht. Al wekenlang rapporteert hij als voorzitter van het wetenschappelijk comité voor het coronavirus iedere dag nauwgezet over de veroveringstocht van Covid-19 in ons land. Dinsdag kon Van Gucht voorzichtig, opgelucht ademhalen. Voor de tweede dag op rij was er een lichte daling te zien in het aantal nieuwe ziekenhuisopnames.
Het is afwachten wat de cijfers van de komende dagen vertellen, maar voor het eerst sinds de uitbraak van het virus in ons land lijkt een kentering in zicht. Van Gucht: “Het ergste scenario is elke dag een stijging, met om de drie dagen een verdubbeling van het aantal gevallen. Tot enkele dagen geleden was dat de situatie waar we ons in bevonden. Dat moest echt stoppen, anders kwamen we in de problemen. Het lijkt erop dat we uit de exponentiële fase zijn.”
Dat wil niet zeggen dat de teugels nu gevierd kunnen worden. Zelfs als de komende dagen blijkt dat we inderdaad de piek hebben bereikt, dan zitten we nog steeds slechts halverwege. Het komt erop aan om nu vooral de getroffen maatregelen te blijven volgen, tot het virus overwonnen is. Zo niet, dan kan het plots in alle hevigheid weer opflakkeren.
Vooral mannen sterven
De voorlopige balans voor ons land stond dinsdagochtend op 122 doden. 1.859 mensen zijn opgenomen in het ziekenhuis, 381 van hen op intensieve. Die cijfers laten stilaan toe om conclusies te trekken over wie het hardst getroffen wordt door het nieuwe coronavirus. Het beeld is nagenoeg identiek aan wat in landen als China, Spanje, Italië en Nederland te zien was. Mannen en vrouwen raken in vrijwel gelijke mate besmet met het virus, maar mannen komen er een stuk bekaaider van af. Ze hebben een veel grotere kans om in het ziekenhuis en zelfs op intensieve zorgen te belanden, en ook de kans op overlijden is een stuk hoger.
Tot 19 maart belandden 246 patiënten in het ziekenhuis. “40 procent van hen waren vrouwen, 60 procent mannen”, weet Van Gucht. Dat is geen verrassing. In Nederland lag de verhouding eerder deze week op 37 procent vrouwen en 63 procent mannen. In Spanje werden iets meer mannen dan vrouwen ziek, maar de helft meer mannen dan vrouwen werden in het ziekenhuis opgenomen. Omdat mannen zwaarder ziek worden, hebben ze ook meer kans om te overlijden. In Spanje stierven dubbel zoveel mannen als vrouwen. In Nederland was 62 procent van de sterfgevallen een man, in Italië zelfs 70 procent.
“Mannen zijn duidelijk gevoeliger voor ernstige complicaties”, besluit Van Gucht. Dat was overigens ook het geval bij de eerdere uitbraken van SARS en MERS, ook allebei coronavirussen. Het lijkt een vrij stabiel kenmerk te zijn van dit type virussen. Daar zijn heel wat potentiële verklaringen voor, al is het onduidelijk of en in welke mate die allemaal precies een rol spelen.
X-chromosoom
Een van die verklaringen is dat mannen vaker roken, wat hen mogelijk gevoeliger maakt voor respiratoire complicaties zoals bij Covid-19. Volgens Van Gucht zijn er ook indicaties dat het vrouwelijke hormoon oestrogeen de weerbaarheid verhoogt. Bovendien spelen genen een belangrijke rol: het X-chromosoom draagt een heleboel immuniteitsgenen. Vrouwen hebben twee zulke chromosomen – mannen hebben één X- en één Y-chromosoom – en dus dubbel zoveel van die verdedigingsgenen als mannen.
Er zijn nog meer risicofactoren, behalve het verkeerde geslacht. Wie al met een of meer onderliggende aandoeningen kampt, moet eveneens opletten. “Mensen met cardiovasculaire aandoeningen of orgaanlijden – zoals problemen aan het hart en de nieren – hebben een veel hogere kans op een negatieve evolutie van de ziekte”, weet professor infectieziekten Steven Callens (UZ Gent).
“Bij de overlijdens zien we nagenoeg altijd wel één of meer onderliggende aandoeningen”, zegt Van Gucht. Opnieuw volgt ons land de tendensen die zich internationaal aftekenen. Volgens de officiële Italiaanse statistieken had amper 1 procent van de overleden patiënten geen andere gekende aandoening. (De Italianen hebben weliswaar voor slechts 15 procent van de overlijdens volledige data, wat het beeld mogelijk vertekent.)
Zwanger? Geen extra problemen
Vooral hoge bloeddruk en hartaandoeningen zijn rode vlaggen. Dat komt omdat het hart nauw samenwerkt met de longen, die het zwaar te verduren kunnen krijgen door Covid-19: via het bloed pompt het hart zuurstof naar de longen. Ook chronische longaandoeningen zijn logischerwijs een risicofactor, net als nierproblemen, diabetes of een al aangetast immuunsysteem.
Opvallend: een zwangerschap lijkt op dit moment geen extra problemen op te leveren – dat is bijvoorbeeld wel het geval bij de griep. Callens: “Bij de pandemie door de Mexicaanse griep in 2009 hadden zwangere vrouwen al in de eerste week van de ziekte een verhoogd risico.”
Weinig verbazingwekkend is dat ook de leeftijd een belangrijke factor speelt. Van de eerste 246 patiënten die in ons land in het ziekenhuis belandden, was amper 12 procent jonger dan 45. Vooral 65- tot 84-jarigen (45 procent) moesten opgenomen worden. 85-plussers vormden een iets kleinere groep, maar dat wil niet zeggen dat ze minder gevaar lopen: er zijn nu eenmaal minder 85-plussers dan mensen in jongeren leeftijdscategorieën, dus kunnen er ook minder gehospitaliseerd worden.