Von der Leyen: "Geen enkele lidstaat kan dit alleen aan. Alleen door anderen te helpen, kunnen we onszelf helpen"

De Europese staatshoofden en regeringsleiders geven de ministers van Financiën van de eurozone twee weken de tijd om voorstellen uit te werken voor een passende reactie op de financiële en economische impact van de coronacrisis. Die eurogroep opperde dinsdagavond al dat het ESM ingeschakeld zou kunnen worden, maar van het Europees noodfonds is in de gemeenschappelijke verklaring van de EU27 donderdagavond geen sprake.

Ook een verwijzing naar een gemeenschappelijk schuldinstrument of naar Europese coronaobligaties is geen verwijzing terug te vinden. Nochtans hadden verschillende landen, waaronder ook België, daar om gevraagd, maar voor het idee bestaat geen brede steun.

Volgens Europese Raadsvoorzitter Charles Michel is de EU bereid om "alles wat nodig is" te doen, maar komt het de eurogroep toe om concrete voorstellen te doen.

Ingewijden zeiden eerder op de avond dat Italië en Spanje, twee uitgesproken voorstanders van Europese obligaties (of eurobonds), de gemeenschappelijke verklaring dreigden tegen te houden omdat die niet ver genoeg ging.

De unie in "Europese Unie" leek ver weg de voorbije weken, in de strijd tegen het nieuwe coronavirus. Landen sloten de binnengrenzen af, hielden zelfs medisch materiaal voor elkaar tegen. De Europese Commissie liet het aanvankelijk gebeuren, maar greep uiteindelijk toch in. Zo kon het echt niet verder, benadrukte Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen vanmorgen nog eens in het Europees Parlement, mét handschoenen aan.

"We zitten hier nu (in het Europees Parlement, red.) wel verder van mekaar dan normaal, maar we moeten meer samenwerken dan ooit tevoren", sprak von der Leyen. "We moeten voor elkaar zorgen en elkaar hier door trekken. Want één iets is nog besmettelijker dan een virus, dat is liefde en mededogen."

Dat verschillende landen de voorbije weken hun grenzen afsloten en medisch materiaal tegenhielden, kan er bij von der Leyen niet in. "Geen enkel land kan dit alleen aan. Alleen door anderen te helpen, kunnen we onszelf helpen", waarschuwde ze. 

"In het begin van deze crisis hebben we te veel voor onszelf gezorgd. Er was geen all-for-one-spirit, wel een only-for-me-spirit." Een strategie die geen steek houdt, benadrukte von der Leyen, "want er is geen enkele lidstaat die voldoende vitaal medisch materiaal voor zichzelf kan produceren". 

Maar ligt de schuld voor het gebrek aan Europese samenwerking bij de Europese Unie als instelling of bij de lidstaten zelf? De meningen zijn verdeeld. N-VA-Parlementslid Johan Van Overtveldt vindt dat ook Europa als instelling "te laat wakker geworden is" om de principes van de eenheidsmarkt te handhaven.

Anderen wijzen dan weer met de vinger naar de lidstaten. "De Europese instellingen hebben niet gefaald", meent het Spaanse Parlementslid Esteban González Pons (Europese Volkspartij). "Het is de solidariteit tussen de Europese regeringen die faalt. De Europese Unie faalt niet, wel het Europa-gevoel bij de nationale regeringsleiders." (De tekst gaat voort onder de video.)

Bekijk hier de reportage uit "Het Journaal":

Von der Leyen somde ook een reeks maatregelen op die de Europese Commissie intussen heeft genomen, zoals het vrijmaken van 37 miljard euro om de Europese economieën te ondersteunen, de aanleg van een centrale Europese stock in medisch materiaal, de oproep tot het aanleggen van snelle wegstroken aan de grenzen voor het transport van medisch materiaal en het activeren van een clausule in het Europees Stabiliteits- en Groeipact. Op die manier geeft de Europese Commissie aan de lidstaten de toestemming om al het mogelijke te doen om bedrijven en burgers die door de crisis getroffen worden, financieel te steunen. "Het is de eerste keer in de Europese geschiedenis dat we dit doen."

Het Europees Parlement stemt vandaag overigens over dat hulppakket van 37 miljard euro om de economie in de Europese lidstaten te ondersteunen. Dat gebeurt niet in het halfrond in Brussel zelf, maar per e-mail. De stemming duurt de hele dag, de uitslag zal pas vanavond rond 23 uur bekend zijn.

De Europese Raad (met daarin alle staatshoofden en regeringsleiders van de EU) hield vandaag dan weer een videoconferentie. Nadien maakte ze een reeks maatregelen bekend die recent van kracht werden om de coronacrisis aan te pakken. Ze focust daarbij op 5 prioriteiten.

1. De verspreiding van het virus tegengaan.
2. Verzekeren dat er voldoende medisch materiaal is.
3. Onderzoek naar behandeling van het virus en een vaccin promoten.
4. De sociaal-economische gevolgen aanpakken.
5. In het buitenland gestrande EU-burgers helpen.

Om de verdere verspreiding van het virus tegen te gaan, was eerder al beslist om de buitengrenzen van de EU gedurende 30 dagen te sluiten voor niet-essentiële verplaatsingen. Er wordt ook gehamerd op meer coördinatie en uitwisseling van informatie. Wat het medisch materiaal betreft, is zoals hierboven al vermeld een centrale stock aangelegd. Er wordt ook samengewerkt met Europese bedrijven om de productie ervan op te drijven.

Er gaat ook zo'n 300 miljoen euro naar wetenschappelijk onderzoek, om de zoektocht naar een vaccin mee te helpen financieren. Om de lidstaten te steunen in de aanpak van de sociaal-economische gevolgen zijn er een aantal fiscale maatregelen genomen (naast de financiële steun aan de lidstaten). Europese delegaties tot slot werken samen met de nationale ambassades om EU-burgers veilig terug naar hun land te brengen.