Corona besmet de Belgische muziek: "Niemand durft nu nog een band te boeken"

'Twee weken geleden ben ik met Shht nog een show gaan spelen in Maastricht. Onderweg naar huis kreeg ik een mail dat mijn opdrachten voor de volgende weken zouden doorgaan. Toen ik de volgende ochtend opstond, was mijn agenda leeg.’ Zo snel ging het voor geluidsman Yoran Cambier, die naast Shht ook voor Gestapo Knallmuzik, Stake en Rumours werkt.

Zo snel ging het ook voor de rest van de Belgische muziekscene. Twee weken nadat concertzalen nog creatieve oplossingen zochten om optredens voor 950 bezoekers toch te laten doorgaan, zijn alle podia in België, ook de allerkleinste, leeg. Officieel tot en met 5 april, maar niemand die gelooft dat het daarbij blijft. Vrijdag (27 maart) buigt de nationale veiligheidsraad zich alvast over de huidige maatregelen, een verlenging hangt in de lucht.

Enkele festivals in mei, zoals Gladiolen in Olen en Dunk!Festival in Zottegem, zijn nu al verplaatst. In Nederland is het tot en met 1 juni verboden om ook maar iets te organiseren: onder meer Roadburn, een rockfestival met onder meer Brutus op de affiche, ging al voor de bijl. Hetzelfde verhaal in de platenverkoop. Muziekwinkels zijn enkel nog online open, de grote platenfirma’s liggen stil en grote releases van Lady Gaga, Haim en Sam Smith zijn uitgesteld.

Tom Kestens, voorzitter van artiestenvereniging GALM, houdt de cijfers bij voor ons land. En die zien er uiteraard niet goed uit. ‘Als er ook in april geen evenementen mogen plaatsvinden, dan verliezen artiesten en technici voor 17,3 miljoen euro aan inkomsten’, zegt hij. In dat geval zouden er zo’n 11.500 evenementen worden geannuleerd. ‘Dit is de drukste periode van het jaar voor artiesten, op de festivalzomer na dan.’

Geen optredens én gesloten platenwinkels, dat betekent weinig of geen inkomsten voor muzikanten. Velen van hen worden nu al gesteund door de overheid: werknemers kunnen technische werkloosheid aanvragen, zelfstandigen kunnen een beroep doen op het overbruggingsrecht. Meer dan 91 procent van de muzikanten heeft iets om op terug te vallen, bleek uit een studie van de UGent in 2016. Dat kan een spaarboekje zijn, maar ook een uitkering via het zogenaamde kunstenaarsstatuut of inkomsten uit een ander beroep. Maar dat laatste kan in coronatijden ook op de helling staan.

Zo moet Noah Melis, die met Borokov Borokov en Shy Dog de voorbije weken twee platen uitbracht, zijn koffiebar voorlopig sluiten. Janus Coorevits van Compact Disk Dummies (foto bovenaan) legt zich verder toe op het herstellen van synthesizers, Will Michiels aka TheColorGrey wil meer muziek gaan produceren voor andere artiesten.

De situatie van de 9 procent van de muzikanten die op niets kan terugvallen, is erg complex, zegt Tom Kestens. ‘Veel mensen die muziek combineren met een andere job, zien enkel dat eerste wegvallen, maar komen niet rond met het loon van dat laatste. Op het einde van de rit komen ze momenteel voor geen enkele vorm van steun in aanmerking.’ Daarom pleit Kestens, die met het kunstenplatform State of the Arts ook een rondvraag hield, voor een vorm van tijdelijke werkloosheidsuitkering voor muzikanten die er nu geen recht op hebben: ‘Anders komen er velen in de problemen.’

‘Voor de muzikanten in mijn band is het nog veel erger dan voor mij’, zegt TheColorGrey. ‘Zij moeten zo al hustlen van job naar job om rond te komen.’ Het zijn inderdaad de begeleidingsbands en de licht- en geluidstechnici die vooral met dagcontracten werken en op die manier steunmaatregelen mislopen. Zo werkt Yoran Cambier, de technicus die in het begin van dit verhaal over zijn lege agenda getuigt, met dagcontracten en heeft hij nog te weinig dagen gewerkt om een werkloosheidsuitkering te krijgen: ‘En dagcontracten die nu worden aangegeven, tellen niet meer mee als “afgelast door corona”.’

Ook Klaas De Somer, drummer voor onder meer Eefje De Visser (foto onder) en Tourist LeMC, werkt met dagcontracten en zit dus zonder inkomen: ‘Ik hoop vanaf april in aanmerking te komen voor een kunstenaarsstatuut.’

Saxofonist Mattias De Craene, die bij Nordmann en Dijf Sanders speelt, komt net rond met zijn uitkering, maar is met drie maanden zonder loon niettemin ‘gescheten’, zegt hij zelf: ‘Ik probeer enkele pittige facturen te negeren.’ Lichttechnicus Yann Windey, aan het werk voor onder meer Brutus en Noémie Wolfs, komt naar eigen zeggen zelf niet in de problemen: ‘Maar voor wie pas begonnen is of net zwaar geïnvesteerd heeft in materiaal, zal dit een zware klap zijn.’

"Dit is sowieso al een sector waarin je moet knokken voor een deftig loon en waar velen maar een kleine buffer hebben’, zegt Frank Voet, die met zijn bedrijf Mono het geluid van onder meer Bazart en Tessa Dixson verzorgt. De studie van de UGent geeft hem gelijk, want daarin staat dat zelfstandige muzikanten gemiddeld een jaarinkomen van 24.000 euro bruto hebben. Dat is 2.000 euro per maand, maar daar moeten belastingen en andere kosten nog af. ‘Wij zijn zelf gezond en we kunnen gemiddeld overleven, maar wat is gemiddeld en wat is overleven? Ik voel de paniek in de hele sector: dit mag geen vier maanden meer duren’, besluit Voet.

Muzikanten verliezen in deze tijden meer dan alleen hun inkomen. Wie pas nieuwe muziek uitbracht, zoals Millionaire, Shht en Liesa Van der Aa, ziet alle aandacht verdwijnen. ‘We hebben hier twee jaar aan gewerkt, de band was al maanden aan het repeteren. Allemaal weg’, zegt Millionaire-manager Eric Didden.

Andere albums worden dan weer vooruitgeschoven. De nieuwe plaat van Heisa ligt geperst en wel klaar, maar er is nog geen datum om ze uit te brengen. Compact Disk Dummies en TheColorGrey hebben hun nieuwe album verschoven naar mei. Langer willen ze allebei niet wachten, ook niet als dat betekent dat ze geen releaseconcerten kunnen spelen en geen fysieke exemplaren kunnen verkopen. ‘Desnoods schudden we wel iets creatiefs uit onze mouw’, zegt Compact Disk Dummy Lennert Coorevits. ‘Maar het momentum zijn we kwijt.’

Momentum is het woord dat het vaakst valt in onze rondvraag. Het is namelijk wat artiesten hopen te bereiken door via singles en reclamecampagnes naar een album toe te werken, om dan met dat album te gaan toeren. Dat maakt concerten verplaatsen veel moeilijker dan het in de eerste dagen na de sluiting van de concertzalen leek. ‘Shows opschuiven naar het najaar? Als iedereen dat doet, zijn er vanaf september elke dag vier niet te missen concerten’, zegt Didden. ‘Daar hebben de mensen geen tijd en geen geld voor. Er zullen shows onderbevolkt zijn en er zal muziek tussen de plooien vallen, dat staat nu al vast.’

Er zijn nog artiesten voor wie het coronavirus mooie toekomstplannen verpest. Charlotte Adigéry (foto hieronder) was geboekt voor het afgelaste Glastonbury. Jeroen Swinnen, de muzikale leider van het VTM-programma "Liefde voor muziek", schreef de Zwitserse inzending voor het Eurovisiesongfestival en maakte daarmee volgens bookmakers een goede kans op de overwinning. Shht moet zijn pogingen om voet aan de grond te krijgen in Frankrijk voorlopig staken, Brutus ziet een grote Amerikaanse tournee in het gedrang komen.

‘We mogen niet bij de pakken blijven zitten. Alle muzikanten moeten hun gedwongen eenzaamheid gebruiken om creatief te zijn’, vindt Eric Didden. Dat doen de meesten ook. WZA lost sinds het begin van de veiligheidsmaatregelen elke dag een nummer. Daarnaast kregen we al nieuwe singles van Dirk. en blush., het soloproject van Bazart-bassist Daan Schepers.

Ook TheColorGrey schrijft volop aan vers materiaal, laat hij weten: ‘Misschien breng ik dit najaar nog wel een ep uit met de muziek die ik nu aan het maken ben.’ Ook dj Black Mamba vult haar dagen nuttig: ‘Ik heb draaitafels gehuurd om ook thuis te kunnen oefenen en heb mezelf opgelegd om elke dag een beat of het begin van een track te maken.’

‘We mogen niet klagen’, ‘we hebben geluk’, ‘voor ons valt het nog mee’: geen enkele muzikant die we spraken, laat het hoofd hangen, maar tegelijk weet niemand hoe het verder moet of wanneer we weer naar optredens kunnen gaan kijken. Tegelijk geraken de agenda’s steeds leger en weet niemand goed hoe het verder moet.

‘Heel veel organisaties zullen het voorjaar wel overleven. Maar als de festivalzomer wegvalt, sleurt die alles en iedereen mee’, zegt Alexander Vandriessche, manager van onder meer Bazart en Charlotte de Witte (foto onderaan). ‘Voor vele kleine bedrijven en toeleveranciers die van de festivalzomer leven, wordt het dan wel dramatisch.’

Lennert Coorevits van Compact Disk Dummies geeft hem gelijk. ‘Een lege festivalzomer betekent dat we zo’n 50.000 euro aan inkomsten mislopen. Dat lijkt veel, maar weet dat een plaat maken 30.000 euro kost. In juli en augustus maken muzikanten hun jaar goed.’ Tom Kestens schat dat het inkomensverlies voor artiesten en technici na een festivalloze zomer kan oplopen tot 75 miljoen euro.

Jeroen Swinnen voelt dat de schrik erin zit: ‘Niemand durft op dit moment nog een band te boeken. De artiesten met wie ik in oktober een nieuw seizoen van Liefde voor muziek ga opnemen, overwegen hun deelname af te zeggen omdat hun concerten naar die periode verplaatst zijn. Maar wie kan mij zeggen of we dan al weer binnen mogen in de clubs?’

‘Trouwens, zullen mensen meteen weer tickets kopen zodra de maatregelen zijn opgeheven?’ vraagt Bert Ostyn van Absynthe Minded, dat normaal in mei een nieuw album uitbrengt, zich af. Ook Robby Vandereyt van artiestenbureau Party Fun kijkt bezorgd naar de verre toekomst: ‘Elke dag zien wij evenementen geannuleerd worden, tot in oktober. De organisatoren zijn bang en vinden vaak ook geen sponsors meer.’

Swinnen is duidelijk: ‘De overheid moet nu massaal geld pompen in alle getroffen sectoren, ook in de cultuursector. Putten maken moeten we doen, en hopen dat er iets van de zomer overblijft.’