Criminelen profiteren van de coronacrisis: 'Slechtste in mensen komt ook boven'

Themabeeld cybercriminaliteit. — © REUTERS

Landen over heel de wereld nemen drastische maatregelen om de coronacrisis in de dijken. ‘Misdadigers misbruiken die maatregelen voor hun activiteiten’, waarschuwt Europol in een persbericht. 'De criminelen maken gebruik van de angst en de vraag naar informatie en materialen van de mensen', zegt Catherine De Bolle, directeur van de Europese politiedienst.

Marie Garré

‘Terwijl veel mensen tegen het virus vechten en de slachtoffers helpen, zijn er ook criminelen actief die de crisis uitbuiten’, zegt De Bolle in een persbericht. ‘Dat is onacceptabel, dergelijke criminele activiteiten kunnen tijdens een gezondheidscrisis levens in gevaar brengen. Daarom is het belangrijk om het gevecht tegen misdaad aan te scherpen.’

'De flexibiliteit waarmee criminelen zich aanpassen, is opvallend', vult ze aan in De Ochtend op Radio 1. Europol merkt ook een verhoging van kindermisbruik op. 'Er is een stijging van mensen die op zoek zijn naar websites waar kindermisbruik op te zien is', zegt De Bolle. 'Tijdens de crisis komt het beste in de mensen naar boven, maar ook het slechtste.'

Europol waarschuwt voor een toename van de cybercriminaliteit. 'Die criminelen zijn altijd op zoek naar jouw geld of identiteit, en nu gebruiken ze daarvoor corona', zegt De Bolle. De aanvallen tegen kritieke infrastructuren, zoals ziekenhuizen en supermarkten, nemen toe. Een ziekenhuis in Tsjechië moest het IT-netwerk sluiten na een cyberaanval. Daardoor werden dringende operaties uitgesteld en moesten inkomende patiënten naar een ander ziekenhuis worden overgebracht. ‘Criminelen misbruiken de coronacrisis om malware te verspreiden, en proberen via telewerkers het netwerk van een bedrijf te kraken', zegt Europol. 'Iedereen, politie, bedrijven en burgers, moet samenwerken om de netwerken te beveiligen', vindt De Bolle. 'Preventieve maatregelen nemen om het netwerk te beschermen, is essentieel.' De Bolle raadt wel aan op te letten met wie je hiervoor in zee gaat. 'Ga na welke bedrijven door betrouwbare media en de overheid worden aanraden.'

Daarnaast is er ook een verhoging in het aantal fraudegevallen. ‘Fraudeurs hebben hun werkwijze aangepast aan de nieuwe crisis’, schrijft Europol in een persbericht. Zo zijn er gevallen van telefoonfraude, maar ook oplichting met producten zoals ontsmettingsmiddelen. Europol verwacht dat dit nog zal toenemen. Op dit moment onderzoekt Europol een transfer van 6,6 miljoen euro vanuit Europa om desinfecterende gel en beschermende maskers (FFP3/2) te kopen van een bedrijf in Singapore. De levering kwam nooit aan.

Ook namaakmedicatie overspoelt de markt. Er circuleert veel vals beschermingsmateriaal. ‘De kans bestaat dat criminelen de tekorten op de markt zullen gebruiken om hun namaakproducten aan de man te brengen’, laat Europol weten. 'De verspreiding van namaaktesten om covid-19 op te sporen verontrust ons ook', zegt De Bolle.

Daarnaast vormt diefstal nog altijd een probleem. Het aantal inbraken in huizen mag dan wel verminderen, er is een verhoging van inbraken in commerciële bedrijven en medische infrastructuur. 'Wees ook attent voor de "familietruc"', zegt De Bolle. 'Criminelen bellen soms midden in de nacht aan om te zeggen dat een familielid besmet is, en komen in beschermde kledij het huis binnen om zogezegd de persoon te testen. Ondertussen zijn ze binnen en roven ze het hele huis leeg.'

‘We verwachten dat er verschillende vormen van criminaliteit zullen blijven opduiken in heel Europa', zegt Europol. 'Het is nog maar het begin van de crisis', zegt De Bolle. Namaak is een booming business, en ook de cybercriminaliteit floreert. 'Er werden al veel nieuwe domeinnamen geregistreerd', zegt ze. 'De politie werkt proactief, maar ook reactief. In bijna alle landen zijn cyberunits, er zijn samenwerkingsverbanden tussen landen en met private bedrijven. Wie problemen heeft, moet zeker aangifte doen, dan volgt een onderzoek.'

Namaak­medicatie overspoelt markten: ‘Miljoenen producten uit verkoop gehaald’

© ap

Criminelen proberen te profiteren van de coronacrisis. ‘Miljoenen producten zijn de voorbije weken uit de verkoop gehaald omdat ze valselijk beweerden het coronavirus te genezen’, meldt Europol.

Naar aanleiding van de uitbraak van het nieuwe coronavirus heeft het Europese ­antifraudeagentschap Olaf de douanediensten van de lidstaten gevraagd om ­extra waakzaam te zijn voor de import van dergelijke namaakartikelen, zoals maskers, ontsmettingsmiddelen, handgel en testkits. Meestal worden ze online besteld en gewoon aan de deur geleverd via de post of een pakjesdienst. ‘Het risicomanagement bij de douane is op de hoogte hiervan en houdt er rekening mee’, zegt Francis Adyns van de FOD Financiën, waar de douane onder valt. ‘We treden hier samen met het geneesmiddelenagentschap FAGG ­tegen op. Bpost houdt dergelijke zendingen in principe ook tegen en we plannen speciale acties.’

De Belgische douane trof in Zaventem al valse mondmaskers voor kin­deren aan, in een aantrekkelijke pastelkleurige verpakking in de stijl van de Disneyfilm Frozen. Ook voor volwassenen worden valse mondmaskers op de markt gebracht in verschillende Europese lidstaten, tegen 5 tot 10 euro. Dat is meer dan het drievoudige van de normale prijs.

Covid-kruiden

De Europese politieorganisatie Europol bevestigt dat vervalsers profijt proberen te halen uit de crisis. ‘Mensen begeven zich naar onveilige online apotheken voor medicatie en uitrusting. Online oplichters profiteren daarvan. Ze bieden allerlei valse producten aan: antivirale medicijnen, waaronder ook hiv-medicatie, antibiotica, paracetamol, geneesmiddelen tegen malaria en ook zogezegde vaccins tegen ­covid-19. Miljoenen producten zijn de voorbije weken uit de verkoop gehaald omdat ze valselijk beweerden het coronavirus te genezen of iemand ertegen te beschermen. De markten worden overspoeld met namaakproducten, als een reactie op de tekorten aan medische zaken.’

Behalve om geneesmiddelen gaat het om medische hulpmiddelen en zelfs toestellen voor ziekenhuizen. Ook allerlei producten op kruidenbasis en voedings­supplementen worden aangeprezen als middel tegen covid-19.

Europol laat weten dat het voor 13 miljoen euro aan potentieel gevaarlijke medicijnen in beslag heeft genomen. Tijdens die operatie, die van 3 tot 10 maart liep, zijn volgens Europol 121 mensen gearresteerd en 37 criminele organisaties ontmanteld.

Ook cybercriminelen maken misbruik van de coronacrisis. ‘We zien dat zij ­covid-19-kortingscodes verspreiden om malware en namaakartikelen aan de man te brengen’, klinkt het bij de persdienst van Europol. ‘Ze misbruiken de situatie om mensen om de tuin te leiden en kwaad­aardige software te installeren.’