Er dreigt geen tekort aan verse groenten en fruit in de supermarkt, maar ‘er zal een verschuiving komen in het assortiment’

Wie langs de Vlaamse velden en boomgaarden fietst – een tikkeltje controversieel dezer dagen – ziet dat de teelten er hun beste beentje voorzetten. En in de supermarkt is er nog geen leegstand in de divisie groenten en fruit te merken. Toch waren er de voorbije dagen alarmsignalen vanuit de sector: mogelijk komt er een schaarste onze kant uit, klonk het onder meer in De Tijd.

Zo zou er de komende weken een tekort aan citrusvruchten kunnen zijn. Die komen in deze periode van het jaar namelijk vooral uit Zuid-Europa, maar in het fel getroffen Spanje geraken seizoensarbeiders niet meer tot bij de plukvelden. Ook het vervoer stokt door een resem factoren: lange wachtrijen aan de grens, vrachtwagens die nu slechts door één chauffeur bemand zijn – en die dus regelmatig moeten pauzeren. Dat beïnvloedt ook de prijs. Importeurs zagen de prijs van citroenen verdubbelen in vergelijking met een jaar geleden.

Voor vijgen, lychees, passievruchten of peulvruchten geldt dan weer dat ze voornamelijk in het laadruim van passagiersvluchten vervoerd worden. Die blijven nu echter massaal aan de grond. “Nog een ander voorbeeld zijn de druiven", zeg Veerle Van der Sypt van beroepsfederatie Fresh Trade Belgium. “Voor de komende weken komen die vooral uit India, maar dat land is nu in lockdown gegaan.”

Intussen stelt zich ook in eigen land een probleem: de seizoensarbeiders, die voornamelijk uit Oost-Europese landen zoals Polen en Bulgarije komen, komen niet opdagen. Zowel de Boerenbond als het Algemeen Boerensyndicaat (ABS) schat dat ze het momenteel met een tiende van de normale mankracht moeten doen. “Op dit moment komt vooral de oogst van de asperges in het gevaar”, zegt ABS-voorzitter Hendrik Vandamme. 

Gunstig kantelmoment

Dreigt er dan een tekort aan verse groenten en fruit in onze supermarkten? “Globaal gezien niet, maar er zal wel een verschuiving komen in het assortiment”, zegt Van der Sypt. Volgens haar is het moeilijk in te schatten of een periode van import uit een bepaalde streek zal overlappen met een plaatselijke, strenge lockdown. “Na de maand april komen de citrusvruchten bijvoorbeeld vooral uit Zuid-Amerika. In Argentinië is er nog geen indicatie van een probleem met de aanvoer.”

Bij supermarktketen Delhaize maken ze zich geen zorgen. “We bevinden ons namelijk op een gunstig kantelmoment qua seizoenen”, zegt woordvoerder Roel Dekelver. “Het seizoen van de import uit zuiderse landen ruilt net plaats voor het Belgische oogstseizoen.” Van veel producten, zoals tomaten en komkommers, komt de hoofdmoot dan uit eigen land. “We zullen nu wellicht nog wat meer voorrang geven aan lokale leveranciers dan we al gewend zijn.” Die laatsten zien een deel van hun afzet voor de horeca of export trouwens slinken, wat het aanbod in de supermarkten wat extra marge geeft.

Voorwaarde is dus wel dat die groenten en fruit van het veld geraken. De nakende oogsten van tomaten, bloemkool, aardbeien of radijzen dreigen door het tekort aan handen in het gedrang te komen. Telers vrezen dat ze een deel zullen moeten laten verrotten.

Seizoensarbeiders

Zowel ABS als de Boerenbond vraagt daarom aan de regering om tijdelijk werklozen sneller en eenvoudiger aan de slag te krijgen, mét behoud van hun uitkering. De regering verdubbelde eerder al de maximaal toegestane arbeidsduur voor seizoensarbeiders van 65 naar 130 dagen. Bij de VDAB loopt een campagne om werkzoekenden op het land te krijgen.

Volgens Vandamme is er sowieso voldoende interesse. “We deden al een oproep. Veel zelfstandigen en studenten zien dit als een opportuniteit.” Ook voor de lange termijn is dat van belang, zegt hij. “Het plantseizoen komt eraan voor de groenten die in het najaar geoogst worden en daar kruipt nog steeds veel handwerk in. De hele voedselketen, ook voor onze export die een groot economisch belang heeft, start met dat zaadje in het veld.”