Wie zorgt voor de zorgers als dit allemaal voorbij is?

Zorgverleners zijn dezer dagen druk in de weer om het coronavirus te bestrijden. Verpleegkundigen, verzorgen en dokters draaien overuren, gepensioneerde artsen bieden vrijwillig hun diensten aan, specialisten allerhande steken een handje toe op de spoedafdelingen. Dat doen ze met veel overgave, vanuit hun roeping, en onder aanmoediging van de rest van bevolking.

Elke avond om acht uur klinkt een warm applaus door de stille straten van het land. Witte lakens en handdoeken wapperen aan onze huizen, als teken van dankbaarheid en solidariteit. Op sociale en andere media wordt aandacht gevraagd voor de haast bovenmenselijke inspanningen die zorgverleners nu moeten leveren, soms met gevaar voor de eigen gezondheid. Ze worden overal de helden van vandaag genoemd. Dat is mooi, en absoluut terecht. 

Maar ook helden kunnen moe, bang en onzeker zijn, of zelfs willen deserteren.Laten we dat niet uit het oog verliezen, en erover waken dat onze steunbetuigingen de druk op onze helden niet eindeloos opvoert.

De Beroepsvereniging voor Wetenschappelijk onderbouwde Psychotherapie (BWP) vraagt aandacht voor de keerzijde van die mooie heldenmedaille. Het is waar: doen wat je waardevol vindt in het leven, motiveert je intrinsiek en laat je bergen verzetten. Maar laat ons niet vergeten dat zorgverleners ook mensen zijn. Bevlogen mensen, maar ook kwetsbare mensen met grenzen aan hun fysieke en mentale capaciteiten. 

Ervaring leert dat zorgverleners eerst zorgen en in de laatste plaats aan zichzelf toekomen. Hoe moet dat nu de hulpvragen toenemen, de piek nog moet komen? 

Dokter Thierry De Baets (orthopedisch chirurg, AZ Turnhout) getuigt: “Elk laken en elke bemoedigende boodschap verhoogt de druk om voort te doen, om risico's te lopen en moeilijke beslissingen te nemen. Elk spandoek en elk handgeklap verwacht het onmogelijke van hen die geen helden willen zijn maar hun taak willen doen, die - wees gerust - hun job zullen doen, niet onbevreesd, niet altijd perfect, niet koelbloedig en soms verstoord door eigen twijfels en door eigen gevoelens.”

Superhelden zijn niet bang, ze twijfelen niet en deinzen nergens voor terug. Dat geldt niet voor zorgverstrekkers. "We hopen op voldoende mondmaskers, spatbrillen en handschoenen. We smeken om onderling overleg. We huilen als het virus overwint. We beseffen dat de vijand ons kan verrassen met krachtige wapens of ons kan aanvallen met ongekende tactieken waartegen we machteloos staan, als een bloemenmeisje tegen een legermacht”, aldus De Baets. 

We mogen niet voorbijgaan aan de ontwrichtende gevolgen van deze voortdurende staat van paraatheid en aan de impact van de chronische stress-toestand waarin onze zorgverleners zich vandaag bevinden. Als psychologen en psychotherapeuten doen we dan ook een oproep om ons zorgpersoneel in de frontlinie ook op een andere manier te ondersteunen. 

Laten wij, als samenleving, onze helden ook de toestemming geven om kwetsbaar te zijn. Laten we ook ons applaus en onze steun geven aan zorgverstrekkers die willen afhaken of weglopen. Zorgverleners, durf je angsten en onzekerheden te erkennen en erover te praten. Leidinggevenden, maak hiervoor bewust de nodige ruimte en schat je personeel naar waarde. Transparant zijn over je kwetsbaarheid is een teken van sterkte, het werkt verbindend en kan bijdragen tot de kracht om er opnieuw tegenaan te gaan. Tijden van social distancing vragen om een grotere emotionele nabijheid. 

Zelfzorg is geen individuele aangelegenheid. Maatschappelijke erkenning geven aan kwetsbaarheid biedt een belangrijke bescherming en zou weleens het verschil kunnen maken in de psychologische gevolgen op lange termijn. Hier ligt niet alleen een taak voor de ondersteunende teams in de ziekenhuizen, maar ook voor alle ambulant werkende psychologen en psychotherapeuten. We richten ons bij dezen naar beleidsmakers die het verschil kunnen maken door te investeren in de zorg voor de zorgers. Nu en ook na de coronastorm.  

Psychologen en psychotherapeuten hebben alles in huis om een passend aanbod te doen en de zorgsector te ondersteunen. Graag gaan we als Beroepsvereniging voor Wetenschappelijk onderbouwde Psychotherapie in gesprek met beleidsmakers, om die zorg te centraliseren en breed toegankelijk te maken. Zo kunnen ook vermoeide helden met een paar klikken de zorg vinden die ze verdienen.