Journalist Maartje Willems: ‘Juist de afwezigheid van nut is het mooie van niksen’

Is in ons kot blijven een goede gelegenheid om eens lekker te niksen?

“De fear of missing out is voor een groot deel weg en dat is natuurlijk fijn. Normaal zou ik misschien denken: het is weekend dus ik moet met een witbiertje op het terras zitten, want dat zie ik iedereen doen op sociale media. In plaats daarvan merk ik op Instagram dat iedereen gewoon thuiszit. De druk om naar een festival te gaan dat je leven zal veranderen is er niet meer.”

Maar ook thuis kun je het gevoel hebben dat je enorm nuttige dingen moet gaan doen?

“Klopt. Ik kan bedenken dat ik per se een Ottolenghi-waardige maaltijd voor mijn gezin moet bereiden, of dat ik met planten aan de slag moet. Maar bij niksen ontbreekt juist het nut. En dat is het gekke nu met het coronavirus, alleen al door niet de deur uit te gaan, ben je eigenlijk heel nuttig bezig, je helpt mee om het virus niet te verspreiden.”

Oké, ik wil gaan niksen. Hoe pak ik dat aan?

“Je kunt proberen om als je even gaat zitten niet direct je telefoon te pakken. Doe ook de televisie niet aan, pak de krant er niet bij. Ga gewoon zitten, kijk naar buiten. Blijf even weg van de tijd. Laat je gedachten gaan. Ook al zijn dat zorgelijke gedachten.”

Zijn onze smartphones een hindernis bij het niksen?

“Door alle apps op onze telefoon zijn er zoveel manieren om constant geëntertaind te worden. Ik kan het oeuvre van Scorcese gaan bekijken en als ik La peste van Camus wil lezen, dan kan ik dat direct bestellen zonder de deur uit te hoeven. Ik kan leren monteren of fotograferen. Met al die eindeloze mogelijkheden voelt het zonde om je tijd te verdoen.”

“Niksen heeft vele vijanden. Het is opvallend dat we al die apparaten hebben bedacht om voor ons te werken, waardoor je technisch gezien meer tijd zou moeten overhouden, maar dat we nog steeds massaal overspannen zijn.”

Lukt dat niksen wel, nu iedereen zich zorgen maakt over corona?

“Het is wellicht moeilijker om de rust te vinden in je hoofd. We noemen in het boek drie voorwaarden voor onbezorgd lanterfanten: het hebben van de tijd, innerlijke rust en geen gezeik van de buitenwereld. Die laatste twee zijn wat lastiger.”

“Mensen zijn ook nu op zoek naar rust. Vaak zie je trends opkomen om dat te bereiken, zoals mindfulness en yoga. Het gaat meestal over vaardigheden die je moet leren, nog meer dingen die je moet dóén.”

Niksen heeft geen nut. Maar is het stiekem niet toch ergens goed voor, voor ontspanning bijvoorbeeld?

“Het blijft lastig om geen doel te koppelen aan het niksen. Het is goed tegen stress ja, even niets doen. En het helpt je om creatief te worden. John Cleese zei ooit dat je om creatief te zijn, even helemaal niets moet doen. Het is een kwestie van door de zure appel heen bijten, want er zullen gedachten opkomen: wat ben jij je leven aan het vergooien. Daar moet je doorheen om vervolgens op geniale gedachten te komen. Toch blijf ik erbij: juist de afwezigheid van nut is het mooie van niksen. Het is nergens goed voor, maar het is heerlijk.”