Ziekenhuizen ongerust over kwaliteit geleverde mondmaskers: "Er zit rommel tussen"

De ziekenhuizen zijn al verschillende weken op zoek naar mondmaskers. Nu de coronacrisis ons land in alle hevigheid heeft bereikt is voldoende beschermingsmateriaal voor artsen en verpleegkundigen broodnodig. Al snel bleek dat ons land geen strategische stocks meer had van bijvoorbeeld mondmaskers. Daardoor dreigden sommige ziekenhuizen al snel zonder te vallen.

De federale overheid plaatste een aantal bestellingen en de voorbije weken werden ook al zeker meer dan 5 miljoen mondmaskers in ons land geleverd. Het gaat dan om zowel de 'gewone' chirurgische mondmaskers als de hoogwaardige FFP2-mondmaskers. Vooral die laatste maskers zijn belangrijk omdat ze de artsen en verpleegkundigen kunnen beschermen tegen besmetting wanneer ze in contact komen met coronapatiënten om hen te verzorgen, bijvoorbeeld op de dienst intensieve zorg.

Iets meer dan 50.000 FFP2-mondmaskers werden zo geleverd aan het OLV Ziekenhuis in Aalst. Maar spoedarts Ignace Demeyer is duidelijk, de maskers voldoen niet aan de normen: "Dit zijn eigenlijk geen maskers voor medisch gebruik. Ze sluiten niet goed aan, en hebben dus weinig nut. Er zat ook een Chinese handleiding bij en in die handleiding stond dat de maskers eigenlijk niet bedoeld zijn voor medisch gebruik."

Demeyer gaat verder: "We hebben nu nog een voorraad van onze oude maskers, daar kunnen we nog een week mee verder. Ik hoop dat we tegen dan een nieuwe lading FFP2-maskers hebben. Als we geen nieuwe maskers ontvangen dan zullen we deze maskers moeten gebruiken."

Met een van de FFP2-maskers uit China trekken we uiteindelijk naar de Universiteit Antwerpen waar ze een afdeling productontwikkeling hebben. Ze zijn er ook gewoon om mondmaskers mee te onderzoeken en te beoordelen op kwaliteit, het verdict over de lading Chinese maskers is hard en duidelijk: "Dit is geen goed masker. Je kunt het vergelijken met een condoom dat je wil gebruiken om veilig te vrijen. Als er een gaatje in dat condoom zit, dan kan je je wel veilig voelen, je bent wel niet beschermd. Dat is ook zo voor dit masker."

Aan het woord is Jouke Verlinden, professor productontwikkeling aan de Universiteit Antwerpen. Al een tweetal weken werken ze de klok rond met 12 mensen om een productielijn voor hoogwaardige FFP2- en FFP3-maskers op te zetten: "Dit masker laat nog lucht door, het sluit niet goed aan dus is het niet veilig."

Met de labels op de maskers is niks aan de hand, maar wat ze claimen klopt dus niet met de realiteit. Dit zijn helemaal geen hoogwaardige maskers die de gebruiker goed beschermen tegen het coronavirus, integendeel. Het is eigenlijk niet meer dan een gewoon chirurgisch masker verpakt als een FFP2-masker, dat zegt ook Regan Watts, professor en Ingenieur aan de opleiding productontwikkeling in Antwerpen:

"Ik zou op dit masker niet vertrouwen. Het is slechte bescherming. Ze kunnen niet gebruikt worden om virussen te blokkeren en tegen te houden. In vergelijking met andere maskers die we hier al getest hebben is dit écht wel het slechtste masker dat ik al gezien heb."

Intussen moeten de ziekenhuizen wel verder met de lading maskers die ze ontvangen hebben. En daar zit niet enkel rommel tussen. Maar in verschillende ziekenhuizen valt te horen dat de nood nog altijd hoog is en dat er snel nieuwe leveringen zullen moeten komen om te voorkomen dat het gezondheidspersoneel zonder maskers en dus zonder bescherming komt te vallen. 

In Aalst werkte men de afgelopen jaren met een Amerikaanse fabrikant van mondmaskers. Maar omdat de coronacrisis nu ook de Verenigde Staten treft is die lijn opgedroogd. Intussen zoekt niet enkel ons land, maar bij uitbreiding heel Europa en de wereld naar mondmaskers en ander beschermingsmateriaal om deze crisis te lijf te gaan. Het is volgens specialisten ook een belangrijke les. Strategische stocks aanleggen van mondmaskers en ander materiaal is broodnodig en ook meer lokaal produceren, om ervoor te zorgen dat er ook in crisistijden kan geleverd worden. De afdeling productontwikkeling van de Universiteit Antwerpen hoopt deze maand alleszins al de 20.000 eerste FFP2-mondmaskers zelf geproduceerd te hebben.

Bekijk de volledige reportage uit "Terzake" (lees voort onder de video):

In een interview met "Terzake" reageert de bevoegde minister Philippe De Backer (Open VLD) op de reportage. 

Voorafgaand aan elke bestelling wordt gecontroleerd of de bedrijven  de internationale standaarden respecteren waaraan die maskers moeten voldoen, zegt hij. Certificaten worden gecontroleerd, en er worden ook sinds deze week stalen in Belgische labo’s onderzocht. Die dubbele controle gebeurt opnieuw bij de levering. 

Minister De Backer: "Het gaat over miljoenen maskers die geleverd worden. Het is natuurlijk onmogelijk om die één voor één te controleren, het gaat over serieuze staalnames. Maar het gaat heel vaak om heterogene loten, dat wil zeggen partijen van miljoenen maskers die uit verschillende fabrieken komen. Dan wordt bij elk lot wel bekeken of er een test gebeurt en alles in orde is. En als je spreekt over miljoenen maskers, dan kan je natuurlijk nooit uitsluiten dat er af en toe een partij is die niet in orde is. Maar daar hebben we nu ook een versterkte controle op gedaan, sinds we deze week nu ook testen kunnen uitvoeren in Belgische labo’s."

"Elk land in Europa kampt op dat vlak met dezelfde problemen, en als er een onbetrouwbaar lot tussen zit, kan dat ook teruggeroepen worden. Dat is gebeurd in Nederland, in Zwitserland, in Duitsland. En ook al in Vlaanderen en Wallonië. Maar onze diensten van de FOD Economie en het Geneesmiddelenagentschap doen er alles aan om de kwaliteit van die maskers te garanderen."

Er blijft ondertussen een tekort aan maskers dreigen, wat gebeurt daarmee? Minister De Backer: "We zijn bezig met een Belgische productie van mondmaskers op poten te zetten, dat is een samenwerking van universiteiten en de textielsector. We blijven ondertussen binnen- en buitenlandse leveranciers aanspreken om nog mondmaskers, maar ook ander medisch materiaal zoals schorten en handschoenen te leveren.  En er worden ook nog buitenlandse partijen aangesproken waar zich nog Belgische stocks bevinden. "