Wat als Britse premier Boris Johnson buiten strijd raakt? “Er is geen Plan B”

In de Verenigde Staten is het eenvoudig. Als de president wegvalt, neemt de vicepresident het over. En als ook die de leiding niet langer op zich kan nemen, gaat het bevel naar de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden. De Britse grondwet is niet zo duidelijk. En dat zou misschien wel voor problemen kunnen zorgen nu premier Johnson in het ziekenhuis ligt.

Johnson testte tien dagen geleden positief op het coronavirus. Hij liet echter snel verstaan dat de symptomen mild waren en dat hij – weliswaar vanuit quarantaine – gewoon verder zou werken.

Zondagavond werd Johnson echter in het ziekenhuis opgenomen met “aanhoudende symptomen”. Hij bracht er ook de nacht door. Volgens de openbare omroep BBC moest de premier bijkomende onderzoeken ondergaan. Zijn kabinet benadrukte wel dat het om “een voorzorgsmaatregel” ging. En dat Johnson de regering ook nu nog gewoon verder zou blijven leiden.

Iets wat minister van Huisvesting Robert Jenrick maandagochtend herhaalde. Ondanks het feit dat de Britse tabloids The Sun en Daily Mail schrijven dat Johnson zuurstof moest krijgen. “Hij heeft buitengewoon hard gewerkt, de regering geleid en hij wordt voortdurend op de hoogte gehouden”, vertelde die aan de BBC. “Dat zal doorgaan. Vandaag ligt hij in het ziekenhuis, maar hij zal op de hoogte blijven van wat er gebeurt en de leiding over de regering behouden.”

Maandagmiddag meldde Downing Street dat Johnson “positief" is na een “comfortabele” nacht in het ziekenhuis. Hij zal daar tot nader order blijven. Volgens zijn woordvoerder werkt hij vanuit zijn ziekenhuisbed.

Ook de Britse minister van Volksgezondheid Matt Hancock testte intussen positief voor Covid-19 en het feit dat twee cruciale leiders intussen besmet zijn, doet wel vragen rijzen. Want hoe zou het verder moeten als ze allebei buiten strijd zouden raken?

De grondwet is niet echt een hulp, volgens experts. Daarin staat geen duidelijk, formeel “Plan B” of opvolgingsscenario. “We hebben ons nog nooit eerder in zo’n situatie bevonden”, vertelde Catherine Haddon van het Institute for Government – een onafhankelijke denktank die de effectiviteit van de Britse overheid wil verbeteren door onderzoek en analyse – al aan persbureau Reuters.

Er is dus geen officiële plaatsvervanger en ook de Cabinet Manual - die de regels en conventies bepaalt voor het leiden van de regering - maakt er geen gewag van. Downing Street heeft inmiddels wel al aangegeven dat buitenlandminister Dominic Raab het werk van Johnson zal overnemen mocht dat nodig zijn. Raab zit maandag sowieso al de vergadering van het Britse crisiscomité voor. 

“De premier heeft de macht om verantwoordelijkheden door te geven naar om het even welke minister”, aldus de woordvoerder van Johnson. “Voorlopig zijn het nog altijd de premier en de minister van Buitenlandse Zaken die de leiding hebben.”

Ook het verleden leert weinig over wat er zou moeten gebeuren bij het wegvallen van een Britse premier. In juni 1953 kreeg toenmalig eerste minister Winston Churchill - het grote voorbeeld van Boris Johnson - een beroerte, waardoor hij aan zijn linkerkant tijdelijk verlamd raakte. Zijn gezondheidstoestand werd echter angstvallig geheimgehouden, zelfs voor een aantal ministers in zijn kabinet. Hij kwam er weer bovenop en zat twee maanden later al weer stevig in het zadel in Downing Street.

Ook Tony Blair kreeg gezondheidsproblemen terwijl hij premier was. Hij werd twee keer behandeld voor hartklachten in het begin van de jaren 2000. Telkens nam hij alleen enkele dagen wat gas terug in zijn werk. Ook hij was nooit compleet buiten strijd.

Het Verenigd Koninkrijk telt intussen ongeveer 50.000 bevestigde gevallen van het nieuwe coronavirus en Covid-19 grijpt er nog altijd wild op zich heen. Zo’n 5.000 inwoners lieten al het leven.

Lees ook:

Familie patiënt (91) trekt naar rechter voor bed op intensieve: “Wie in deze oorlog vecht, verdient geen rechtszaak” (+)

Bekijk ook: Kan bloed van deze worm coronapatiënten helpen?