619 doden door coronavirus in Vlaamse woonzorgcentra, in zeven procent rusthuizen “massieve besmetting”

403 nieuwe doden, was de zware tol die Sciensano, het federale onderzoekscentrum, vanmiddag meedeelde. Het hoge cijfer kwam vooral doordat er bovenop de 162 doden die de voorbije 24 uur zijn gemeld, plots ook 241 doden uit Vlaamse woonzorgcentra tussen 1 en 4 april werden bijgeteld. Dat gebeurde daarvoor nog niet.

Pas vanaf 5 april worden de sterftecijfers van bewoners van Vlaamse woonzorgcentra per dag opgenomen in de officiële cijfers van Sciensano, met twee dagen vertraging weliswaar. De cijfers van vóór 1 april had Sciensano nog niet.

Van de 241 extra overlijdens in de rusthuizen waren leeftijd en geslacht bij Sciensano evenmin bekend. “Ze worden ingedeeld volgens de datum van kennisgeving van het overlijden aan de regionale overheid”, klonk het. 

Het merendeel van de overleden bewoners was “vermoedelijk” besmet en werd niet getest, zegt Joris Moonens van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid. “In de rusthuizen gaat het om mensen van heel hoge leeftijd, met heel wat onderliggende aandoeningen”, verklaarde ook viroloog Steven Van Gucht. “Soms gaat het om bevestigde gevallen, soms op basis van sterke vermoedens.”

Sp.a-voorzitter Conner Rousseau reageerde in eerste instantie bijzonder verontwaardigd op het feit dat de cijfers uit de woonzorgcentra nu pas naar buiten komen. “Geen beschermingsmateriaal, besmet personeel moet bijven werken, geen testing en nu blijkt dat Wouter Beke (CD&V, bevoegd minister voor de Vlaamse woonzorgcentra, red.) corona-overlijdens in woonzorgcentra niet meedeelde aan federaal”, tweette hij. “214 op 4 dagen tijd? Hoeveel overlijdens heeft hij in totaal onder de mat geveegd? Hallucinant!”

Rousseau verwijderde zijn tweet later weer. “Mijn bezorgdheid over de situatie in de Vlaamse woonzorgcentra blijft erg groot”, klonk het in de plaats daarvan. “Gebrek aan tests, gebrek aan beschermend materiaal & nu pas cijfers om de situatie juist in te schatten. Ik verwacht een grondige uitleg, in het belang van de senioren en de verzorgenden in de wzc’s.” 

Rousseaus tweet was “onbedoeld te veel op de persoon gericht”, zegt ook zijn woordvoerder, “terwijl dat niet niet de grond van de zaak is en zijn focus ligt op de bezorgdheid voor de rusthuisbewoners en het zorgpersoneel. In hun belang wil hij dat er snel duidelijkheid komt waarom deze cijfers die heel belangrijk zijn om de problematiek in de woonzorgcentra te kunnen inschatten, nu pas worden bekendgemaakt.”

Beke betreurde deze namiddag in de Vlaamse commissie Welzijn dat Rousseau “politieke spelletjes wil spelen”. Volgens Beke is er altijd volledige transparantie geweest over de cijfers uit de woonzorgcentra.

619 bewoners van een Vlaams woonzorgcentrum zijn sinds 18 maart overleden, maakte Beke bekend. Hoeveel daarvan al zijn opgenomen in de federale cijfers van Sciensano, is niet bekend. In totaal zijn 2.982 (cijfers tot gisteren) bewoners vermoedelijk besmet, van een totaal op ongeveer 80.000. 198 daarvan liggen in het ziekenhuis. Globaal zijn in de Vlaamse woonzorgcentra 2.174 personeelsleden afwezig, 3,56 procent van het totaal. 

Hij legde ook uit dat in 55 woonzorgcentra personeel en residenten zullen getest worden, naast een steekproef in nog 30 andere woonzorgcentra. In de zwaar getroffen woonzorgcentra zal iedereen getest worden.

Beke gaf in de commissie ook mee dat in 7 procent van de 773 Vlaamse woonzorgcentra die gegevens hebben doorgestuurd er momenteel “een massieve besmetting” wordt vastgesteld. In 19 Vlaamse centra is tussen 20 en 29 procent van de bewoners vermoedelijk besmet met het coronavirus, in 10 gaat het om 30 tot 49 procent, en in 3 zelfs om meer dan 50 procent van de bewoners. Ook is in twee woonzorgcentra meer dan de helft van het personeel uit door ziekte.

Verschillende parlementsleden drongen er op aan dat er veel meer zou getest worden. Ze toonden zich ook sterk bekommerd om het gebrek aan beschermingsmateriaal. Lorin Parys (N-VA) stelde voor om verplegend en medisch personeel dat niet wordt ingezet in de ziekenhuizen, nu in te schakelen in de woorzorgcentra, want - aldus Parys - “daar werken zorgkundigen die weliswaar prima zijn opgeleid voor het werk dat ze doen, maar die mensen hebben niet de opleiding gehad om om te gaan met infectieziektes”.

Rode draad in bijna alle tussenkomsten was de vraag of onze zorgverstrekkers voldoende beschermingsmateriaal hebben. Het kan toch niet dat mensen “met een schort van de beenhouwer en een duikbril” op pad moeten gaan, zoals Tine Van der Vloet (N-VA) het verwoordde. Freya Van Den Bossche (sp.a) maakte zich zorgen omdat er vooral voor lager geschoolden, voor poetspersoneel bijvoorbeeld, onvoldoende bescherming zou kunnen overblijven.

Veel aandacht was er ook voor de eenzaamheid en bijbehorende gevoels van depressie die momenteel heersen bij een groot deel van de bevolking, zoals bij de mensen in de woonzorgcentra die geen bezoek mogen ontvangen, of het bizarre lot van mensen die door de strikte coronamaatregelen op een bijzondere manier afscheid moeten nemen van hun dierbaren.

Minister Beke zei die bekommernissen te delen, “want niemand wil in zijn laatste daggen afscheid van dit leven nemen omringd door mensen die er als marsmannetjes bijlopen, maar het wordt dan afwegen wat belangrijk is: de bescherming van het zorgpersoneel enerzijds en de zorg om een menswaardig afscheid voor de slachtoffers anderzijds”.

De nieuwe cijfers voor de rusthuizen betekenen ook dat we de komende dagen rekening moeten houden met enkele forse sprongen qua totale sterfgevallen, aangezien nu enkel de gegevens tussen 1 en 4 april zijn toegevoegd.

In zijn uitgebreid dagelijks rapport over COVID-19 wijst Sciensano erop dat “een aanzienlijk aantal sterfgevallen in woonzorgcentra in Vlaanderen” van vóór 1 april nog niet is opgenomen in de cijfers. “Deze correcties moeten nog worden uitgevoerd”, is te lezen in het rapport. Het gaat dan om bewoners van de woonzorgcentra die tussen midden maart en 1 april zijn overleden. Het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid zegt de cijfers nog deels te zullen proberen achterhalen.

Tot nu toe werd er slechts met mondjesmaat getest op het coronavirus in de woonzorgcentra. Vanaf nu zullen de centra 20.000 testkits krijgen, waarvan 11.000 voor Vlaanderen.

De overlijdens in Brusselse en Waalse woonzorgcentra werden eerder al opgenomen.

Lees ook: 

OVERZICHT. Nu meer dan 2.000 doden door coronavirus, nieuwe ziekenhuisopnames dalen verder

VUB-prof slaat alarm: “Helft rusthuisbewoners overleeft coronacrisis niet als niet iedereen getest wordt” (+)