"Wat als gezondheid botst met geld?": filosoof heeft vragen bij experts die België uit greep van corona moeten gidsen

Na de RMG (de groep die gezondheidsmaatregelen neemt) en de ERMG (die de economische situatie beheert) heeft het coronamanagement in ons land er sinds gisteren een nieuw letterwoord bij: de GEES, de "Groep van Experts belast met de Exit-Strategie". Hoe kunnen de maatregelen op termijn worden versoepeld? Een antwoord vinden op die vraag, dat is de hoofdtaak van de groep. 

10 experts zitten er samen: 5 wetenschappers en 5 mensen met een meer economisch profiel. 5 Nederlandstaligen en 5 Franstaligen ook, om communautair op veilig te spelen.

De groep wordt voorgezeten door expert infectieziekten Erika Vlieghe (zie foto onder). We stellen ook de andere leden kort voor. Lees daarna verder.  

Dat zulke experten worden opgeroepen in crisistijden, is een teken van "goed bestuur", vindt politiek filosoof en hoogleraar Stefan Rummens (KU Leuven). Maar Rummens schreef in 2016 een boek over "technocratie", waarin hij ook waarschuwt voor de gevaren van zo'n bestuur met experten. En die risico's loeren ook hier om de hoek.

Een eerste risico is een gebrek aan diversiteit. "Het valt op dat er bijvoorbeeld geen pedagogen in het team zitten", zegt Rummens. "Wat is de pedagogische impact als de scholen langer dicht blijven? Wat is de impact op het psychisch welzijn van de mensen? Ook dat aandachtspunt zie ik niet vertegenwoordigd in het panel", klinkt het. Al zegt de professor expliciet dat je niet alle belangen - bijvoorbeeld ook ecologische - kan opnemen. 

Maar ook binnen het huidige panel zijn de ideologische evenwichten niet vanzelfsprekend. Zo zijn de sociale partners (de werkgevers- en werknemersorganisaties) er niet in vertegenwoordigd.

Dat is nochtans wel het geval bij de ERMG, de groep die de economische situatie tijdens de coronacrisis evalueert. Pierre Wunsch, de gouverneur van de Nationale Bank, zit als voorzitter van de ERMG dan weer wel in de GEES.  

"Hét economisch belang bestaat niet", waarschuwt Rummens. "De belangen van werkgevers en werknemers kunnen verschillen. Het is dus niet vanzelfsprekend dat het evenwicht in deze groep gegarandeerd is. Ik zie bijvoorbeeld enkel Céline Nieuwenhuys die aandacht moet hebben voor sociale bezorgdheden."

En dat zorgt dan weer voor een risico wanneer er keuzes moeten gemaakt worden, bijvoorbeeld wanneer gezondheidsrisico's botsen met economische belangen. Hoe gaat de expertengroep dan een advies geven dat "ideologisch neutraal" is, of voldoende draagvlak heeft? Het probleem van "legitimiteit" doemt op.

"Hoe sneller het economisch proces heropstart, hoe meer risico dat weer inhoudt voor de verspreiding van het virus", zegt Rummens. "Ook de leervoortgang bij leerlingen en scholieren en het mentaal welzijn bij de bevolking, die afwegingen staan voortdurend met elkaar op gespannen voet."

Daarom stelt Rummens voor dat de experten enkel "mogelijke scenario's" uittekenen: "verschillende exit-scenario's dus, met elk hun impact op de economie en op de gezondheid". "Het is dus niet noodzakelijk dat die experten tot eenzelfde advies komen. Het is aan de politici om die keuzes te maken."

"De politiek moet daarop verantwoordelijkheid nemen, en die keuzes ook verantwoorden in het publieke debat. Zich verschuilen achter het advies van de expertengroep, zo werkt het niet", zegt Rummens. Daarbij zullen het parlement, het middenveld en de sociale partners een belangrijke rol moeten spelen, gelooft de professor.

Draagvlak en legitimiteit creëren is natuurlijk dubbel zo moeilijk voor een minderheidsregering als de onze. De vergadering op zaterdag, waar de regering met alle partijvoorzitters (behalve van Vlaams Belang en PVDA, en N-VA stuurt zijn fractieleider) spreekt, biedt daarvoor een kans, aldus Rummens: "In de superkern op zaterdag zal de premier en de regering moeten zoeken naar oplossingen die breed gedragen zijn."