Vrees wordt waarheid: drama in rusthuizen wordt steeds zichtbaarder in de sterftecijfers

Het waren bijzonder harde cijfers die Steven Van Gucht deze ochtend op de dagelijkse persconferentie moest meedelen. Hoewel de curves van het aantal nieuwe hospitalisaties en opnames op intensieve zorgen voorts mooi onder controle blijven, schiet het aantal sterfgevallen enorm de hoogte in. Er zijn in 24 uur 325 nieuwe overlijdens te betreuren. “Daarvan zijn er 114 geregistreerd in de ziekenhuizen en 211 daarbuiten, voornamelijk in de woon-zorgcentra in ons land”, zei Van Gucht.

Daarbovenop komen nog eens 171 extra sterfgevallen uit de Vlaamse woon-zorgcentra, die vielen tussen 18 en 31 maart. Die cijfers komen met achterstand binnen, door problemen met de registratie. Van Gucht: “Ik wil wel benadrukken dat het in onze rusthuizen vaak over vermoedelijke Covid-besmettingen gaat. Dat er effectief een besmetting was, is dus niet met een labtest vastgesteld.” Ons land is ook een van de enige die overlijdens van buiten het ziekenhuis meetelt in haar totale sterfteaantal. In andere landen worden enkel de ziekenhuisoverlijdens meegerekend.

Het totale aantal sterfgevallen door corona in ons land ligt nu al op 3.019. Volgens de analyse van Sciensano is 41 procent daarvan gestorven buiten het ziekenhuis, veelal in de woon-zorgcentra. Het is waarvoor velen de afgelopen weken hadden gevreesd: dat de grootste mortaliteit zich wellicht in de rusthuizen zou voordoen. Vanuit die sector komen namelijk al een tijd heel alarmerende berichten, over grote uitbraken en onduidelijke oversterfte.

Waarschuwingen

Paul Cappelier, voorzitter van de Belgische Federatie van Zorgkundigen, waarschuwde twee weken geleden al voor drama’s. Hij wees erop dat het personeel helemaal niet was opgewassen tegen de taak waarvoor ze stonden, namelijk omgaan met mogelijk besmette patiënten. Er was niet alleen een groot tekort aan beschermend materiaal, veel van het verzorgend personeel klaagde ook over een gebrek aan informatie en vorming. Terwijl het ziekenhuispersoneel een grondige opleiding kreeg in het zichzelf en de patiënt beschermen tegen een besmetting en zelfs oefensessies kreeg om de procedures onder de knie te krijgen, werd in de woon-zorgcentra niets van dat alles uitgerold. Cappelier: “Ik hoor verhalen van zorgkundigen die hun mondmaskertje ’s avonds in hun jaszak stoppen en dat ’s anderendaags weer aandoen. Ze weten gewoon niet dat ze zo niet alleen zichzelf en hun eigen omgeving kunnen besmetten, maar bovendien ook de bewoners.”

Zowel de federatie als koepelorganisatie Zorgnet-Icuro kwamen de voorbije weken al met toegankelijke onlinecursussen om het zorgpersoneel in de rusthuizen bij te scholen. Margot Cloet van Zorgnet-Icuro sloeg ook hard op tafel bij bevoegd minister van Welzijn, Wouter Beke (CD&V). Die richtte deze week een taskforce op en beloofde ook zijn uiterste best te doen om het personeel van de rusthuizen van de nodige materialen te voorzien. Beke is daarvoor wel afhankelijk van zijn federale collega Philippe De Backer (Open Vld) die ook al een taskforce leidt om de aankoop van materialen en tests in goede banen te leiden, niet alleen voor de woon-zorgcentra, maar ook voor de ziekenhuizen, waar evengoed schaarste is.

Komen inspanningen te laat?

Maar alle taskforces ten spijt, het drama dat zich in de rusthuizen voltrekt en waarvoor de voorbije weken vanuit verschillende hoeken werd gewaarschuwd, lijkt zich nu ook te vertalen in de officiële sterftecijfers. De voorbije dagen was dat nog niet zo, door een gebrekkige doorstroming vanuit vooral de Vlaamse woon-zorgcentra.

“De situatie in de woon-zorgcentra is inderdaad heel zwaar”, zei ook Yves Stevens, woordvoerder van het federaal crisiscentrum op de dagelijkse persconferentie. Hij riep vrijwilligers die willen meehelpen en liefst ook medisch geschoold zijn, op zich te registeren op de bestaande platformen. Voor Vlaanderen is dat de medische reserve die het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid heeft aangelegd, waar nu al goed 4.000 mensen opstaan.

Ook het Rode Kruis Vlaanderen liet al weten dat het 4.500 crisisvrijwilligers en 5.000 hulpdienstvrijwilligers heeft klaarstaan die meteen kunnen worden ingeschakeld in de Vlaamse rusthuizen. Daar kunnen ze een belangrijk deel van de logistieke taken én zorgtaken overnemen.

Vraag is of met al die inspanningen de situatie in de rusthuizen onder controle te krijgen is. Een aantal coördinerende artsen in rusthuizen liet de voorbije dagen al weten dat de schade al is aangericht. “Eenmaal het virus binnen is, zit je ermee. En in een rusthuis kan je niet, zoals in een ziekenhuis, een gang vrijmaken om mensen snel te isoleren. Daar zijn onze rusthuizen niet op voorzien. We vrezen dat de inspanningen nu te laat komen.”

Deze grafiek toont de evolutie van de coronaverspreiding tot nu toe:

Onderstaande grafiek toont de dagelijkse toename of afname van de cijfers. Op het eerste tabblad is te zien dat het aantal dagelijkse opnames in de ziekenhuizen stabiliseert. Op het tweede tabblad is hetzelfde te zien voor de afdelingen intensieve zorg.

Klik op de tabs om van cijfer te wisselen – het aantal doden wordt hier weergegeven volgens sterfdatum, voor zover bekend, en loopt dus niet gelijk met de datum van rapportage.