Dit woon-zorgcentrum blijft virusvrij: ‘We zijn een dag eerder in lockdown gegaan’

“Wat gaan we ermee doen?”, vraagt kinesitherapeute Sara Daems (28) tijdens een korte pauze in de achtertuin van woon-zorgcentrum (WZC) Orelia Ten Berge in Belsele. “Advocaat mee maken of limoncello?”

“Serieus, dat was de eerste reactie van veel mensen hier tijdens de lunch”, zegt verzorgster Samina Stinckens (47). “Tja, humor is ook belangrijk.”

“Het maakt mij een beetje kwaad”, zegt directrice Elke Vandendriessche (46). “Zoiets krijgen ze dan weer wel geregeld.”

Het was een van die hartverwarmende nieuwsflitsen, helemaal in het begin. Jeneverstoker Konings uit Zonhoven zou overschakelen op de productie van ontsmettingsgel en die zonder winst ter beschikking stellen van de overheid. “Wij kregen 46 flessen”, legt Elke uit. “En per twaalf flessen een soort dop met een sproeier. Dan doe je die fles open: 80 procent alcohol. Daar kun je zelfs de handen van een bewoner niet mee ontsmetten. We zullen de jenever waarschijnlijk gebruiken om te poetsen. Op dit tijdstip hebben wij van alles voldoende. Je hebt je vaste leveranciers en je bouwt dagelijks je eigen stocks op. Bij ons was er op het vlak van ontsmettingsgel geen probleem. Waar de FFP2-maskers zijn, dát zou ik wel eens willen weten.”

Lockdownafscheid

Orelia Ten Berge behoort tot de Vlaamse woon-zorgcentra die virusvrij wisten te blijven. Als Elke Vandendriessche zelf een oorzaak mag benoemen, situeert ze die op woensdag 11 maart. Die dag werd door Agentschap Zorg en Gezondheid beslist dat alle WZC’s vanaf klokslag middernacht in lockdown moesten.

Elke: “Wij hebben die ochtend meteen alle bezoek verboden, een dag vroeger dan ons was opgelegd. Ik denk dat dat zijn vruchten heeft afgeworpen. Volgens wat ik hoorde van collega’s in andere rusthuizen zijn er die woensdagnamiddag velen nog massaal familie gaan bezoeken in de rusthuizen.”

Samina: “Het was blijkbaar een stormloop. Er is massaal gekust en geknuffeld om afscheid te nemen.”

Elke: “We hebben toen tegenover de families van de bewoners van ons hart een steen moeten maken, maar ik had gewoon schrik. Het was in Italië al volop bezig. Ik vond het op menselijk vlak heel moeilijk. Ik ben alle bewoners persoonlijk gaan inlichten. In het begin is mij dat niet in dank afgenomen, ook niet door de bewoners, want woensdag is altijd een drukke dag. We hebben de bezoekers op de parking persoonlijk moeten aanspreken.”

Sint-Truiden

Of deze variant op de lockdownfeestjes van twee dagen later werkelijk de verklaring is, zullen we misschien nooit weten, maar alvast in WZC’s Villa Rosa en ’t Meiland in Sint-Truiden deed men gewoon wat er van hogerhand was opgelegd. Die woensdag, 11 maart, was er ’s namiddags nog bezoek. Deze week raakte bekend dat de helft van de 202 residenten in deze twee instellingen zijn besmet met het coronavirus, en ongeveer een vijfde van het personeel.

“Helaas is deze ochtend weer iemand overleden”, luidde gisteren de laatste update van Open Vld-politicus en voorzitter van het zorgbedrijf Pascy Monette. “Dat brengt het totale aantal overledenen op achttien. En ja, die ene woensdag heeft een rol gespeeld, daar kun je niet meer omheen. Die dag heb ik besloten om onze meest kwetsbaren, de zwaar dementerenden, af te zonderen in een aparte afdeling in Villa Rosa. En wat zie je nu? Juist die afdeling, waar er die woensdag geen bezoek meer is geweest en die we de hele tijd afgezonderd hebben gehouden, daar hebben we nul besmettingen. Het is het enige goede nieuws dat ik u kan melden. Dat die mensen oké zijn, en dat we iets hebben om lessen uit te trekken. ”

Monette beschouwt afgelopen donderdag, toen eindelijk tests konden worden uitgevoerd, als de meest stresserende van zijn leven. Er hingen mensen aan de lijn die eisten dat hun vader of moeder zou worden weggehaald uit deze coronabrandhaard. Er waren personeelsleden, veel meer dan gedacht, die positief hadden getest en onmiddellijk besloten aan de slag te blijven.

Pascy Monette: “Die mensen zijn besmet en verzorgen besmette mensen. En als je met hen praat, zeggen ze: nee, we doen verder.”

Kikkerkamer

In Orelia Ten Berge in Belsele resideren 48 rusthuisbewoners en twaalf bewoners van assistentiewoningen. Nergens klonken de die fatale woensdag opgelegde maatregelen absurder dan hier, want de zestig residenten zitten allemaal onder hetzelfde dak. De lockdown gold dus wel voor de rusthuisbewoners, maar niet voor de twaalf anderen.

Elke: “Wij hebben van in het begin de assistentiewoningen mee opgenomen in de lockdown. Wat zich in die assistentiewoningen in Borgerhout heeft afgespeeld (de bijna voltallige kaartersclub in een centrum met assistentiewoningen die bijna simultaan overleed aan Covid-19, DDC) is waanzin. Dat wil je niet meemaken. We hebben twee bewoners gehad die naar het ziekenhuis zijn gebracht, maar die zijn allebei negatief getest. De richtlijnen van de overheid zijn op zich wel goed, maar heel veel dingen vul je beter zelf in. Wij spelen heel kort op de bal. We nemen voortdurend lichaamstemperaturen op en houden alle parameters in de gaten.”

Samina: “Zodra iemand koorts maakt, beslissen wij zelf om isolatie te doen.”

Elke: “Mensen in isolatie begrijpen dat best wel. We hebben intussen een zestal gevallen gehad. En dan is er voor die persoon één zorgverlener, helemaal ingepakt. Die ook de brenger is van de maaltijden, die waakt over het gebruikte servies, en zorgt dat dat veilig in de vaatwasser gaat.”

Samina: “En dan plakken we een tekening van een kikker op de deur van de kamer.”

Elke: “Dat is ook iets dat we zelf hebben bedacht. Je kunt een doos handdoekjes, maskers en handgelletjes voor de deur neerzetten, maar dan ontstaat er angst. Wij plakken een kikker op de deur, en dan weet het zorgteam wat het moet weten.”

Zwaaibellen

Net als elk woon-zorgcentrum snakt Ten Berge naar testkits, maar het behoort niet tot de 85 centra waar de eerste 11.500 tests worden verdeeld. In Villa Rosa en ’t Meiland werd er wel getest, met huiveringwekkende resultaten en het onuitgesproken besef dat het wellicht niet bij 18 doden zal blijven.

Pascy Monette: “Je kunt nu zeggen: waren we maar meteen in lockdown gegaan. Hadden we de mensen maar méér uit elkaars buurt gehouden. Maar de richtlijnen werden bijna elke dag bijgesteld. Sinds deze crisis is de realiteit van gisteren een andere dan die van vandaag. Ik gooi niet met stenen, naar niemand. Want we hebben allemaal dezelfde droom: dat we ooit weer in dezelfde wereld leven als hiervoor.”

In Orelia Ten Berge is er dan wel geen virus, de angst is niet kleiner. Sara: “Normaal ben ik kinesitherapeut, maar nu vervallen de prioriteiten een beetje. We zetten in op waar de bewoners het meest nood aan hebben en dat is sociaal contact. We hebben het videobellen opgestart met de iPad, we organiseren zwaaibellen. Dat is contact achter het raam, maar de bewoners kunnen dan wel de stem van de bezoeker horen. Soms nemen we gewoon filmpjes op van familieleden, en dan filmen we de reactie van de bewoner en sturen we die terug. We zorgen ervoor dat ze sociaal bezig blijven en de wereld buiten kunnen laten weten dat alles oké is. En dat lukt. De bewoners zien de filmpjes van elkaar en willen er dan ook graag eentje.”

Angst

Voor heel wat residenten was het sukkelen met kabeltjes en een eerste kennismaking met een touchscreen. Maar een maand afzondering heeft velen van hen bevrijd uit de status van digibeet. Het enige wat bij sommigen nog moeilijk gaat is opladen. Het kabeltje zit er weleens omgekeerd in en dan is de telefoon plat, nét op het moment dat er zou worden gebeld.

Sara: “Bij mensen die zwaar dementeren kun je je afvragen wat hier nog de functie van is, omdat ze het niet helemaal doorhebben, maar je merkt wel dat de familie heel positief reageert. En ook al zijn het maar momentjes van twee minuten, zijn ze heel blij een familielid gezien te hebben. In sommige kleine reacties bij mensen met dementie zie je ook dat ze hen wél hebben herkend. Het is logisch dat ze niet direct begrijpen wat zich op dat kleine schermpje afspeelt, maar er is wel degelijk interactie.”

Elke: “Bij onze bewoners die er beter aan toe zijn overheerst vooral angst. Ze volgen het nieuws heel goed. Je hoort hen de hele tijd vragen: ‘Het is hier toch nog niet binnen?’ Het valt ook moeilijk aan hen uit te leggen dat er een gebrek aan testen is. De angst bij de goede bewoners is meer van: ‘Stel dat ik dat krijg en ik kom hier te overlijden, dan ga ik mijn familie niet meer zien en alleen sterven.’ Dat is heel zwaar om dragen.”

Sara: “Ze noemen ons ons meiskes. Zeggen dingen als: ‘Jullie hebben jullie leven nog niet gehad.’ Of: ‘Ik heb de oorlog meegemaakt, en ik ben vooral bang dat ons meiskes het krijgen.’ Velen vinden dat hun eigen leven goed geweest is, ze willen dat wij zeker nog de kans moeten krijgen om een zelfde leven te krijgen. Ik vind dat erg lief.”

Elke: “In het begin had je er veel die zeiden: ‘Ik ben oud genoeg, ze mogen mij komen halen.’ Als je dan even op dat verhaal ingaat en ze vraagt hoe dat moet voelen voor hun kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen, volgt al snel de klik.”

Sara: “In het weekend kijk je wat naar het nieuws, volg je sociale media, en begin je te beseffen dat je in de frontlinie staat, maar door de week draai je op routine en ben je er niet zo hard mee bezig. Wij hebben hier ook elkaar, onze collega’s. Zet mij een maand alleen thuis en ik denk dat ik mentaal ook achteruit ga.”

Samina: “Zo lang je middenin de waanzin zit, is het nog ok. En dit weet je ook: wij, woon-zorgcentra, gingen als eersten in lockdown en zullen ook de allerlaatsten zijn voor wie de maatregelen worden opgeheven.”