De vijf boeken die het leven van Theo Francken hebben veranderd

Hoewel het op het gemeentehuis momenteel razend druk is door de coronacrisis - Theo Francken is burgemeester in Lubbeek - is hij 's avonds meestal thuis. "Ik heb nu meer tijd om een boek vast te pakken. De memoires van Jean-Luc Dehaene bijvoorbeeld: een turf, maar erg leerzaam. Dehaene heeft ook met volmachten gewerkt en heeft ook geregeerd in crisistijden."

Wat leest Theo Francken zoal? "Ik lees liever non-fictie. Als ontspanning bekijk ik liever een film. Ik heb al niet veel tijd en lees graag iets dat relevant is. Wat ik lees, koppel ik aan dat waarvoor wij als westerse samenleving staan. Ik haal er veel inspiratie uit."

"Drew Westen is een befaamd Amerikaans professor in de psychologie en psychiatrie en werkte als naaste adviseur van president Bill Clinton", vertelt Theo Francken. In 2005 kwam "The political brain" uit, waarin Westen met zijn academische blik als psycholoog naar de Amerikaanse democratie kijkt.

"Hij maakt een analyse van het belang van ratio versus dat van emotie in de kiesstrijd. Zijn centrale stelling is dat emotie veel belangrijker is dan gedacht, in het overtuigen van kiezers. Het verhaal van een politicus mag dan rationeel kloppen, het moet ook gevoelsmatig aanslaan bij de emotionele behoeftes van de kiezer."

"Het boek geeft een zeer goed beeld van hoe moderne politici inspelen op de gevoelens van het publiek. Maar wie de speeches van Cicero en Demosthenes leest, beseft dat het misschien nooit anders is geweest."

"De gevierde journalist Christopher Caldwell (bij onder meer The Washington Post en The New York Times) schreef in 2009 een omvangrijk werk, over wat mogelijk de belangrijkste maatschappelijke transformatie is die Europa heeft doorgemaakt, sinds de val van het Romeinse Rijk: de omslag van etno-cultureel relatief homogene maatschappijen naar samenlevingen die taalkundig en religieus hyperdivers zijn, als gevolg van de massale niet-Europese immigratie na de Tweede Wereldoorlog."

"Eén van zijn centrale stellingen is dat de Europeaan die omslag eigenlijk nooit gewenst heeft en er evenmin ooit een actieve politieke keuze voor gemaakt heeft. De transformatie is Europa als het ware ‘stoemelings’ overkomen."

Volgens Theo Francken verklaart dit voor een deel waarom grote delen van de Europese bevolking geen vrede nemen "met het multiculturele ideaal dat door een deel van de Europese politieke elite wordt gepresenteerd als een onvermijdelijk fait-accompli én als een moreel-cultureel hoogstaander samenlevingsmodel".

"Dit boek is enorm leerrijk voor Europese lezers omdat het geschreven is met de scherpe, observerende blik van een neutrale buitenstaander. Als Amerikaans academicus en journalist is Caldwell immers geen betrokken partij."

"Brave new world" is geen non-fictie, maar sciencefiction. "In deze fascinerende toekomstroman van 1927 schetst Aldous Huxley een fictieve, futuristische wereld die ogenschijnlijk perfect is", vertelt Theo Francken.

"Het fysieke lijden is tot een minimum gereduceerd. De mensen worden niet langer natuurlijk geboren, maar genetisch geperfectioneerd in proefbuizen. Wie depressief is of down, kan een "soma"-pil pakken en is er terug bovenop. In die wereld is het maatschappelijk uit den boze om je emotioneel te hechten aan iemand anders, want zo maak je jezelf kwetsbaar voor verdriet bij verlies. Maar hoe perfect die wereld ook mag ogen, het is in feite één grote mentale gevangenis, waar vergankelijk hedonisme het hoogste is wat de mens kan bereiken."

"Bijna honderd jaar later is dit boek actueler dan ooit en draagt het tijdloze lessen in zich: de gedachte van de "maakbare mens", die zichzelf via de wetenschap en toenemend individualisme kan vervolmaken, miskent tegelijk een essentieel wezenskenmerk van diezelfde mens. Hij is een sociaal wezen en kan niet op zichzelf staan. De mens kan niet door het leven gaan zonder zich te hechten aan anderen. Daar hoort vreugde bij, maar onvermijdelijk ook verdriet."

"Deze roman van Dimitri Verhulst zit boordevol gitzwarte humor, soms echt om te bulderen, maar tussen de regels door is het een frappant portret van werkelijk bestaande maatschappelijke miserie."

"De politieke wereld kan soms enorm veraf staan van wat men, enigszins pejoratief, de "onderkant van de maatschappij" noemt: mensen die door een cocktail van armoede, alcoholisme en persoonlijke tegenslagen - stuk voor stuk factoren die inwerken op elkaar - gaandeweg de moed verliezen en uiteindelijk gaan afhaken."

"Politici zijn meestal hoogopgeleid en vertoeven al te vaak in milieus waar iedereen zijn zaakjes voor elkaar heeft. Boeken als "De helaasheid der dingen" illustreren dat we als politici een permanente opdracht hebben om de mensen die uit de boot vallen niet uit het oog te verliezen."

"Dit boek van de psycholoog Jonathan Haidt is een must read voor iedereen die met politiek bezig is", vindt Francken. "De ondertitel zegt het eigenlijk allemaal: "Why good people are divided by politics and religion" ("Waarom goede mensen verdeeld zijn door politiek en religie", red.)."

"Links denken of rechts denken is geen kwestie van moraliteit, hoewel sommige progressieven dat er wel van maken. Mensen denken gewoon anders over de weg die bewandeld moet worden, om de maatschappij beter en rechtvaardiger te maken. Wie dat beseft, kweekt een natuurlijke tolerantie tegen andersdenkenden."

"Het boek illustreert treffend hoe bepaalde karaktertrekken en de balans tussen emotie en rationaliteit het politieke denken van een individu kunnen sturen in deze of gene richting. Bijzonder verhelderend en soms zelfs confronterend."