plusartikels
Onderzoek naar effect van plasma genezen coronapatiënten: ‘Binnen vier maanden resultaten’
© Photo News
De kans bestaat dat plasma van genezen coronapatiënten andere coronapatiënten kan genezen. In het Erasmusziekenhuis in Rotterdam loopt er nu een studie die het effect op 440 patiënten wil bestuderen.
‘Heel lang geleden werd plasma ook gebruikt om bacteriële longontsteking te behandelen, toen er geen antibiotica was’, zegt Bart Rijnders, infectioloog in het Rotterdamse Erasmusziekenhuis, in De ochtend. ‘Meer recent werd dat ook tijdens de uitbraak van sars toegepast bij heel kleine groepen patiënten, daar leek het ook nuttig te zijn. Alleen is dat nooit echt goed bestudeerd.’ Een aantal patiënten die behandeld werden genazen, maar dat is niet per se een bewijs, zegt Rijnders. ‘Nu zien we ook patiënten beter worden zonder dat we iets doen.’
De studie is op dit moment nog uniek. ‘Voor zover ik weet is een studie waar je aan een groep het wel geeft en niet geeft is dat nog niet elders bezig. In andere landen zijn er wel concrete plannen’, zegt Rijnders. Andere studies beschreven maar een beperkt aantal patiënten hadden geen controlegroep, die geen plasma toegediend krijgt. ‘In totaal willen we 440 patiënten bestuderen, waar de helft wel plasma krijgt en de andere helft niet.’
Plasma toedienen is niet gevaarlijk, zegt Rijnders. ‘Het is ongeveer hetzelfde als een zakje bloed geven, en dat doen we duizenden keren. Het verschil is dat je plasma geeft, een deel van het bloed waarin antistoffen zitten. Dat kan door de virusdeeltjes een tijdelijke ontsteking opleveren, maar bij die kleinere groepen werd dat niet beschreven. Dat is al geruststellend.’
Drieduizend e-mails
De studie gebeurt volledig op vrijwillige basis. ‘Nadat we een advertentie hadden geplaatst voor plasma, kregen we meer dan drieduizend e-mails’, vertelt Rijnders. ‘We moeten streng zijn op de criteria: het moeten allemaal positief geteste ex-patiënten zijn.’ In België moeten de donoren mannen zijn. Het plasma screenen gaat dan sneller, omdat er bij vrouwen een extra test moet doen die een paar dagen duurt. Bij plasma van zwangere vrouwen kunnen er extra bijwerkingen voorkomen.
De resultaten zullen niet meteen beschikbaar zijn. ‘Binnen vier maanden hebben we misschien resultaten’, zegt Rijnders. ‘Sneller kan in theorie ook, maar dan moeten we het uitbreiden naar andere ziekenhuizen en verpleeghuizen, zoals we het hier noemen. Dat is een enorme logistieke uitdaging.’
Rode Kruis verzamelt plasma maar UZ’s houden boot nog af
© DVH
Van covid-19 genezen mannen mogen hun plasma doneren. Daar zitten antistoffen in. Maar de universitaire ziekenhuizen vinden het te vroeg voor studies bij patiënten.
Het Rode Kruis Vlaanderen gaat plasma verzamelen bij mannen die genezen zijn van covid-19, met de bedoeling daaruit antistoffen te isoleren waarmee patiënten die nu ziek zijn, kunnen worden behandeld om hun afweersysteem ondersteunen.
‘We stellen dit plasma ter beschikking van goed opgezette wetenschappelijke studies’, zegt de gedelegeerd-bestuurder van RK Vlaanderen, Philippe Vandekerckhove. ‘Want we wachten nog op bewijs dat deze therapie werkt. Eerder onderzoek van het Instituut voor Tropische Geneeskunde waaraan het Rode Kruis meewerkte, bracht in het geval van ebola geen duidelijkheid. Buitenlandse studies naar sars en mers boden wel positieve resultaten maar die studies waren niet goed genoeg.’ In onze buurlanden Nederland en Frankrijk zijn zopas ook klinische studies naar plasma-therapie voor covid-19 van start gegaan.
UZ Gent vindt het voorlopig ‘nog veel te vroeg’ om met plasmastudies bij patiënten te beginnen, zegt immunoloog Bart Lambrecht. Het is volgens hem moeilijk vooraf in te schatten welke herstelde zieken voldoende antistoffen van het juiste type in hun bloed hebben. ‘Je wilt neutraliserende antistoffen hebben, maar die maakt niet iedereen in gelijke mate aan.’
Bovendien, zegt Lambrecht, weet niemand voorlopig in welk stadium van de ziekte je covid-patiënten antistoffen zou moeten geven. ‘Als je het verkeerde moment kiest, bestaat het risico dat je de patiënt zieker maakt en de longschade vergroot. Studies naar de behandeling van sars, bij de epidemie van 2002-2003, hebben op dat gevaar gewezen.’
Beperkingen
Ook bij UZ Leuven en UZ Antwerpen valt te horen dat nog geen beslissing genomen is om met plasma-onderzoek bij covid-patiënten te beginnen. Maar als kan worden bewezen dat plasma van genezen zieken nieuwe patiënten helpt, kan de therapie snel op grote schaal worden ingezet, maakt Vandekerckhove zich sterk. ‘Antistoffen zouden ook preventief gegeven kunnen worden aan bijvoorbeeld zorgverleners of risicogroepen. Maar antistoffen uit donorplasma hebben ook hun beperkingen: ze bieden slechts een tijdelijke weerstand en kunnen een vaccin niet vervangen.’
Het RK richt zich op mannen omdat bij vrouwen het risico op ongewenste immuunreacties te groot is als zij, soms zonder dat ze het weten, zwanger zijn geweest.
De mannen die willen deelnemen kunnen zich online registreren en beantwoorden een vragenlijst. Als ze in aanmerking komen, mogen ze in een RK-centrum plasma laten afnemen. De actie begint op 15 april.
