‘Personen met een handicap zijn de blinde vlek in het coronabeleid’

Op vrijdag 13 maart krijgen Marc Van Gestel en zijn vrouw telefoon uit het centrum waar hun 36-jarige dochter verblijft. Of ze haar komen ophalen of niet? “De regering had zopas beslist dat het verkeer in en uit de voorziening beperkt moest worden. Daarom moesten we kiezen: ofwel bleef onze dochter permanent daar, ofwel zouden we haar voltijds op ons appartement verzorgen.”

Intussen zit hun dochter al meer dan vier weken in de voorziening, waar ze onder andere hulp krijgt bij het poetsen van haar tanden. “Als iemand van de verzorgers besmet raakt, dan zal zij waarschijnlijk ook besmet worden”, weet Van Gestel, die zich zorgen maakt over de schade die het longvirus kan aanrichten in centra zoals die van zijn dochter. “Voorzieningen voor personen met een handicap zijn tot nu toe een blinde vlek in het coronabeleid.”

De situatie is niet uniek, want op dit moment verblijft bijna 90 procent van de meerderjarigen met een handicap nog steeds in hun vertrouwde centrum. Bij de minderjarigen is dat 40 procent. De helft van deze personen behoort officieel tot een risicogroep, en is dus extra kwetsbaar als ze getroffen wordt door het coronavirus. Van Gestel, die voorzitter is van het Vlaams Netwerk Kritische Ouders (VNKO), trekt dan ook aan de alarmbel.

17 overlijdens

In de eerste plaats is er gevaar op besmetting. Het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) heeft tot nu toe al 17 overlijdens geregistreerd in de voorzieningen voor gehandicapten. Bij 287 bewoners is er een vermoeden van besmetting, 34 residenten zijn opgenomen in het ziekenhuis. Het longvirus is binnengedrongen in minstens 59 voorzieningen, al blijft het op vele locaties bij één besmetting. 

Eén vastgestelde besmetting. Want bij gebrek aan testkits zijn de cijfers over de besmettingen grotendeels gebaseerd op vermoedens. “Net zoals in de woon-zorgcentra holt men achter de feiten aan”, stelt Van Gestel. “Er zijn onvoldoende coronatesten, onvoldoende mondmaskers en onvoldoende medisch personeel.”

Daarnaast is er gevaar op psychische schade. Bij de jongeren, want zij hebben behoefte aan huidcontact en begrijpen niet altijd waarom ze preventief op hun kamer geïsoleerd worden. En bij mantelzorgers, want zij wonen nu al vier weken samen met een naaste die extra zorg nodig heeft. In sommige huishoudens wordt de situatie ondraaglijk, waarschuwt Van Gestel. “Niemand komt er graag voor uit, maar veel ouders hebben al spijt van hun beslissing om zelf voor hun kind te zorgen. Door het wegvallen van de vertrouwde structuur ontstaat er steeds meer probleemgedrag, terwijl sommige mantelzorgers al ouder dan 80 zijn.”

Bij het VAPH tonen ze begrip voor deze situaties. In absoluut uitzonderlijke gevallen kan een heropname van een persoon in een voorziening overwogen worden, zegt woordvoerder Karina De Beule. “Maar hoe moeilijk het ook is: we moeten die heropnames tot een minimum beperken als we het besmettingsgevaar willen inperken.”

Lange tijd leek het alsof er geen aandacht was voor wat er zich afspeelde in de voorzieningen, erkent het VAPH ook. Maar dat zou intussen opgelost zijn. De Beule: “Voortaan worden de nieuwe cijfers niet meer wekelijks maar dagelijks geregistreerd, zodat we sneller op de bal kunnen spelen bij een eventuele uitbraak. De getroffen centra kunnen ook beroep doen op een noodvoorraad aan maskers, die voorbehouden is voor wie hem het meest nodig heeft.”

Gisteren schakelde de Vlaamse Taskforce Covid-19, die het tienpuntenplan van bevoegd minister Wouter Beke (CD&V) moet uitvoeren, ook een versnelling hoger. Het legde een spreidingsplan vast voor de beschikbare mondmaskers en coronatests. Deze week zou dat materiaal aan de voorzieningen worden uitgedeeld.