Hoe dramatisch is de situatie in de woon-zorgcentra nu precies?

Hoe zit het met de verspreiding van het coronavirus in onze woon-zorgcentra? Op die vraag kwam de afgelopen dagen mondjesmaat een antwoord via een aantal rusthuizen die eigenhandig met hun testresultaten naar buiten kwamen.

Intussen heeft Sciensano, vroeger bekend als het Belgisch instituut voor de volksgezondheid, een breder zicht hierop. Van de 20.000 testkits die afgelopen week in de woon-zorgcentra in ons land verdeeld werden, zijn intussen om en bij de 10.000 resultaten bij hen binnengelopen. Zevenduizend testresultaten komen uit Vlaanderen; daar werden 2.129 zorgverleners getest, van wie in totaal 16 procent positief bevonden werd. Van de 4.932 geteste bewoners in Vlaamse woon-zorgcentra bleek 20 procent besmet met Covid-19.

“Ze geven ons een eerste idee”, zegt Steven Van Gucht, viroloog bij Sciensano en interfederaal woordvoerder van het crisiscentrum. Hoewel hij de cijfers weinig verrassend noemt, hamert hij erop dat ze wel voorzichtig geïnterpreteerd moeten worden. De helft van de resultaten ontbreekt namelijk nog. Daarbij blijken er heel uiteenlopende testmethoden te zijn gebruikt. In Wallonië hebben ze bijvoorbeeld voornamelijk personeelsleden getest en in Vlaanderen voornamelijk bewoners. Ook kan nog niet aangeduid worden welk resultaat uit welk woon-zorgcentrum komt. Dat is niet onbelangrijk. Sommige zijn net gekozen voor de tests omdat er een grote uitbraak van het virus heeft plaatsgevonden, andere net omdat er nog geen enkel geval was opgedoken. 

Hoesten en koorts

Wat meteen opvalt in de cijfers: bij de rusthuisbewoners die symptomen als hoesten of koorts vertoonden, was maar in de helft van de gevallen effectief sprake van een besmetting. “Dat wisten we natuurlijk al, dat deze symptomen niet noodzakelijk met Covid-19 te maken hebben”, stelt Van Gucht. Tot nog toe ging men in de samenleving uit van een verhouding van één positieve test op drie mensen met symptomen. “Dat het hoger zou liggen in de woon-zorgcentra, daar gingen we vanuit. Dat heeft te maken met de gesloten omgeving daar, die maakt dat de mensen in die centra meer kans hebben om besmet te worden.”

Als slechts de helft van de mensen met symptomen in woon-zorgcentra corona blijkt te hebben, mogen we dan veronderstellen dat slechts de helft van de vermoedelijke coronasterfgevallen daar effectief iets met corona te maken heeft? 

Van Gucht: “Ook hier is voorzichtigheid geboden. Het is mogelijk dat iemand die zwaar ziek is door Covid-19 een neus- of keeltest onderging die een negatief resultaat opleverde. Dat is bijvoorbeeld het geval bij mensen bij wie het virus heel diep de longen is ingetrokken, dan kun je soms geen sporen meer in de neus of keel terugvinden.” De neus- of keeltest is vooral bedoeld om te kijken wie besmettelijk is, benadrukt hij. “Dat is vooral voor de woon-zorgcentra zelf relevant, omdat die op basis van deze informatie zich beter kunnen organiseren”, klinkt het. Denk bijvoorbeeld aan een personeelslid dat geen symptomen heeft, maar wel besmet is. Die zou zonder veel extra risico een bewoner met Covid-19 kunnen verzorgen.

Nog opmerkelijk is het aantal bewoners en personeelsleden in woon-zorgcentra die asymptomatisch zijn, maar na een test wel besmet blijken. Het gaat om respectievelijk 11 tot 16 procent. “De vraag is natuurlijk of ze asymptomatisch blijven. Het kan best zijn dat de groep zonder symptomen een paar dagen later wel koorts begint te maken of begint te hoesten”, klinkt het. “Het is en blijft een foto, een momentopname.”

De Vlaamse taskforce, onder leiding van Karine Moykens, is intussen ook met de cijfers aan de slag gegaan. Volgens de voorzitter overtuigen ze vooral om door te gaan met het testen. Dat is natuurlijk het plan. De komende vier weken zullen er in totaal 120.000 testkits ter beschikking worden gesteld voor Vlaanderen.

Het blijft volgens de taskforce de bedoeling om die testkits te gebruiken voor de zorgsectoren. Ze hebben daarvoor een strategie bepaald. Ze maken daarin een onderscheid tussen drie prioriteitengroepen. In eerste instantie zal gekeken worden naar voorzieningen met kwetsbare bewoners en cliënten, meer bepaald in de ouderen- en gehandicaptenzorg, de revalidatiesector en de psychiatrische verzorgingstehuizen. In tweede instantie zal worden getest in voorzieningen waar een hoog percentage van het personeel is uitgevallen. Als laatste volgen “alle zorgsectoren waar een hoogpercentage van het cliënteel besmet is”.

De selectie van de voorzieningen gebeurt de eerstkomende dagen, laat de taskforce weten. Die is bereid om haar strategie bij te sturen als er meer testresultaten binnen lopen.