Wouter Beke (CD&V): ‘In een aantal woon-zorgcentra hadden grote malheuren voorkomen kunnen worden’

Terwijl vele woon-zorgcentra met man en macht strijden om het coronavirus buiten te houden, besliste de Nationale Veiligheidsraad woensdag om net dáár weer bezoek toe te laten. Het lokte een storm van protest uit in de sector. Vlaams minister Beke was pas op de hoogte toen premier Sophie Wilmès (MR) de maatregel aankondigde op de persconferentie. “Ik was compleet verrast”, zegt hij. 

“Niemand had me ingelicht. Rond de middag hadden we een rapport gekregen van de CELEVAL, de expertengroep die de basis uitwerkt voor de Veiligheidsraad. Daarin maakten de experts zich zorgen over de sociale deprivatie voor mensen in woon-zorgcentra en stond dat... (leest af van zijn documenten, RW) ze aandringen op een reflectie om daar zo veilig als mogelijk een oplossing voor te zoeken. Daar was ik het natuurlijk mee eens, dat heb ik ook zo in het parlement gezegd ’s middags. Alleen, zo’n oplossing voer je niet van de ene dag op de andere in. Ik was verbaasd toen de premier leek te suggereren dat die maatregel onmiddellijk ingang zou krijgen.”

U wist van niets?

Beke: “Euhm, neen. Wat wil je dat ik zeg? Ik heb dan meteen de nodige telefoons gedaan. Te beginnen met onze vicepremier Koen Geens en mijn minister-president, Jan Jambon (N-VA).”

Is het niet vreemd dat zij u niet eerder hadden ingelicht?

“De minister-presidenten van Wallonië en Brussel zitten ook in de Veiligheidsraad. Elio Di Rupo heeft zijn minister Christie Morreale evenmin ingelicht, nochtans een partijgenote. Zij heeft me woensdagavond ook opgebeld, om te vragen of ik meer uitleg had. Zij was even verrast als ik. Nog meer omdat we nog die ochtend een interministeriële conferentie hadden gehad. Twee uur lang is er geen woord is gezegd over die maatregel.”

Maakt u zich dan kwaad?

“Sommigen vinden dat ik me te weinig kwaad maak. Ik heb gebeld wie moest gebeld worden. Maar je kan ook op een beleefde manier zeggen waar het op staat. Kijk, ik ga ervan uit dat iedereen daar die beslissing heeft genomen met de beste bedoelingen. De finaliteit, het doel van die maatregel, die ondersteunen wij. De grote vraag is hoe je welzijn en volksgezondheid met elkaar in evenwicht krijgt. 

“De eerste grote maatregel in de strijd tegen corona was het afsluiten van die woon-zorgcentra. Ik heb daar al dikwijls kritiek op gekregen. ‘Beseft de politiek wel wat voor impact dit heeft op de bewoners?’ Ik ontving een sms’je waarin iemand zei dat hij ‘liever dood’ was dan ‘alleen’.  Die aanbeveling van CELEVAL om rekening te houden met het psychosociaal welzijn van de bewoners is daarom ook compleet logisch.”

Maar hoe kom je van die algemene aanbeveling naar die heel concrete maatregel: één bezoeker per bewoner? De opening van de containerparken toont aan welke rush een heropening kan veroorzaken.

“Bij het uitwerken van die maatregel heeft men onvoldoende stilgestaan wat dat betekent op het terrein. Dat is ook waarom ik meteen publiekelijk mijn bedenkingen heb geuit, ook op het tv-journaal. Voor alle duidelijkheid, we moeten weer bezoekrecht kunnen organiseren. Wat mij betreft zo snel als kan, maar wel in de juiste omstandigheden en onder de juiste en veilige voorwaarden.”

Iedereen die het terrein een beetje kent, vond dit een dramatisch idee. Hebben Geens en Jambon zich vergist?

“Ik zou me er nu heel gemakkelijk vanaf kunnen maken door mensen te beschuldigen, maar dat lost weinig op. Dat ik de zwartepiet van sommigen kreeg? Ik hoop dat ze met die gedachte zichzelf slaapwel konden wensen.”

Waarom was er geen overleg met de sector?

“Het is niet gebeurd. Daar kan je nog lang om treuren, maar het komt er dan op neer om alles snel weer in de juiste plooi te leggen. Ik heb wel aan de premier gemeld dat het beslissingsproces anders moet. Waarom hebben we anders al die interministeriële conferenties? Dat is de uitgelezen plek om dit soort zaken te bespreken.”

De sector is heel kritisch voor uw beleid. U schoot te laat in gang om mondmaskers te bestellen, de teststrategie was onduidelijk, en ook deze maatregel werd u aangewreven.

“In deze crisis is iedereen bijzonder kritisch en er wordt al snel geroepen. Maar we hebben continu overleg met de sector. Die teststrategie die hebben we voorgesteld en bijvoorbeeld ook met Margot Cloet (topvrouw van Zorgnet-Icuro, RW) doorgenomen. Het was voor mij verbazend dat ze daags nadien de strategie chaos noemde. 

“En die mondmaskers? Het is een wettelijke verplichting voor de werkgevers om ervoor te zorgen dat er voldoende beschermingsmateriaal is, ook de koepels dus. Wanneer zij ons zijn komen opzoeken vanwege een groot tekort, zijn we meteen beginnen bestellen en aankopen doen. Niemand kon de impact van deze pandemie op voorhand inschatten. Elkaar verwijten toegooien helpt niet, je moet rond de tafel gaan zitten en je koelbloedigheid bewaren.”

Mevrouw Cloet zou een medestander moeten zijn. Ze was kabinetschef van uw voorganger en partijgenoot Jo Vandeurzen.

(kort)  “Dat klopt.

“Ik kan best om met kritische stemmen. Waar ik vooral hoop is dat we deze strijd niet moeten aangaan met troepen die aan de kant gaan staan en generaals die paraplu’s beginnen opentrekken. Ieder moet zijn verantwoordelijkheid opnemen, ook de koepels, ja.”

Er wordt u een gebrek aan terreinkennis verweten.

“In Wallonië en Brussel worden ze met exact dezelfde problemen geconfronteerd, net als in het buitenland. We hebben deze crisis meteen ernstig genomen. Op 27 februari al zijn de eerste richtlijnen rondgestuurd. Eind vorig jaar heeft het Agentschap Zorg en Gezondheid een infosessie georganiseerd over basishygiëne in woon-zorgcentra. Veel centra gingen daar op in, andere niet. Komt nog eens bij dat die maatregelen moeten worden toegepast op het terrein. 

“Heel veel woon-zorgcentra leveren uitstekend werk, maar ik ben de voorbije weken ook wel andere tegengekomen. Daar is duidelijk: met een andere aanpak hadden hier grote malheuren voorkomen kunnen worden. We zullen, zodra de brand geblust is, moeten kijken hoe we het kaf van het koren moeten scheiden. Op het vlak van kwaliteitsbewaking en -zorg zullen we extra inspanningen moeten leveren. Er zijn vele lessen te trekken, voor de hele sector.”

Is het niet te gemakkelijk als minister de schuld af te wentelen op een aantal directeurs?

“Ik denk dat we hier een collectieve verantwoordelijkheid dragen. En net daarom moeten samen aan de slag.”

Hebt u aan ontslag gedacht?

“Neen. De dag dat je minister wordt, moet je beseffen dat elke dag je laatste kan zijn. Dat is een gezonde ingesteldheid. Voor de rest ben ik gewoon elke dag heel hard aan het werk geweest.”