Als we uit deze coronacrisis willen geraken, moeten we iedereen testen op het virus en op (mogelijke) immuniteit 

Na maanden dralen in de aanpak van de COVID-19 pandemie zijn onze westerse regeringen nu trots en tevreden dat ze door social distancing de curve hebben afgevlakt. Dat is zo in Europa en dat is zo in de Verenigde Staten.

Aan beide kanten van de Atlantische Oceaan worden plannen gesmeed om stelselmatig de economie weer te openen. "Nog even volhouden", klinkt het nagenoeg overal, "en dan zal alles beter worden". Er wordt tegelijkertijd ook gezegd dat het nog lang kan duren voor alles weer normaliseert, en er wordt gewaarschuwd voor een tweede golf van de pandemie, want we mogen het enthousiasme niet te hoog laten oplaaien.

Iedereen dekt zich in. Je weet maar nooit. 

Is het te rechtvaardigen om de economie stapsgewijs te heropenen? Behalve als er al uitgebreide massa-immuniteit zou bestaan - waarvoor we op dit moment weinig bewijs hebben - lijkt dat onverantwoord. De humanitaire en economische tol van nieuwe en herhaalde opflakkeringen, die volgens een recente studie zeer waarschijnliik zijn in de volgende jaren, zou vernietigend zijn. De economie nog lang op slot houden, lijkt echter even onverantwoord. Iedereen weet dat we een vaccin nodig hebben, maar dat is nog veraf. 

Regeringsleiders vergelijken deze crisis graag met een oorlog. In een oorlog bepalen geografie en accurate informatie over de posities, de bewapening en de mankracht van de vijand de strategie.

We zijn een defensieve oorlog aan het voeren zonder informatie over de vijand. We vechten zonder stafkaarten, tegen een vijand die die kaarten niet nodig heeft. En we denken dat we aan het winnen zijn zonder een idee te hebben waar de vijand zich schuilhoudt en hoeveel manschappen de vijand nog heeft.

Het is tijd voor een geïnformeerd offensief, met een strategie die gebaseerd is op harde data, en niet op economisch opportunisme en intuïtie van individuele leiders en hun adviseurs.

Er is een groot risico dat deze pandemie in het Westen een etterende wonde wordt.

We zitten zowel in Europa als in de VS op een plateau: er komen elke dag ongeveer evenveel of iets minder besmettingen bij, terwijl er voordien elke dag méér bijkwamen dan de dag ervoor. Het is ergens inderdaad aanmoedigend. Maar we zitten al zo'n tweetal weken in dat patroon.

Vergelijk met Zuid-Korea. Daar was een piek in nieuwe gevallen begin maart, met het hoogste aantal gevallen (851) op 3 maart. Een week later, vanaf 10 maart, was het aantal nieuwe gevallen meestal onder de 100. Op 14 april waren er 27 nieuwe gevallen. Zuid-Korea is met andere woorden niet in dat steady-state patroon blijven steken, al is zelfs daar het probleem niet helemaal opgelost. Korea heeft nauwelijks social distancing ingevoerd, en de economie is blijven draaien.

In Taiwan, Hongkong en Singapore zijn het gelijkaardige verhalen, al verschilden sommige maatregelen. Wat die plaatsen gemeen hebben, is uitgebreid testen, isolatie van besmetten, opsporen en testen van contacten, hertesten. China deed dat uiteindelijk ook.

Wij moeten - gezien de schaal van de crisis hier - vérder gaan dan de Aziatische landen. We moeten ernaar streven om in elk land de hele bevolking te testen op het coronavirus en - met een bloedtest voor antilichamen - op mogelijke immuniteit tegen het virus. Dit laat ons toe om elke geïnfecteerde op te sporen en te isoleren, inclusief de waarschijnlijk talrijke asymptomatisch geïnfecteerden die het virus verspreiden.

Dergelijke inspanning zal ook de pandemie in kaart brengen. We weten nog steeds niet of we een klein tipje of een groot deel van de ijsberg zien. We kunnen extrapoleren en modelleren gebaseerd op zeer beperkte gegevens, maar dat leidt tot de meest uiteenlopende schattingen van het te verwachten aantal besmettingen, doden en benodigde intensieve bedden. De kleinste fout in de parameters van een exponentieel fenomeen kan resulteren in projecties die er twee-, tien- of honderdvoudig naastzitten.

Met slechte modellen kan elke politicus kiezen wat hij of zij wil gebruiken en is de volksgezondheid niet gediend. Bloedtesten voor antilichamen vertellen ons wie ooit is blootgesteld aan het virus. Dit wil niet zeggen "immuun". Wetenschappelijke studies gaan moeten bepalen of die antilichamen inderdaad ook immuniteit geven, en hoe lang die immuniteit duurt. Die testen staan nog niet volledig op punt, maar staalnames moeten nu beginnen, en steekproeven van de bevolking moeten voor jaren gevolgd worden. 

We hebben in de eerste plaats leiders nodig die de bevolking mobiliseren om hieraan deel te nemen. Politici gaan zeggen dat dit logistiek niet mogelijk is en veel gaat kosten. Dat is defaitisme en gaat nog veel meer kosten. Het voortbestaan van onze westerse democratieën hangt ervan af. China staat klaar om over te nemen. En, alweer een oorlogsanalogie, de Amerikaanse industrie werd een oorlogsindustrie in 1942. Wat wij nu moeten doen is daar klein bier tegen. Waar een wil is, is een weg en onze politici moeten die weg banen. 

We weten al van januari wat er op ons afkomt, en toch hebben we nog steeds onvoldoende testcapaciteit. Dat is zo voor de hele westerse wereld. Hier is geen excuus meer voor.

Honderden researchlabs in universiteiten en biotech-bedrijven staan nu op non-actief. De meeste van die labs hebben de vereiste instrumenten. Hun personeel moet de reagentia krijgen en opgeleid worden om klinische testen correct uit te voeren. Onze biotech- en farmabedrijven moeten in staat zijn reagentia te produceren. Onze medische wereld ligt lam omdat er geen electieve of niet-dringende geneeskunde wordt gedaan. Personeel genoeg dus om stalen te nemen.

Idealiter wordt iedereen getest, maar gezien het virus zich duidelijk snel verspreidt in huishoudens en gezinnen, kan met een indvidu per huishouden begonnen worden. Multiple stalen kunnen - indien echt nodig - gemengd en samen getest worden. Indien positief kunnen individuele testen herhaald worden om het positieve individu exact te identificeren.

Verder moeten de bewegingen van besmette personen en hun huisgenoten gevolgd worden. Wij zijn in het Westen extreem gevoelig over onze privacy, toch waar het de regering betreft. Nochtans gaan we die privacy misschien wel even moeten opgeven aan de autoriteiten. Dergelijke machten kunnen in een democratie aan de autoriteiten gegeven worden op tijdelijke basis en weer afgeschaft worden. 

Is de strategie perfect? Natuurlijk niet. We zullen gevallen missen die vandaag negatief zijn, maar achteraf positief zullen worden, en we zullen waarschijnlijk deze oefening opnieuw moeten doen, maar dan misschien op een meer gerichte manier. Maar laat de perfectie nu niet de vijand van het goede zijn. We proberen een economisch en humanitair rampzalige pandemie, die de westerse wereld zoals we ze nu kennen bedreigt, in te dijken. Die pandemie onmiddellijk stoppen, is helaas niet meer realistisch. 

Twee catastrofes zijn mogelijk als we dit niet doen: we sluiten de economie te lang en ten onrechte, of we openen de economie en veroorzaken een nieuwe pandemie. We krijgen bovendien de economie niet op gang als de bevolking er geen vertrouwen in heeft dat ze niet ziek gaat worden. Want wie wil nu nog uit gaan eten? Een competente strategie om in de mate van het mogelijke de bevolking te testen, zal werknemers, consumenten, investeerders en bedrijven nieuw vertrouwen geven in de toekomst en de economie aanzwengelen. Tenslotte hebben we die testinfrastructuur nodig voor de volgende pandemie, die er zeker komt. 

Eens we de lokale epidemie hebben ingedijkt, komt het volgende probleem: geïmporteerde gevallen, die nu in Azië (vooral in Singapore) de meerderheid uitmaken. Een van de maatregelen die we moeten overwegen is massieve ontwikkelingshulp die erin bestaat om - alweer - uitgebreid te testen en daar de infrastructuur en know-how voor te leveren. Bovendien is het mogelijk dat reizen in de nabije toekomst niet alleen een stempel in een paspoort, maar ook een snelle coronatest zal vereisen. 

Ik vrees dat we nog niet veel geleerd hebben en we dezelfde fouten gaan blijven maken. Dit is mijn laatste militaire analogie: de Engelse eerste minister voor de Tweede Wereldoorlog, Neville Chamberlain, dacht dat hij met toegevingen aan Hitler oorlog kon vermijden. "Appeasement" heette dit beleid. We weten hoe dat is afgelopen. Laten we dat nu niet opnieuw doen.