Onderzoek toont aan: verschillende mutaties van coronavirus in ons land

In het begin van de uitbraak van het virus ontstonden geruchten over mutaties, waardoor het virus nog dodelijker zou zijn. Het doet denken aan sciencefictionfilms, maar in werkelijkheid is het coronavirus al verschillende keren gemuteerd. Het bestaat namelijk uit een DNA-streng, eigenlijk RNA, in dit geval. Het RNA-genoom van het coronavirus is 30.000 letters lang, waarbij het enkel gebruik maakt van de letters A, T, G of C. Staat er in die combinatie van 30.000 letters bijvoorbeeld een A plots op een andere plaats, dan is er een mutatie gebeurd. 

Op die manier brengen wetenschappers over heel de wereld de verspreiding van het virus in kaart. Op basis van verwantschappen in het RNA stellen ze stambomen op, want je kan dus het genoom van een staal in België vergelijken met dat van een staal in China. Als die twee sterk op elkaar lijken, dan kan je er donder op zeggen dat die besmette Belg uit China kwam, of besmet is geraakt door iemand uit China. 

Diverser virus in België

Aan het Rega-Instituut van de KU Leuven hebben ze intussen het genoom van 185 stalen op de kaart van België gezet op basis van de woonplaats van de patiënt. Daaruit valt af te leiden dat er veel clusters zijn, die van elkaar verschillen. Er is dus niet één patient zero in België, er zijn er verschillende. 

“Mensen kwamen uit het buitenland en hebben mensen rond hen besmet”, zegt professor Piet Maes, moleculair viroloog aan KU Leuven. “In Nederland zie je twee of drie duidelijke clusters, terwijl de stamboom van het virus in België voorlopig diverser is dan elders.” Maes benadrukt dat het nog maar een kleine steekproef is, waardoor de resultaten nog kunnen wijzigen.

De mutaties monitoren is meer dan spielerei. “De bekende coronatest, die gebruikt wordt om besmetting vast te stellen, gebeurt op basis van twee precieze plaatsen in het genoom. Mutaties op die plaatsen kunnen de test minder betrouwbaar maken”, zegt Keith Durkin, onderzoeker aan de Universiteit van Luik. “Ook voor een vaccin is het belangrijk om te weten dat het virus niet te snel muteert.”

Onderzoekers van de Universiteit van Luik, KU Leuven en UGent hebben in totaal 409 genomen doorgegeven aan een internationale databank van het Duitse Gisaid. Het Britse Nextstrain maakt daar visualisaties van. Daarop is te zien hoe de eerste Belgische patiënt, Philip Soubry, begin februari na een repatriëring uit het Chinese Wuhan het virus ons land binnenbracht, maar niet voor besmetting zorgde. Die ontstaat in de weken daarna, als reizigers uit het Verenigd Koninkrijk, Nederland, Zwitserland en Italië het land binnenkomen. Het virus neemt pas echt een vliegende start in ons land vanaf eind februari, begin maart. 

“Dat maakt duidelijk dat er heel wat introducties van het virus in België waren rond de krokusvakantie, waar kleine clusters rond ontstonden”, zegt professor Maes. “Het bewijst het nut van een reisverbod. Onze nieuwe stalen blijken eerder te behoren tot de gekende clusters in ons land, binnenlandse besmettingen dus.”   

Infectioloog Erika Vlieghe (U Antwerpen) gaf woensdag  in het Canvas-programma De afspraak een zelfde antwoord op de vraag waarom er in Zweden minder besmettingen zijn, ondanks een minder strenge lockdown. “De meeste Scandinavische landen hebben minder influx gehad van skivakanties en wij hebben veel import daaruit gehad, die zich heel snel heeft verspreid.” Ook de positie van België als knooppunt van internationale instellingen zou een rol spelen.  

Hoe zit het nu met die mutaties? Zijn er minder en meer gevaarlijke versies van Covid-19 in omloop? “Theoretisch kan het virus bij mutatie meer of minder infectieus worden, maar voorlopig zien we dat niet”, zegt Maes. “We hebben een aantal stalen van mensen die besmet zijn zonder zware symptomen, maar zien daarbij geen verschil in het genoom.”