Iedereen zet zich schrap: zo zou de exitstrategie eruit kunnen zien

Onderwijs: jongsten en oudsten krijgen voorrang

De onderwijskoepels, vakbonden en minister stellen voor om de scholen geleidelijk open te laten gaan vanaf vrijdag 15 mei. Zo zouden scholen eerst een dag kunnen ‘proefdraaien’ om dan tijdens het weekend eventueel “een en ander op punt te stellen”, klinkt het. De week nadien is door het verlengde hemelvaartweekend ook een stuk korter, waardoor de heropstart gefaseerd kan verlopen. Het is aan de Nationale Veiligheidsraad om de knoop vrijdag finaal door te hakken.

Concreet stelt de onderwijswereld voor om leerlingen van het eerste en tweede leerjaar vier dagen per week weer naar school te laten gaan. Het zesde leerjaar kan twee dagen per week gaan. Bij de scholieren van het laatste jaar secundair onderwijs is het afhankelijk van de onderwijsvorm: één dag per week in het aso, twee dagen per week in het tso, kso en in zowel het zesde als het zevende jaar bso. Voor alle andere leerlingen blijft het afstandsonderwijs met aanlooplessen gelden. Ook de kleuters moeten nog thuisblijven. Het is de bedoeling om na een week te evalueren en bij te sturen indien nodig.

“Dit is niet het ideale, maar wel het mogelijke”, zegt Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA). “Ik besef ten volle dat ook hier heel veel kritiek zal zijn. Maar zeker in deze tijden moeten we durven verantwoordelijkheid op te nemen en dus beslissingen te nemen.” Het maakt bijvoorbeeld scholen en ouders duidelijk dat er nog heel wat werk wacht alvorens de schoolpoort weer open kan. Al krijgen ze via twee draaiboeken – een over veiligheid, een ander over pedagogie – belangrijke handvaten.

Zo zal elke school op voorhand samen met de lokale preventieadviseur een risicoanalyse moeten maken. Daarbij moet rekening gehouden worden met twee basisregels: elementaire handhygiëne en de nog steeds geldende regels van social distancing. Elke leerling krijgt een vaste plaats in de klas die maximaal tien leerlingen mag bevatten. Ook zal het personeel meer dan waarschijnlijk mondmaskers en handschoenen moeten dragen, al is het voor concrete regels daaromtrent nog wachten op een advies van de GEES. Daarnaast is er ook de expliciete oproep oog te hebben voor het mentale welzijn van leerlingen en leerkrachten.

Wat het pedagogische luik betreft, krijgen scholen de raad verder te werken op de lijnen die ook voor de aanlooplessen gelden. Zo wordt hen expliciet aangeraden de resterende onderwijstijd maximaal in te vullen. “In het basisonderwijs betekent dit dat er best lesgegeven wordt tot 30 juni. In het gewoon secundair onderwijs worden eventuele examens best enkel in de laatste week van juni georganiseerd”, klinkt het. Al blijft dat een beslissing die scholen zelf kunnen maken. 

Mobiliteit: verplichte mondmaskers op bus en trein

Elektrische fietsen voor studenten, bredere fietspaden en een verplichting om mondmaskers te dragen op het openbaar vervoer. Die plannen liggen op tafel om te vermijden dat we na de lockdown massaal in de auto kruipen.

De federale en regionale mobiliteitsministers staken dinsdag de hoofden bij elkaar om ons land uit de lockdown te loodsen. Daarbij namen ze nog geen definitieve beslissing, maar formuleerden ze wel een aantal adviezen aan de Nationale Veiligheidsraad. Die adviezen zijn gebaseerd op de input uit de GEES-werkgroep en van de CEO’s van De Lijn, de NMBS, de TEC en de MIVB.

“Zolang er geen vaccin is, zullen mensen niet spontaan in een overvolle bus kruipen”, zegt Vlaams mobiliteitsminister Lydia Peeters (Open Vld). De kunst is om die angst weg te nemen. Een delicate opdracht, want iedereen beseft dat de verplichte afstand van anderhalve meter op termijn onhoudbaar is op het openbaar vervoer. Een gemiddelde bus kan door de beperking maar een tiental reizigers vervoeren.

Een verlaging van anderhalve naar één meter lag even op tafel, maar krijgt voorlopig weinig steun. In plaats daarvan willen de bevoegde ministers en CEO’s het dragen van een mondmasker verplicht maken. Eventueel in combinatie met andere hygiënemaatregelen. Zo wordt er nagegaan of er al dan niet handschoenen en handgels moeten worden voorzien aan perrons en haltes.

De uitdaging is wel om het openbaar vervoer niet te overbelasten. In een eerste fase zouden trein, tram en bus worden toegelaten voor ritten naar school of werk, maar niet meteen voor recreatief gebruik. Telewerk blijft de norm. Later, wanneer de secundaire scholen opengaan, is het vooral belangrijk dat studenten niet samentroepen op de bus. Al is het ook niet de bedoeling dat ze massaal met de auto worden gevoerd.

We moeten, kortom, zo veel mogelijk fietsen en wandelen. “In de buurt van basisscholen willen we eventueel parkeerplaatsen vervangen door fietsinfrastructuur. Bij secundaire scholen bekijken we hoe we deelsystemen met elektrische fietsen kunnen aanbieden, want hun leerlingen komen van iets verder”, zegt minister Peeters. Hier en daar zullen fietspaden verbreed worden aan de hand van tijdelijke markeringen.

Oppositiepartij Groen vindt dat de geplande maatregelen nog wat verder mogen gaan. Ze pleit voor een betere spreiding van reizigers door tickets in daluren goedkoper te maken, en door eersteklassewagons in de trein voor iedereen open te stellen. In de gangpaden zouden reizigers slechts in één richting mogen wandelen.

Bezoek en beweging: versoepeling, maar niet voor ouderen

Volgens het gelekte, niet-definitieve rapport zouden Belgen vanaf 4 mei de toestemming krijgen om elk weekend één avond met familie of vrienden te spenderen. Het maximum aantal aanwezigen zou op tien liggen, en het zou elk weekend dezelfde groep moeten zijn. In een tweede fase lijkt er zelfs een opening voor daguitstappen en het optrekken van het aantal mensen die een eredienst kunnen bijwonen, al is dat geen advies maar een denkpiste.

Politici noch experten willen zich echter openlijk uitlaten over de adviezen in het voorlopige rapport – en ook niet over de handhaving ervan die bijzonder moeilijk lijkt. De recente communicatie over bezoek in de woon-zorgcentra toonde al hoe hard zo’n valse hoop kan aankomen.

Voor mensen op leeftijd en met medische problemen lijkt het isolement alvast nog even aan te houden, aldus het rapport. Volgens Margot Cloet, gedelegeerd bestuurder van koepel Zorgnet-Icuro, reflecteert die visie de huidige situatie in de woon-zorgcentra. “Een heropening is zeker niet voor vandaag of morgen.” Binnen de Vlaamse taskforce Zorg is de prioriteit nu vooral om zicht te krijgen op de huidige uitbraken en de voorraad aan beschermingsmateriaal. “Zonder een goed beeld is het gewoon onmogelijk om te oordelen of bezoek wel of niet mag, en wanneer”, zegt Cloet.

Volgens Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V) verkent de taskforce wel pistes omtrent bezoekregelingen voor de verschillende zorgsectoren. “Binnen de jeugdhulp zal die heropstart van bezoek wellicht vroeger liggen dan bij de ouderenzorg”, zegt woordvoerder Steffen Van Roosbroeck. Concrete scenario’s zouden echter pas ten vroegste volgende week naar buiten komen.

Op vlak van sport en beweging wordt er dan weer gewag gemaakt van een heropening van parken en speelpleinen, en het opnieuw toelaten van bepaalde buitensporten zoals tennis, vissen of golf, met maximaal twee personen. Het zijn versoepelingen die wellicht met open armen ontvangen zouden worden door de bevolking, die volgens een UGent-onderzoek vooral stress ervaart door het gebrek aan sociaal contact en sport.

Le Soir hint zelfs naar een heropstart van groepstrainingen binnen erkende sportclubs, weliswaar in de buitenlucht en ‘onderworpen aan bepaalde regels’. “Zowat elke federatie is bezig met een exitstrategie, maar iedereen wacht op de algemene richtlijnen”, zegt Robin Ramakers van de Vlaamse Sportfederatie. “Zeker bij teamsporten is de vraag met hoeveel en binnen welke leeftijdscategorieën er weer gesport kan worden. We hopen op duidelijkheid.”

Cultuur en evenementen: weinig hoop bij de festivals, wel bij de musea

Op de Nationale Veiligheidsraad van vorige week werd beslist dat alle massa-evenementen, zoals grote festivals, tot eind augustus verboden worden. Een dag later zette Vlaams cultuurminister Jan Jambon (N-VA), die als Vlaams minister-president ook in de Veiligheidsraad zetelt, de deur op een kier: ‘kleinere’ festivals zouden misschien wel kunnen doorgaan.

Waar de grens van een ‘klein festival’ ligt, weet niemand. Er wordt wel verwacht dat de Veiligheidsraad daar duidelijkheid over zal verschaffen, klinkt het in politieke hoek.

In de sector leeft er niet al te veel hoop. “We houden rekening met alle scenario’s”, zegt Serge Platel van de Federatie voor Muziekfestivals in Vlaanderen. “Maar we weten niet wat een ‘klein festival’ is.” Als daarover geen duidelijk beslissing wordt genomen, lijkt eender welk festival ondenkbaar. “Wat ik hoor, is dat social distancing gegarandeerd moet kunnen worden. Maar hoe doe je dat, vlak voor het podium? Je kunt wel maar een beperkt aantal mensen toelaten, maar het blijft moeilijk te organiseren, en het lijkt me ook moeilijk economisch haalbaar.”

De verwachting lijkt te zijn dat vrijwel niets zal worden toegestaan. In het uitgelekte advies van de GEES wordt nauwelijks gerept over de cultuur- en evenementensector. Een scenario als voor de lockdown, toen concertzalen en theaters hun capaciteit terugschroefden tot onder de 1.000, is te vermijden. Dat theaters binnenkort opnieuw kunnen openen, lijkt uitgesloten. Dat geldt ook voor de bioscopen.

Waar wel hoop leeft, is bij de musea. Vertegenwoordigers van ruim 50 musea staken gisteren digitaal de koppen bij elkaar om speciale maatregelen voor te stellen die een heropening weer mogelijk moeten maken. Het gaat dan over bezoeken voor een beperkt aantal personen en het uittekenen van een vastgelegd parcours waardoor social distancing gerespecteerd kan worden. “Een museumbezoek kun je goed regelen”, zegt Patrick Allegaert, voorzitter van Museumoverleg Vlaanderen. “Mensen kunnen zich bijvoorbeeld vooraf aanmelden, en je kunt met timeslots werken die het aantal mensen in een museum beperken. Een museum kan veel garanties geven als het op social distancing aankomt. Dat willen we duidelijk maken naar het beleid toe.”

De musea willen het signaal uitsturen dat vanaf half mei, of ten laatste voor de zomer, de deuren weer geopend kunnen worden. En als tuincentra opengaan, moet dat voor musea ook kunnen, is de politieke teneur. Al blijft het wachten op een stellig advies van de GEES. De kans lijkt klein dat er vrijdag een sluitende beslissing valt. 

Economie: bedrijven en sectoren houden zich klaar

Bedrijven staan te trappelen om weer te kunnen opstarten na de lockdown. Werkgevers en vakbonden zijn daarom volop plannen aan het uittekenen over hoe er veilig opnieuw kan gewerkt worden. Zo kunnen ze aan de Nationale Veiligheidsraad tonen dat ze er klaar voor zijn.

Woensdag bereikten de sociale partners een akkoord over een algemene handleiding, toepasbaar in alle bedrijven. De bedoeling is dat de richtlijnen verder sector per sector worden uitgewerkt. De sociale inspectie kijkt toe op een correcte naleving en kan slechte leerlingen sanctioneren.

In het document staan evidente maatregelen zoals de aanbeveling om regelmatig de handen te wassen en de social distancing maximaal te respecteren. In situaties waar geen 1,5 meter afstand tussen de werknemers kan worden gegarandeerd, wordt het gebruik van mondmaskers aangeraden, maar niet verplicht.

Voorts luidt het advies onder meer om leveringen aan een bedrijf zo veel mogelijk te spreiden in de tijd en de leveranciers zelf te laten instaan voor het laden en lossen van het materiaal. Bedrijven worden geacht om hun werknemers niet op hetzelfde moment koffie- en lunchpauzes te laten houden. Ook in de cafetaria moet minstens 1,5 meter afstand gegarandeerd worden.

De vraag is wanneer de ondernemingen effectief weer kunnen beginnen te draaien. De expertengroep die de exit voorbereid (GEES) schuift 4 mei naar voren als startdatum voor heel wat bedrijfstakken, zo blijkt uit een ontwerpdocument gelekt in Le Soir. De klein- en groothandel zou pas op 18 mei weer open gaan. Die sector wil echter sneller gaan.  

Zo hebben de werkgevers binnen de modesector hun plan klaar om kledingwinkels weer te kunnen openen vanaf 4 mei. Paskamers zouden daarbij ontsmet worden na ieder gebruik, het gebruik van handgel wordt verplicht voor elke klant en als iemand beslist om een gepast kledingstuk niet te kopen, wordt dat pas de dag nadien teruggehangen in de winkel. “Dit is veilig”, zegt Dominique Michel, CEO van Comeos. We hebben dit besproken met virologen.” Over het plan wordt nog verder overlegd met de vakbonden. Het doel is alvast om de Veiligheidsraad te overtuigen dat ze wel degelijk snel en veilig kunnen starten.

Ook ander sectoren maken zich op voor heropening, zoals de regering ook had gevraagd. In de garagesector werkten sociale partners samen een protocol uit, onder meer over hoe een auto te ontsmetten bij inlevering. En ook in de bouwsector liggen afspraken klaar, elders is overleg volop aan de gang.