“Oversterfte veel groter dan andere jaren, maar zeker niet hoger dan in buurlanden”: 87 procent meer overlijdens dan verwacht

België is een van de weinige landen die ook vermoedelijke overlijdens door het coronavirus meetelt in zijn dagelijkse updates van de sterftecijfers. Daardoor lijkt de situatie in ons land veel erger dan in andere landen. Maar de data van de algemene oversterfte tonen volgens viroloog Steven Van Gucht aan dat onze cijfers wel degelijk accuraat zijn. Met oversterfte wordt het totale aantal overlijdens in een land aangetoond in vergelijking met de verwachting op basis van historische trends. Aangezien elk land die cijfers wel op dezelfde manier telt, kunnen er betere vergelijkingen mee gemaakt worden.

De oversterfte ligt momenteel veel hoger dan we in de vorige jaren gezien hebben, aldus Van Gucht, zelfs in jaren met een zware hittegolf of een zwaar griepseizoen. De oversterfte is de afgelopen weken geleidelijk opgelopen van 11 procent midden maart naar 87 procent in de week van 6 april, waarvoor de laatste - voorlopige - gegevens bekend zijn. In de week van 30 maart, met de laatste bevestigde gegevens, gaat het om een oversterfte van 79,9 procent.

De piek lag volgens Van Gucht op 637 overlijdens op 10 april, terwijl er normaal slechts iets meer dan 300 mensen per dag sterven in ons land. De vorige piek lag op 465 overlijdens in 2018, “tijdens een zeer zwaar griepseizoen”. 

Toch zijn de zware cijfers “vergelijkbaar met de oversterfte in onze buurlanden, en zeker niet hoger”, aldus Van Gucht nog. “Wat de grafieken ons leren, is dat de rapportering die we doen, vrij accuraat de impact van de epidemie weergeeft. De overlijdens die we rapporteren komen goed overeen met de oversterfte die we zien bij bevolking in haar geheel”, klonk het. “Als we enkel rekening zouden houden met de bevestigde gevallen, dan zouden we het aantal overlijdens door het coronavirus zeer sterk onderschatten”, betoogde hij.

Onderstaande grafiek toont dat aan: de oranje lijn zijn alle overlijdens per dag in België (rond de 600), terwijl de groene lijn het aantal bevestigde én vermoedelijke corona-overlijdens weergeeft, zoals die elke dag worden gemeld (rond de 300). Tel bij de groene lijn de 300 ‘gewone' overlijdens van elke dag, en je komt aan het totaal van 600. Zouden we enkel de bevestigde Covid-19-doden (groene stippellijn) tellen, zou de optelsom niet meer kloppen.

In andere landen gaat het dus wellicht wel om een onderschatting, wat ook een analyse van The New York Times deze week al aantoonde. Daaruit bleek dat België relatief accuraat rapporteert, in vergelijking met andere landen die met duizenden ‘ontbrekende’ overlijdens zitten.

“De oversterfte nu deed zich vooral voor bij 65-plussers, maar bij het begin van de uitbraak zagen we ook een oversterfte bij de jongere generaties onder de 65", aldus de viroloog nog.

De oversterfte in week 15 kent wel grote regionale verschillen. In Vlaanderen gaat het om een oversterfte van 72,2 procent, in Wallonie van 89,3 procent, en in Brussel maar liefst 171,4 procent. Vanmorgen bleek uit een rondvraag van De Tijd al dat er ook binnen Vlaanderen grote regionale verschillen in de oversterfte zijn. Roeselare, Kortrijk en Hasselt tellen meer dan dubbel zoveel doden als normaal.

Tijdens de laatste week van maart zijn in Hasselt 63 mensen gestorven, in de eerste week van april 67. De vorige jaren stierven er gemiddeld 24,9 mensen per week. Daarmee is Hasselt de centrumstad die de sterfte het sterkst ziet stijgen. In de laatste week van maart en de eerste week van april was dat 153 en 169 procent meer.

Ook Kortrijk en Roeselare registreerden in die week een pak meer overlijdensaktes dan normaal, respectievelijk 113 en 99 procent meer. De verschillen met de andere steden zijn groot. Aalst, Brugge, Leuven, Antwerpen, Turnhout, Sint-Niklaas en Oostende landen onder het Vlaamse gemiddelde van 77 procent oversterfte. In Mechelen stierven in de laatste week van maart veel meer mensen dan elders, in de eerste week van april liep de oversterfte ongeveer gelijk met het gemiddelde.

De aktes worden opgemaakt op de plaats van overlijden, niet waar de overledene woont. In de regio's rond de hardst getroffen steden zijn relatief meer coronabesmettingen vastgesteld. De boosdoener is naar alle waarschijnlijkheid het coronavirus, maar helemaal zeker is dat niet. Niet elke dode wordt als corona­dode geregistreerd.

Lees ook: 

- OVERZICHT. Voor het eerst sinds einde maart minder dan 1.000 patiënten op intensieve zorg

- Besmettingsgraad daalt verder naar 0,7 in ons land: “Gaat ons helpen om meer maatregelen los te laten”

- Oversterfte in ons land stijgt tot 77 procent: wat betekent dat? En waarom daalt het aantal ziekenhuisopnames, maar niet het aantal doden? (+)

Bekijk ook: 230 nieuwe overlijdens in België