Sophie Wilmès en Jan Jambon staan voor een cruciaal examen

“Als de politiek niet met een duidelijk exitplan komt, zal dit voor nog meer onrust zorgen bij de bevolking.” Dat zegt motivatiepsycholoog Maarten Vansteenkiste (UGent) in aanloop naar de aankondiging van de Nationale Veiligheidsraad.

De communicatieve blunders rond het bezoek in de woon-zorgcentra, de heropening van de doe-het-zelfzaken, en het lek van een tijdelijk expertenrapport hebben de coronamoeheid bij de Belg flink aangewakkerd. Ofwel slagen ze erin het volk opnieuw te motiveren, ofwel zinkt de motivatie verder weg. In dat geval is een nieuwe lockdown haast onvermijdelijk.

“Wat Jambon en Wilmès zeker niet moeten doen, is de druk opvoeren om iedereen in het gareel te krijgen. Die dwingende aanpak werkt averechts”, zegt Maarten Vansteenkiste, motivatie- en ontwikkelingspsycholoog aan de UGent. Uit een online-enquête bij 18.476 mensen blijkt dat het draagvlak voor de coronamaatregelen is teruggevallen van 81 naar 63 procent. “Het is cruciaal dat ze dat opnieuw vergroten, zodat mensen er vrijwillig voor kiezen om de maatregelen te volgen.”

Bij dezen enkele gouden regels uit de crisiscommunicatie. Eén: zorg voor duidelijkheid. “Lanceer dus niet het advies om mondmaskers te dragen als het nog niet geheel duidelijk is hoe iedereen aan zo’n masker zal geraken”, zegt de psycholoog. Twee: kader elke maatregel in een globale strategie. Het gebrek aan zo’n kader maakt veel mensen onzeker. “Als de politiek nu niet met een duidelijk plan komt, zal dit voor nog meer onrust zorgen”, waarschuwt hij.

Niet uit de verf

Drie: leg uit waarom een maatregel noodzakelijk is. Zo voelen ouders van kleuters zich in de steek gelaten omdat hun kinderen langer van school moeten blijven dan anderen. Door uit te leggen dat leerlingen uit scharnierjaren een meer fundamentele achterstand dreigen op te lopen, creëer je begrip. En vier: stel tussentijdse doelen. Zo hebben mensen het gevoel dat ze progressie maken.

Dat vindt ook vicepremier Alexander De Croo (Open Vld) cruciaal. “Een goede communicatie zou zijn dat men aangeeft wat er op korte termijn gebeurt en wat de voorwaarden zijn om naar de volgende stappen in de versoepeling te gaan”, zegt hij. Gisteren lagen er bijvoorbeeld voor het eerst minder dan 1.000 patiënten op intensieve zorg. Je zou kunnen zeggen dat je naar een versoepeling gaat zodra we dat vijf dagen kunnen aanhouden.

“Qua empathie scoort Wilmès best goed. Het is nu vooral belangrijk dat ze coherent communiceert, en dat er geen onduidelijkheden meer ontstaan”, zegt politicoloog Dave Sinardet (VUB). Volgens hem is Wilmès niet per se zelf verantwoordelijk voor de voorbije blunders, maar stralen ze wel op haar af. De indruk leeft dat ze de boel niet onder controle heeft. “Ook Jambon komt voorlopig niet uit de verf.”

Kermis van Zwevezele

In de Wetstraat proberen ze de hoge verwachtingen alvast te temperen. “We moeten echt zo concreet mogelijk zijn”, zegt een hoge regeringsbron. “Maar of de kermis van Zwevezele zal doorgaan, met hoeveel couverts de restaurants zullen opengaan, en wanneer de voetbalcompetitie weer opstart, daar zullen we geen antwoord op geven.” Ook in de entourage van de premier wordt de hoop op een allesomvattend exitplan wat ingetoomd.

Probleem is dat het uitgelekte expertenrapport valse verwachtingen heeft gecreëerd, alsof het al verworven zou zijn dat we straks weer met zijn tienen mogen samenkomen in het weekend. Elke afzwakking van de vermeende verworvenheden zal politici zwaar worden aangewreven. “De wetenschappers zullen als heiligen worden beschouwd, en wij als crapuul”, aldus de regeringsbron.

Al ligt die laatste ook niet al te hard wakker van de kritiek. “Volgens de regels van de communicatie maken wij 87 fouten. Maar het typische aan ons land is dat we er op het einde van de rit wel uitkomen.”