EU sleutelt aan nieuw herstelfonds
Burgers en bedrijven kunnen rekenen op financiële steun uit een nieuw omvangrijk Europees herstelfonds om de economische malaise door de coronapandemie te verzachten. Heikele vragen over de precieze omvang (gedacht wordt aan 1.500 miljard euro) financiering en verdeling van de gelden, beantwoorden de regeringsleiders pas na uitgewerkte voorstellen van de Europese Commissie. Die moeten komende weken volgen.
Na afloop van het relatief korte video-overleg van de regeringsleiders donderdagavond (van vierenhalf uur), toonde EU-president Michel zich optimistisch over een snel akkoord over het nieuwe herstelfonds. “Er is een sterke politieke wil om een compromis te bereiken. We zijn het eens over het kader voor het fonds.” Bondskanselier Merkel zei dat ‘iedereen’ doordrongen is van de noodzaak voor een stevig fonds. “Ik wil benadrukken dat een gezamenlijke oplossing een Duits belang is want zaken lopen alleen goed voor Duitsland als ze goed in Europa lopen.”
Commissievoorzitter Von der Leyen beloofde nauw overleg met de lidstaten bij het opstellen van de plannen. Dat moet voorkomen dat ze direct in de prullenbak verdwijnen, want de meningsverschillen tussen de lidstaten zijn – ondanks het optimisme van Michel – zeer groot.
Kapitaalmarkt
Von der Leyen zei donderdagavond dat ze de capaciteit voor de Commissie om geld op de kapitaalmarkt te lenen, bijna wil verdubbelen. Komende twee, drie jaar zou het om 300- tot 400 miljard euro gaan. Daarvoor moeten de lidstaten garant staan.
Met dit geld worden ook private investeerders verleid tot extra investeringen om de economie aan de praat te krijgen. Op die manier ontstaat een herstelfonds van zeker 1.000 miljard euro, zei Von der Leyen. Volgens ECB-voorzitter Lagarde, die deelnam aan de videotop, is er minimaal 1.500 miljard nodig om de financiële markten gerust te stellen. Ook de Spaanse premier Sánchez en zijn Italiaanse collega Conte zien dit als het juiste bedrag.
Los van de omvang van het fonds moet de Commissie verduidelijken of het om leningen of giften zal gaan. Nederland, Oostenrijk, Zweden en Denemarken zijn fel gekant tegen giften. ‘Ik ga niet akkoord met schuldfinanciering voor giften’, hield Rutte zijn collega’s voor. Voor Sánchez, Conte en de Franse president Macron zijn leningen weer onverteerbaar, omdat die hun toch al aanzienlijke staatsschuld verder verhogen.
Von der Leyen zei dat een ‘goede balans’ gevonden moet worden. Merkel toonde zich bereid te accepteren dat een deel van het herstelfonds uit giften zal bestaan. De Commissie koppelt het herstelfonds aan een nieuw voorstel voor de komende Europese meerjarenbegroting (2021-2027). Die pot met geld (circa 1.000 miljard) zal meer op economisch herstel worden gericht. Von der Leyen hoopt haar voorstellen binnen drie weken te presenteren.
De leiders gingen verder akkoord met het hulpprogramma van 540 miljard euro dat de ministers van Financiën twee weken geleden na marathonoverleg op papier hebben gezet. Vanaf 1 juni heeft het Europees noodfonds 240 miljard euro beschikbaar voor leningen aan landen die zwaar zijn getroffen door de coronapandemie. Daarnaast kan de Europese Investeringsbank 200 miljard extra uitlenen voor bedrijven in nood en mag de Commissie nationale WW-regelingen ondersteunen met 100 miljard euro.