Dreigt catastrofe bij te snelle exit? ‘Iedere expert weet dat. Maar men handelt er niet naar’

Vanuit zijn thuisstad New York kijkt de immunoloog en microbioloog Hans-Willem Snoeck (56) niet alleen met verbijstering naar Amerikaanse president Donald Trump, die bleekwater promoot als middel tegen Covid-19. Snoeck, die met zijn team aan de vermaarde Columbia University onder andere virale longinfecties onderzoekt, ziet met even grote ontzetting aan wat in thuisland België gebeurt.

“Het is onverantwoord om nu al, quasi onvoorbereid, uit de lockdown te stappen”, zegt hij. “Want dan komt er zeker een tweede golf, zoals Steven Van Gucht nu aankondigt. Mogelijk al deze winter. Dat zou een nekslag geven aan ons gezondheidssysteem en onze economie. Wat mij zo kwaad maakt, is dat wij geen charismatische leider hebben die beslist: ‘Wij gaan ons land hiervoor behoeden.’”

Kan dat?

“De perfecte aanpak is massaal testen van bij het begin, zoals China, Taiwan, Zuid-Korea, Hong Kong Nieuw-Zeeland en Australië tonen. Zij hebben dit nu in grote mate onder controle. Daarvoor zijn wij te laat. We hebben onze curve wel platter gekregen, maar er komen wel elke dag nog veel gevallen bij. Alleen al daarom moeten we zeer voorzichtig zijn met de lockdown versoepelen. Dat we na drie maanden nog altijd onvoldoende testcapaciteit hebben en nog altijd niet breed testen, is de tweede reden om dat nog niet te doen. We hebben geen enkel zicht op hoeveel mensen besmet zijn. Zonder die kennis kun je die tweede golf niet afweren.

“Dat het tot nu lastig was om testcapaciteit op te zetten, mag geen excuus zijn om het nu niet alsnog grootschalig te doen. Natuurlijk is dat mogelijk. Het is geen kernfysica. Dat er eerst niet voldoende materiaal was, is misschien begrijpelijk. Maar het is onmogelijk dat de Europese Unie zelfs na drie maanden geen neuswissers zou kunnen voorzien.”

Hoe ziet u dat massaal testen concreet?

“Zet tenten op straathoeken, organiseer dat via de scholen, de VDAB, tandartspraktijken. En mobiliseer de bevolking. Zeg haar dat dit nu onze plicht is om ons land te redden. Studies tonen dat liefst tachtig procent van wie besmet is, geen tot milde symptomen heeft. Massaal testen is de enige manier om twee rampen te vermijden, namelijk de economie veel te lang op slot doen omdat we het virus overschatten of ze veel te snel weer openen omdat we het onderschatten. Zelfs politici die de economie boven alles stellen, moeten dat zien. En als wij ons blootstellen aan een tweede golf, gaan wij zwaar verliezen en wordt de regio van de Pacific Rim, van Korea tot Nieuw-Zeeland en Australië,  het economisch zwaartepunt van de wereld.”

We kunnen toch niet eerst nog maanden in lockdown blijven?

“Ik begrijp de druk op de regering om te versoepelen. Maar het probleem is dat we niet weten of de huidige lockdown te streng of niet streng genoeg is. Zo weten we niet of het virus zich ook op straat of in winkels verspreidt. De enige oplossing is veel meer kennis over wat het virus doet. Testen dus. Nu moet je inderdaad wel wat versoepelen om het sociaal haalbaar te houden en om de economie waar mogelijk te helpen. Het idee van de Nationale Veiligheidsraad om mensen die elkaar goed kennen toe te staan af en toe af te spreken, is een goed voorbeeld. Je kan dat ook koppelen aan tests bij die kerngroepjes.”

Kunnen de scholen weer open?

“De scholen openen is misschien een valabel idee. Maar dan moet je wel elk kind en elke leerkracht vooraf en om de zoveel tijd opnieuw testen. Van ieder kind dat positief test, moet het gezin in quarantaine. Anders verhoog je de kansen op besmetting bij alle schoolgezinnen zonder dat je daar zicht op hebt. Heropenen zonder teststrategie is te zot voor woorden. Dit is nog altijd een ziekte met een mortaliteit van rond 1 percent, en mogelijk gevolgen op lange termijn.”

We horen van experts dat de testen niet altijd de juiste resultaten geven?

“Voor de PCR-testen die het virus opsporen, is dat onwaarschijnlijk. Daar is dat grotendeels te wijten aan verkeerde staalafname. En zelfs al missen we gevallen, dan zouden we toch al veel meer grip op de zaak hebben met massaal testen. En het ergste wat kan gebeuren met iemand die valspositief test, is dat die twee weken thuis zit.

“De bloedtesten op antilichamen geven redelijk wat valspositieve en valsnegatieve resultaten, maar dat zal steeds beter gaan. Ook hier mis je dan gevallen, maar krijg je wel al een beter idee over de eventuele immuniteit, wat cruciaal is om in essentiële sectoren te herstarten. 

Waarom is ‘test eerst massaal’ niet het advies van uw collega’s in de expertgroepen?

“Dat had weken geleden het advies moeten zijn. Een minder ideaal compromis nu is om tenminste agressief te testen terwijl we wat versoepelen, maar ik zie zelfs dat niet. Mijn hypothese is dat een bepaalde mentaliteit die de economie volledig vooropstelt, domineert bij wie beslist en dat het mechanisme van groupthink speelt. Iedereen moet nu mee in deze kortzichtige en gemakzuchtige richting van: ‘We openen de boel weer en dan zien we wel.’ Dat is bewust de wetenschap negeren. Dat de economie te veel afziet, is een non-argument, want de keuze tussen volksgezondheid en economie is een valse tegenstelling. Als mensen er geen vertrouwen in hebben, krijg je de economie niet terug aan de gang en als je gezondheidssysteem plat ligt, verzwak je haar nog meer. Ik hou mijn hart vast.”