Belgische wetenschappers ontdekken nieuwe walvissensoort: de "Antwerpibalaena liberatlas"
Paleontologen van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN) hebben een nieuwe walvissensoort ontdekt. Al is nieuw misschien niet het juiste woord. Want het gaat om een soort die al lang uitgestorven is maar nu voor het eerst beschreven is, dankzij onze landgenoten. Het dier dankt zijn Latijnse naam aan de vindplaats: Antwerpen.
De vondst van de walvis dateert al van 2013. Paleontoloog Stijn Goolaerts van het KBIN ontdekte het fossiele skelet van het dier in een bouwput die gegraven was voor de aanleg van de Kieldrechtsluis in de Antwerpse haven.
Zijn collega Guillaume Duboys de Lavigerie heeft intussen samen met een groep internationale wetenschappers ontdekt dat het dier tot een tot nu toe onbekende soort behoort die 3 miljoen jaar geleden rondzwom in onze Noordzee. Dat zijn skelet in Antwerpen is teruggevonden, komt omdat de plek waar Antwerpen gebouwd is in die tijd onder de zeespiegel lag.
Een "echte walvis"
De walvis behoort tot de familie van de "echte walvissen" (Balaenidae), waartoe ook Noordkapers en de Groenlandse walvis behoren. Ze ontstonden zo'n 20 miljoen jaar geleden en zijn daarmee de oudste baleinwalvissen die gekend zijn. Omdat er van de dieren maar weinig fossiele skeletten zijn teruggevonden, is het voor wetenschappers onduidelijk hoe ze in de loop der tijd geëvolueerd zijn. De vondst van de "Antwerpibalaena liberatlas" kan hen nieuwe inzichten bieden in die evolutie.
Het skelet van het dier is namelijk uitzonderlijk goed bewaard en is zo goed als volledig. Net als de huidige Noordkapers en de Groenlandse walvis had de "Antwerpibalaena liberatlas" een stijve nek. Dat soort nek is nodig omdat de dieren een kop hebben die een derde van hun totale lichaamslengte inneemt. Een stijve nek biedt een betere ondersteuning.
Bij de huidige Noordkapers en de Groenlandse walvis zijn de nekwervels helemaal aan elkaar gegroeid. Bij de "Antwerpibalaena liberatlas" was dat nog niet het geval. Uit onderzoek van zijn skelet blijkt dat de atlaswervel (de bovenste nekwervel) bij hem nog los zat. Vandaar zijn soortnaam "liberatlas", die erop duidt dat hij tot een aparte soort behoort.
Walvissenkerkhof
De "Antwerpibalaena" die in de haven van Antwerpen gevonden is, was tussen 9,5 en 12 meter lang. Daarmee is hij een stuk kleiner dan de huidige "echte walvissen", die tussen 15 en 20 meter meten,
Dat in Antwerpen een walvissenskelet gevonden wordt, is niet uitzonderlijk. De Antwerpse ondergrond staat bij wetenschappers bekend als een walvissenkerkhof. Al meer dan 150 jaar worden er opgravingen gedaan en af en toe leiden die tot een belangrijke ontdekking. Zoals 7 jaar geleden.
