‘Nu examens organiseren voor leerstof die leerlingen grotendeels zelfstandig en in uitzonderlijke omstandigheden moeten verwerken, erg fair is dat niet’, zegt Raymonda Verdyck, afgevaardigd bestuurder van het GO!, in een persbericht. ‘Permanente evaluatie kan even effectief zijn als examens, maar is veel meer gericht op de ondersteuning van het leerproces. Dat is zeker in deze periode belangrijk.’ Het GO! adviseert scholen geen eindexamens te organiseren.

Als de klassenraad eind juni oordeelt dat een leerling de leerdoelen heeft behaald, dan krijgt hij een A-attest. Als de klassenraad twijfelt, dan krijgt hij niet meteen een B- of C-attest. ‘We moeten fair zijn en deze leerlingen de kans geven de zomervakantie te benutten om bij te werken’, zegt Verdyck. ‘Leerlingen verdienen een tweede kans.’ In de zomer kan een leerling dan een taak of uitgestelde proef (herexamen) krijgen om alsnog een A-attest te halen.

Maximale onderwijstijd

Het standpunt van Katholiek Onderwijs Vlaanderen blijft ongewijzigd: onderwijstijd wordt gemaximaliseerd, examens kunnen als de school dat nodig acht. Dat zegt directeur-generaal Lieven Boeve. ‘We gaan scholen niet oproepen om geen examens af te nemen.’ Net als Verdyck wijst Boeve erop dat, als de klassenraad te weinig informatie heeft, ze altijd een uitgestelde proef kan organiseren. Boeve raadt scholen aan extra voorzichtigheid aan de dag te leggen bij een B- en C-attest.

In heel wat scholen in Vlaanderen zijn ondertussen al beslissingen over examens gevallen. Sommige scholen organiseren helemaal geen examens, andere richten alleen examens in voor het zesde of zevende jaar secundair onderwijs. Nog andere kijken voorlopig de kat uit de boom. Scholen zijn hoe dan ook vrij om een beslissing over evaluaties te maken.

‘We volgen wat afgesproken is in het sociaal overleg met alle onderwijspartners: er wordt best maximaal ingezet op het lesgeven en kies voor brede evaluatie’, zegt Patriek Delbaere van het stedelijke en gemeentelijk onderwijs (OVSG). ‘Onze secundaire scholen met vooral TSO- en BSO-richtingen werken altijd al veel met permanente evaluatie. De klassenraad delibereert op basis van de evaluaties van een heel schooljaar en neemt een goed gemotiveerde beslissing over een getuigschrift of attest voor een leerling.’

Online examens?

Onderhand is ook duidelijk dat het preteachen bij sommige leerlingen niet meer zo ‘pre’ zal zijn. De kans is klein dat de leerlingen van het derde en vijfde leerjaar in zowel het lager als secundair onderwijs dit schooljaar nog de binnenkant van een klas zien.

Hoe kun je die leerlingen dan evalueren? ‘We mogen niet vergeten dat scholen al veel informatie hebben om hun oordeel op te baseren’, zegt Boeve. ‘Het is niet omdat ze minder informatie dan gewoonlijk hebben, dat dit onvoldoende is.’ Er bestaat wel de vrees dat juridische procedures van misnoegde ouders op de loer liggen.

Zullen leerlingen deels geëvalueerd worden op basis van hun prestaties tijdens het afstandsonderwijs? ‘Scholen kunnen daar inderdaad informatie uit winnen als dat in het voordeel van de leerling is', zegt Boeve. ‘Dat zal met een zekere voorzichtigheid moeten gebeuren, aangezien de situatie van leerlingen niet dezelfde is.’

Over online examens spreekt Boeve zich niet meteen uit. ‘Ik heb nog niet gehoord dat scholen ze willen organiseren. Bovendien zou je echt zeker moeten zijn dat je in een veilige, fraudevrije omgeving zit.’

Leerachterstand

Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) had graag examens gezien. Hij heeft persoonlijke bedenkingen bij het nieuws van het GO! ‘Maar er is een grondwettelijke vrijheid van onderwijs. Dat wil zeggen dat niet de minister en niet de koepel, maar de scholen zelf beslissen over evaluaties. Zij kennen hun leerlingen en de situatie het best.’

‘Ik denk persoonlijk dat een of andere vorm van evaluatie zinvol kan zijn’, zegt Weyts. ‘Enerzijds om leerlingen geboeid te houden. Als je nieuwe leerstof geeft en je zegt vooraf dat er niet geëvalueerd wordt, dan dreigen leerlingen af te haken. Anderzijds ook om aan de hand van evaluatie eventuele leerachterstand te kunnen detecteren, zodat je er iets aan kan doen. Zonder evaluatie is dat al een heel stuk moeilijker.’