Bijna een miljoen dagdoseringen tegen depressie: zoveel worden er, ruwweg gesteld, elke dag ingenomen door Vlaamse tieners tussen 12 en 17 jaar. Bijna het dubbele van wat apothekers tien jaar geleden uitdeelden aan die leeftijdsgroep. Dat blijkt uit opmerkelijke nieuwe cijfers van het RIZIV, op vraag van Groen-parlementslid Anne Dedry over het gebruik van psychofarmaca door onze jeugd. “Zorgwekkend”, reageert Koen Lowet, voorzitter van de Belgische Federatie van Psychologen. “Deze cijfers tonen aan dat onze maatschappij lijdt, steeds meer. Maar het antwoord dat wij daarop bieden is heel medisch. We stellen vooral psychofarmaca ter beschikking, op een zeer laagdrempelige manier. Zelfs bij kinderen en jongeren.”

En dat is en blijft een risico, zegt toxicoloog Jan Tytgat (KU Leuven). “Antidepressiva werken in op onze serotoninezenuw en die bepaalt hoe we onze gevoelens ervaren. Als we praten over de categorie 10-15 jaar, moeten we opletten dat we die serotoninebanen niet blijvend veranderen. Anders loop je het risico dat je als volwassene een andere persoon tegenkomt, die bijvoorbeeld veel onverschilliger reageert. Daarom beperk je het gebruik eigenlijk liefst tot een week of twee. Hetzelfde geval bij kleine kindjes: hun hersenen zijn nog in volle groei, die laat je het best zelf ontwikkelen. Bovendien blijven er nog de believers en de non-believers bij bepaalde antidepressiva: medicatie die volgens sommigen de drang naar zelfdoding nog versterkt. Nauw overleg met een arts is altijd nodig.”

Lange wachtlijsten

Het grote probleem volgens Lowet: de lage drempel voor de apotheek en de hoge aan de deur van de psycholoog. “Alle internationale richtlijnen, ook van de Hoge Gezondheidsraad, zeggen hetzelfde: eerst psychosociale interventies, dan farmaca. Maar ons aanbod van psychologische hulp is gewoon niet bereikbaar. Je geraakt er enkel via de centra voor geestelijke gezondheidszorg en dan nog met lange wachtlijsten. Het zou in eerstelijnszorg moeten worden ingepland, zodat therapie sowieso de eerste keuze van behandeling wordt.”

Dat beaamt ook kinderpsychologe Lieve Swinnen. “Het is goed dat we de problemen van jongeren serieus nemen, dat blijkt ook uit deze cijfers”, zegt ze. “Jongeren staan onder meer druk, worden sneller behandeld, maar krijgen ook sneller medicatie. We mogen niet vergeten dat sommige opvoedkundige en pedagogische ingrepen ook al veel kunnen doen. Het is hoog tijd dat de terugbetaling van therapie fatsoenlijk geregeld wordt. Als je sneller hulp krijgt, is medicatie misschien niet altijd nodig.”