Meer dan negentig Belgische ontwikkelingsorganisaties roepen op om ook tijdens de coronacrisis solidair te zijn met het Zuiden. Els Hertogen, algemeen directeur bij koepelorganisatie 11.11.11, licht hun oproep toe. ‘Het is in ons eigen belang om solidair te zijn.
Was je handen met zeep. Hou anderhalve meter afstand. Blijf thuis. Val terug op tijdelijke werkloosheid. Bel met je dokter als je ziek bent. Na zes weken zijn de coronamaatregelen ondertussen genoegzaam bekend. Maar wat doe je als je niet in staat bent om die maatregelen te volgen?
Met een opmerkelijk campagnefilmpje vragen 92 Belgische ontwikkelingsorganisaties en meer dan honderd burgerinitiatieven aandacht voor de gevolgen van de coronaepidemie in de economisch minder ontwikkelde regio’s van de wereld. In zulke landen is het immers niet altijd mogelijk om keurig de handen te wassen, afstand te houden of ‘in uw kot’ te blijven. ‘Het is ondertussen wel duidelijk dat de coronacrisis iedereen in de wereld raakt,’ zegt Els Hertogen, algemeen directeur van 11.11.11, de koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging. ‘Maar het is ook duidelijk dat de impact veel groter is op kwetsbaren. Het coronavirus dreigt voor miljoenen mensen in het Zuiden de fatale klap te worden.’
Hoe manifesteert het coronavirus zich in het Zuiden?
Els Hertogen: In veel ontwikkelingslanden is de coronacrisis eerder een inkomenscrisis dan een gezondheidscrisis. Vooral in landen waar een lockdown is aangekondigd, zie je dat velen het snel enorm moeilijk krijgen. Wereldwijd werken 2 miljard mensen in de informele economie, de overgrote meerderheid van hen leeft in lage inkomenslanden. Dat betekent dat je ’s avonds je eten koopt met het loon dat je die dag hebt verdiend. Als de bouwwerf waar je werkt plotseling wordt stilgelegd, of je mag de straat niet meer op om je marktkraampje uit te baten, kom je dus al snel in de armoede terecht. In ontwikkelingslanden vrezen mensen eerder van de honger te sterven dan van corona.
In landen als Congo en Burundi zijn tot nu toe weinig coronagevallen geregistreerd. Hoe komt dat?
Hertogen: Eigenlijk weten we het niet. Het is wel duidelijk dat het niet louter een registratie-effect is. Onze lokale partners bevestigen dat er geen toeloop is in de ziekenhuizen, en er is ook geen scherpe stijging in het aantal begrafenissen. Het kan er wel mee te maken hebben dat de bevolking gemiddeld jonger is, waardoor minder mensen coronasymptomen vertonen. Dat er voorlopig geen enorme besmettingen zijn, wil overigens niet zeggen dat er in die landen geen gezondheidscrisis dreigt.
Het is in ons eigen belang om solidair te zijn. Zolang Covid-19 niet globaal overwonnen is, is het ook hier niet overwonnen.
Wat bedoelt u daarmee?
Hertogen: Er zijn landen waar de poliovaccinatie door de coronacrisis on hold is gezet. Ook de import en verdeling van malarianetten stokt, omdat er door de lockdownmaatregelen minder transport naar moeilijker bereikbare regio’s mogelijk is. De Wereldgezondheidsorganisatie waarschuwt dat daardoor het aantal malariadoden wereldwijd kan verdubbelen tot meer dan 750.000 doden per jaar. En er is natuurlijk het risico dat er om coronabesmettingen te behandelen andere essentiële behandelingen niet zullen kunnen plaatsvinden.
U waarschuwt ook voor nakende voedseltekorten.
Hertogen: In Zuid-Soedan komt de voedselvoorziening in het gedrang. Door de beperkingen in het transport geraken bepaalde voedselproducten niet meer binnen. Ook het Wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties dreigt wereldwijd vertraging op te lopen. Daarom vragen ze aan donoren om een voorafbetaling te doen om stocks aan te leggen in Zuidelijk Afrika, zodat het voedsel tijdig ter plekke is. Als de maatregelen verstrengen, zal veel voedsel immers niet op tijd ter plaatse geraken, met alle gevolgen vandien.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Jullie waarschuwen ook dat de coronacrisis autoritaire regimes in de hand speelt.
Hertogen: In landen als Nigeria, de Filipijnen, Hongarije, Honduras en Peru hebben autoritaire regimes misbruik gemaakt om politieke tegenstanders in het nauw te drijven. Dat is uiterst verontrustend. Het is niet duidelijk of de vrijheden die nu worden ingeperkt na deze crisis nog zullen terugkeren. Dat is uiterst schadelijk voor de ontwikkeling van die samenlevingen.
U maakt zich ook bijzonder bezorgd over de situatie in de vluchtelingenkampen. Wat zijn uw bekommernissen?
Hertogen: Het is in vluchtelingenkampen sowieso bijna onmogelijk om aan social distancing te doen en voor hygiënische omstandigheden te zorgen. We zien nu al dat hulporganisaties moeten selecteren in wat ze aanbieden. Voedselhulp en toegang tot water lukken nog net, maar diensten als psychosociale hulp of onderwijs vallen nu helemaal weg. Syrische vluchtelingen in Turkije en Libanon durven niet zeggen dat ze ziek zijn uit angst voor deportatie. Je merkt ook dat er meer pushbacks zijn en dat de angst voor migranten toeneemt.
Wat verwachten jullie van de overheid?
Hertogen: Solidariteit is uiteraard een mooi begrip, maar au fond gaat het om middelen. Ook België zal extra moeten bijdragen aan VN-noodfondsen die zijn opgericht. Minister Alexander De Croo heeft dat al beloofd, wat uiteraard positief is. We blijven ook eisen dat België zijn belofte waarmaakt om 0,7 procent van zijn bruto binnenlands product aan ontwikkelingshulp te spenderen. Volgens de laatste Oeso-cijfers is dat nog steeds maar 0,43 procent.
Waar moet dat geld naartoe?
Hertogen: Deze crisis maakt duidelijk dat onderwijs, gezondheidszorg en sociale bescherming cruciaal zijn om mensen uit de armoede te houden, zowel hier als in ontwikkelingslanden. Daarom roepen we op om ontwikkelingssamenwerking vooral op die drie sectoren te richten. We roepen ook op om minstens voor 2020 schulden aan ontwikkelingslanden collectief kwijt te schelden. Op die manier zouden ontwikkelingslanden alleen al in 2020 25 miljard dollar extra kunnen uitgeven in het bestrijden van de crisis.
Vreest u niet dat jullie oproep een moeilijk verhaal wordt? Ook de Belgische economie kijkt tegen een enorme recessie aan.
Hertogen: Het is in ons eigen belang om solidair te zijn. Zolang Covid-19 niet globaal overwonnen is, is het ook hier niet overwonnen. Zolang het virus elders ter wereld blijft woekeren, is internationaal verkeer bijna onmogelijk. Bovendien bemoeilijkt het virus ook internationale samenwerking. Hoe zal je klimaatverandering kunnen aanpakken als er dergelijk wantrouwen heerst?
Ziet u ondanks die bekommernissen ook positieve signalen?
Hertogen: Absoluut. In veel ontwikkelingslanden zie je dat deze crisis burgers samenbrengt die de gaten van de overheid opvullen. In Kinshasa heeft een plaatselijk kunstinstituut zich gereorganiseerd om per dag duizenden mondmaskers te maken. Studenten en plaatselijke journalisten gaan de baan op om mensen te waarschuwen voor de risico’s. We kunnen heel wat leren van de ervaringen van ebolabestrijders. Westerse landen kunnen echt wel leren van de ervaringen van het Zuiden. Enkel samen zullen we deze globale crisis aanpakken.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
