Experts waren bezorgd over mentale gezondheid: ‘Hier konden we geen week meer mee wachten’

De Nationale Veiligheidsraad zette gisteren het licht op groen om thuis tot vier vrienden of familieleden te ontvangen. De beperkingen op ons sociaal contact zouden oorspronkelijk pas vanaf 18 mei versoepeld worden, maar de vraag van de bevolking klonk te luid. Dus werd de datum niet met een week, maar wel met acht dagen vervroegd: met het oog op Moederdag gaat de versoepeling in vanaf zondag 10 mei.

“De sociale nood was heel hoog”, zegt Erika Vlieghe, voorzitter van de exitgroep. “Met deze versoepeling konden we echt geen week wachten. Ook voor ons was het niet aanvaardbaar dat mensen sneller konden gaan winkelen dan hun familie te bezoeken. De druk was terecht.” De positieve tendens van de curves liet de versoepelingen toe, al houden ook de experts hun hart vast. “Misschien is het te vroeg. We doen dit dus ook niet met het volle enthousiasme. Maar het is een blijk van vertrouwen”, zegt Vlieghe.

De versoepeling komt met beperkingen. Zo is bezoek thuis beperkt tot vier personen, wordt aangeraden buiten of op het terras af te spreken, moeten we ook thuis nog steeds 1,5 meer afstand houden en moet het altijd om dezelfde personen gaan. De limiet werd op vier personen gelegd omdat het vooral de bedoeling is dat families bij elkaar op bezoek kunnen gaan, en dat nu eenmaal de grootte is van een doorsneegezin. Waarom niet meer, wanneer we in de supermarkt of op het werk ook tientallen mensen tegenkomen? “Dat is een groot verschil”, zegt Vlieghe. “In de winkel zie je elkaar een fractie van een seconde. Thuis is het contact langduriger.”

Met de versoepeling kwamen de vragen. Vanaf zondag mag u met uw echtgenote en de twee kinderen op bezoek bij uw broer, schoonzus en twee kinderen, en omgekeerd. Uw broer mag dan niet met andere vrienden afspreken. De premier verduidelijkte ‘s avonds in de mate van het mogelijke de contacten te beperken tot één ander gezin.

Je kunt dus zowel je ouders als schoonouders uitnodigen. “Ook mag een moeder haar drie kinderen ontvangen, waarna die kinderen ook bij elkaar op bezoek kunnen gaan. Maar dan wel alleen, zonder hun gezin”, benadrukt Vlieghe. Kortom: gezond verstand gebruiken. Op de persconferentie werd niet gesproken over bezoek aan de rusthuizen. Pas na een positieve evaluatie is een verdere versoepeling mogelijk.

‘Mailbox liep over’

Experts waren al langer bezorgd over de mentale gezondheid van de bevolking en zij reageren dan ook positief op de versoepeling. “Mijn mailbox liep over met mails van mensen die het thuis niet volhouden”, vertelt psychiater Dirk De Wachter. “Dat maakte ik over aan de overheid, met als argument: de bevolking doet het goed, laten we hen wat vertrouwen geven. Daar werd nu op ingegaan. Dit zal als een verlossing komen voor veel mensen. Ja, het is gedurfd. Maar houdt men de druk te lang op de ketel, dan lappen mensen toch zelf de regels aan hun laars.”

Voor alle duidelijkheid: er zullen geen controles volgen. Premier Sophie Wilmès spreekt over een contract dat ze met de bevolking afsluit. Vlieghe: “We rekenen op de burgerzin. Natuurlijk zullen veel mensen teleurgesteld zijn: gezinnen met zes kinderen bijvoorbeeld, of grootouders die hun tien kleinkinderen willen zien. We weten dat er achterpoortjes gebruikt zullen worden. Maar iedereen die nu ongeoorloofde feestjes organiseert, zet dit op de helling.”

De richtlijn zal in veel gezinnen ongetwijfeld tot keuzestress leiden, meent sociaal psycholoog Alain Van Hiel (UGent). Om te beslissen wie op bezoek mag komen, raadt hij aan open te communiceren met de volledige familie of vriendengroep. “Bekijk daarnaast welke behoeftes cruciaal zijn. Die zijn anders voor een gezin van vijf dan een alleenstaande bejaarde. En geraak je er niet uit: neem een dobbelsteen. Eenzaamheid is niet leuk, maar uitgesloten worden is dat ook niet.”

We mogen niet denken dat zo alles opgelost is, zegt De Wachter. Hij blijft waarschuwen voor de psychologische gevolgen wanneer dit allemaal voorbij is. “Maak duidelijk dat er nog altijd hulpverlening bestaat. Sommige mensen zullen nog steeds eenzaam zijn.”

Doorgedreven compromis

Handgel, liefst ook een masker en afstand houden zijn echt aangewezen tijdens het bezoek, geeft ook gezondheidseconoom Lieven Annemans (UGent) aan. “Maar de psychische kost van nog langer maar zeer weinig contact is niet meegerekend in de modellen. Dit is echt een doorgedreven compromis tussen virusbeperking en geestelijke gezondheid.”

Wilmès communiceerde tijdens de persconferentie rustig en helder, maar over de concrete toepassing van de bezoekregel ontstond meteen verwarring. De interpretatie van de regering is erg strikt. Eens iemand bij je op bezoek is geweest, kan die persoon nergens anders nog worden uitgenodigd. 

“Een praktische handleiding tegen het weekend zou van pas komen”, zegt motivatiepsycholoog Maarten Vansteenkiste (UGent). Bijkomend risico is dat een aantal mensen na deze aankondiging de basisregels gaan laten varen, zegt hij. “Daarom dat de overheid niet genoeg kan herhalen: als we dit niet naleven, moeten de maatregelen opnieuw worden teruggeschroefd.”