Wilmès grijpt herkansing met beide handen

“Wees gerust, er is vandaag geen powerpoint.” Met een kwinkslag startte premier Sophie Wilmès stipt om 14.30 uur haar persconferentie, na de Nationale Veiligheidsraad. Vooraf was iedereen binnen de regering duidelijk: het moest beter dan vorige keer, op vrijdag 24 april, toen de boodschap de mist inging door warrige communicatie en een overladen powerpointvoorstelling, laat op de avond.

De boodschap van Wilmès was deze keer helder en vooral anders van toon. In plaats van een technische briefing te houden over welke veiligheidsvoorschriften te allen tijde gevolgd moeten worden, sprak ze de burgers rechtstreeks toe. Ze was ook niet te beroerd om zich te excuseren voor het fiasco van vorige week. “We hadden het geduld van de burgers niet op de proef moeten stellen, maar zulke moeilijke beslissingen nemen nu eenmaal tijd in beslag”, zei ze. Door meteen te benoemen wat iedereen in gedachten had, doorprikte ze de spanning.

Bovendien kon Wilmès meteen uitpakken met goed nieuws: de Belgen zullen vanaf 10 mei, op Moederdag, weer beperkt op bezoek kunnen met maximaal vier (altijd dezelfde) mensen. Dat is ruim een week vroeger dan aanvankelijk gepland. Ze appelleerde meteen ook aan de verantwoordelijkheidszin van de burger: de maatregelen worden wel versoepeld, maar alles hangt af van de mate waarin de richtlijnen worden opgevolgd. “We kunnen niet alles en iedereen door de politie laten controleren, we sluiten met u een contract om dit te doen slagen.”

Eenvoudige oefening

Natuurlijk, vergeleken met de Veiligheidsraad van 24 april was de vergadering van vandaag een eenvoudige oefening. Twee weken geleden moesten politiek en experts vanaf nul een hele exitstrategie in verschillende fases op poten zetten. Wilmès had de taak een wankel en complex evenwicht uit te tekenen tussen economie, volksgezondheid en psychosociaal welzijn. 

Vandaag moest vooral de toen uitgestippelde koers bevestigd worden, en waar nodig bijgestuurd. Het maakte de voorbereidende vergadering minder ingewikkeld en de communicatie achteraf een stuk eenvoudiger. Alle winkels gaan effectief weer open op 11 mei, zoals eerder aangekondigd. De voetbalcompetitie wordt opgeschort tot 31 juli, iets waar eigenlijk iedereen al van uitging. En er was de surprise du chef: bezoeken zijn straks weer mogelijk. 

Onverwacht: bezoek

Die beslissing kwam onverwacht. Bij de vorige Veiligheidsraad had er ook een voorstel op tafel gelegen dat bezoek met twee personen mogelijk moest maken. Dat werd in extremis geschrapt omdat de experts die ingreep als te risicovol inschatten. Pas vanaf 18 mei zou bezoek thuis “onderzocht worden”. 

Dat de winkels wel al op 11 mei konden openen, was fataal voor de perceptie. De regering denkt enkel aan de economie, en niet aan het sociale welzijn van de bevolking, was de kritiek. De druk vanuit experts en de bevolking nam toe. De mailboxen van regeringsleden en de GEES-experts die de exit uittekenen, liepen vol.

“Bij iedereen groeide het besef dat er op dat vlak iets moest gebeuren", zegt Marc Van Ranst, viroloog en lid van de GEES. De sociale belasting wordt stilaan ondraaglijk, gaf Wilmès aan op de persconferentie. Ze het over ‘une détresse’, een gevoel van ontreddering bij de bevolking. 

Tot vanochtend gingen de meesten er echter nog van uit dat in eerste plaats de belofte hard moest worden gemaakt om vanaf 17 of 18 mei bezoeken toe te staan. Moederdag zou dan een week worden opgeschoven. In hun laatste rapport, dat de GEES-experts gisteravond aan de regering bezorgden, was er plots wel sprake van de bezoekersregeling vanaf 10 mei. De regering had er zelf op aangedrongen alles nog eens tegen het licht te houden.

Ontreddering

Verschillende overwegingen speelden mee bij de uiteindelijke beslissing. De voornaamste is dat de coronacijfers de voorbije dagen sneller dan voorzien zijn gezakt. Het aantal nieuwe ziekenhuisopnames dook bijvoorbeeld al twee dagen op rij ruim onder de honderd, het reproductiegetal, dat de snelheid van verspreiding aangeeft, zakte onder de 0,6. Dat geeft enige marge, geeft Van Ranst (KU Leuven) aan. Al voegt hij er wel aan toe dat de versoepeling met “een bang hartje” gebeurt.

Tegelijk groeide de overtuiging dat de burgers ook best hun verantwoordelijkheid kunnen nemen, zoals voorbeelden Zweden of – dichter bij huis – Nederland bewijst. Bij onze noorderburen waren bezoekjes al die tijd beperkt toegestaan, zonder dat de cijfers daar catastrofaal begonnen te stijgen.

De vraag is wel wat er bij de burger blijft hangen van de bezoeksregeling ‘met maximaal vier personen’. Heel wat mensen zijn al aan het tellen geslagen om te kijken wie ze op visite kunnen vragen, terwijl de regering een erg strikte invulling geeft. Eens je één bezoekje hebt gehad, ook al was dat individueel, kun je niemand anders meer binnenvragen. En ook die ene bezoeker kan geen andere personen meer ontvangen. Wilmès hield het zo eenvoudig mogelijk op de persconferentie, zonder alle mogelijke gevallen of uitzonderingen te overlopen. Tegen zondag, als de maatregel ingaat, moet dat bij de bevolking helemaal uitgeklaard zijn.