Premier Sophie Wilmès (MR) slaagde er voor het eerst in ‘haar’ moment te grijpen als eerste minister, en zelfs de lachers op de hand te krijgen. De persconferentie was geslaagd, maar achteraf toch frustratie: de ‘regel van vier’ bleek slecht uitgelegd. Maar vooral: in vergelijking met het buitenland blijven hele sectoren in de kou staan, en maakt men geen snelheid met de heropstart.
In het nieuws: De Nationale Veiligheidsraad poetst haar blazoen wat op.
De details: De de-factobeleidsploeg van het land, de Veiligheidsraad, corrigeert haar politiek: een sociaal accent stelt het beeld bij richting het ‘humane’.
- Het fiasco na de vorige Veiligheidsraad was dubbel: er was een communicatieve ramp, die vooral in Vlaanderen uitgebeend werd. En er was de inhoudelijke kwetsbaarheid, van een focus die te weinig bij de mensen lag, en te veel bij bedrijven: vooral in Franstalig België lag dat moeilijk.
- Op beide vlakken trok de Veiligheidsraad lessen, onder impuls van premier Wilmès zelf, maar zeker ook met forse invloed van Waals minister-president Elio Di Rupo (PS), die absoluut het sociaal contact wilde regelen, en zo de sociale flank afdekken.
- Grote verliezers: diegenen die gehoopt hadden dat er veel meer duidelijkheid voor een heel pak zaken zou komen. ‘Een paar grote, acute problemen zijn niet aangepakt: een heleboel ondernemers snakken naar nieuws, maar dat komt er niet’, zo blijft de kritiek van bij de Vlaamse regering. Want snelheid maakte de hoogste beleidsploeg toch niet. ‘Het is een zeer, zeer tijdrovend proces, die Veiligheidsraad’, zo bevestigt een deelnemer.
Communicatieve winst: De premier wist voorgaande nederlagen om te buigen in een overwinning, deze keer.
- Elke Veiligheidsraad opnieuw is een examen voor premier Wilmès, of ze nu wil of niet. De focus lag opnieuw op haar, en ze ging duidelijk goed om met de druk, deze keer. Met het nodige oog voor alle details: de eerste minister is en blijft een beetje een controlefreak. Maar het oogde netjes, tot en met een sms op voorhand om aan te kondigen wanneer precies de persconferentie zou beginnen.
- Het werd haar nochtans ook deze keer niet cadeau gedaan: het belangrijkste nieuws, de versoepeling van de maatregel waarbij ieder gezin nu vier andere mensen mag ontvangen, vanaf Moederdag, werd minuten voor de persconferentie gewoon prijsgegeven door haar eigen regeringsleden. Maggie De Block (Open Vld) marcheerde vastberaden naar de camera’s van VRT en VTM, die live de primeur kregen, premier of niet.
- Nochtans was dat zeker voor de premier van groot belang: de aanhoudende kritiek vanop links, met PVDA en de groenen op kop, dat de aanpak elk ‘humaan’ aspect negeerde, kwam hard aan, en verdiende een correctie, zeker in de Franstalige electorale achtertuin van de premier.
- Maar tussen De Block en Wilmès, wel degelijk beiden liberalen, is al langer een koude oorlog aan de gang: cadeaus worden echt niet meer uitgedeeld. De Block kan moeilijk om met de micromanagementaanpak van de premier, autoriteitsdiscussies hangen permanent in de lucht.
- Opvallend, Jan Jambon (N-VA), de Vlaamse minister-president, deed net het omgekeerde: ‘Geen commentaar, de uitleg is voor de persconferentie’, stelde hij gedisciplineerd voor de aanvang.
- ‘Rassurez-vous, il n’y aura pas de powerpoint aujourd’hui’, zo brak de premier bij aanvang van haar moment meteen het ijs: ‘Wees gerust, er is geen powerpoint vandaag’. Met een vette knipoog handelde ze zo bij de start van haar uitleg de herinnering aan het vorige fiasco af. Maar ze ging verder, wat doet vermoeden dat ze misschien wel met extern advies gewerkt hebben, om het communicatieve beeld van de premier bij te stellen: ‘Het geduld van de burgers had de vorige keer niet zo op de proef gesteld mogen worden. Dat betreur ik, wij allemaal. We trekken er lessen uit.’
- Een schuldbekentenis én humor, maar daarmee hield het niet op. Misschien wel de belangrijkste passage, die in vorige tussenkomsten van de premier compleet ontbrak, was het idee van een ‘contract’, een afspraak tussen burger en staat. Eindelijk onderlijnende de premier het idee van collectieve verantwoordelijkheidszin, en benoemde ze het letterlijk met dat ‘contract’.
- Dat ze tegelijk ook wat blijft worstelen met het Nederlands (zo werd een wandeling plots een ‘wandeltje‘) ging moeiteloos onder de mantel der liefde: als het geheel goed zit, werken dergelijke details eerder versterkend, het geeft de persoonlijke toets.
- Na een half uurtje was het afgelopen voor de premier, zonder dat nog een hele stoet andere, mindere goden aan bod moesten komen. ‘Wie niet uit z’n fouten kan leren, is een steenezel. En bovendien, de premier kan zichzelf goed relativeren’, zo klonk opgelucht op de Zestien, waar men moest toegeven dat het deugd deed, na de aanhoudende kritiek, om van een ‘overwinning’ te horen spreken. ‘Enjoy it while it lasts‘, voegt men er meteen aan toe: de rit is nog lang niet gereden, beseft men ook bij de premier.
- Tegelijk kwam het mediacircus van virologen en deze keer ook politici op gang. Off the record was men snel om meteen de sociale versoepeling ‘politiek’ te claimen: zowel bij de Waalse socialisten, als bij de Vlaamse liberalen was gisterenmiddag te horen dat het idee ‘van hen’ kwam. Zeker het beeld om er Moederdag aan te koppelen, maakte het alsof een ‘cadeau’ werd uitgedeeld, waarvan iedereen graag wel het auteurschap wilde opeisen.
- Een indrukwekkende plejade aan ministers trok vervolgens naar de televisie: Jan Jambon (N-VA) én Nathalie Muylle (CD&V) én Alexander De Croo (Open Vld) trokken naar VTM Nieuws. Premier Wilmès deed zelf het VRT-journaal. Pieter De Crem (CD&V) kreeg Terzake. Hilde Crevits (CD&V) mocht langs in De Afspraak. Vervolgens mocht Jambon nog eens passeren in Vandaag. Men zou haast vergeten dat politiek in het Parlement plaatsvindt, niet in de studio’s.
- Bij een reeks virologen dringt een soortgelijke vraag zich op: zijn het de labo’s of de camera’s waar het werk gebeurt? Hoe dan ook: Erika Vlieghe deed Het Journaal, en Marc Van Ranst kreeg z’n vaste afspraak bij de VRT dan weer bij Vandaag.
Toch ook opgemerkt: De ‘maatregel van vier’ is een serieuze bedreiging voor het nieuwe credo van ‘helderheid’.
- Was het nu echt de bedoeling om deze keer geen fouten te maken, dan stond er toch een serieuze hinderpaal op het parcours: het toelaten aan elk gezin (tegenwoordig ook ‘silo’ of ‘bubbel’ genoemd), om vier andere mensen te zien. Wilmès legde het een eerste keer in het Frans nog wel helder uit, in het Nederlands was het moeilijker.
- Over die maatregel was behoorlijk wat discussie: eerst zouden er per gezinslid twee contacten mogelijk zijn, daarna was het ‘één gezin kiest een ander gezin’, maar dat hield geen rekening met singles en andere vormen van gezinnen. ‘Vier’ werd dus de vertaling van het klassieke gezin van twee ouders en twee kinderen. Alleen: misschien had men beter het principe uitgelegd, in plaats van op het getal te focussen? ‘Het viel op deze manier gewoon bijzonder moeilijk uit te leggen, ook al omdat sommige collega’s het zelf niet helemaal snapten‘, zo is bij een minister te horen.
- Minister-president Jambon hielp de communicatie zo bijvoorbeeld niet bepaald door te stellen dat grootouders nu op hun kleinkinderen kunnen letten: ‘Neen, zeker niet’, zo corrigeerden de virologen zoals Vlieghe quasi meteen.
- In de late namiddag zette men vanuit De Zestien de zeilen bij om te verduidelijken: de premier legde het om 19 uur nog eens omstandig uit in Het Journaal. De essentie is in feite dat je elkaar met mate weer mag zien, en de zogenaamde ‘bubbel’ dus maar zeer beperkt mag uitbreiden. ‘Gebruik uw verstand’, zo vatte vicepremier De Croo het vanmorgen op Radio 1 opnieuw samen.
- Daarnaast lanceerde die ook een tegenaanval: ‘Ik heb de indruk dat de pers het op flessen probeert te trekken, en zoekt naar een detail, om het weer moeilijk te maken’, zo stelde De Croo. Opvallend, want ook nieuw in deze crisis: de politiek die terugduwt naar de pers.
- Het blijft hoe dan ook een uiterst kwetsbare plek in het exitplan van de Veiligheidsraad, die ‘regel van vier’: de facto is nu ook niet meer te controleren op vlak van niet-essentiële verplaatsingen, maar evengoed of mensen naar hun tweede woonst kunnen. Politiecontroles vallen dus weg, de sheriff moet de aftocht blazen.
- Naar je tweede verblijf gaan blijft officieel verboden, maar is in praktijk niet te handhaven. Overigens blijft het gissen naar de virologische noodzaak van die maatregel, al van bij de start van de coronacrisis. Die kwam er onder politieke druk van een reeks kustburgemeesters, die absoluut hun tweedeverblijvers wilden weghouden.
The big picture: De daadkracht van de Veiligheidsraad steekt toch af tegen wat de buurlanden doen.
- Uitgerekend gisteren kwamen Nederland én Duitsland met soortgelijke exitplannen. Die oogden toch veel gedetailleerder en optimistischer dan de Belgische aanpak. In Duitsland gaat men doodleuk al opnieuw profvoetbal spelen vanaf 15 mei, een heftig verschil met België, dat absoluut tot 31 juli meteen alle competities wilde schorsen. Dat had alles te maken met de lobbying van de voetbalclubs, die in conflict zitten met Telenet over centen rond tv-rechten.
- Pijnlijk overigens: terwijl het profvoetbal z’n zaakjes wel geregeld kreeg, is er nog steeds geen beslissing voor de duizenden jeugdspelers. Vlaams minister van Sport Ben Weyts (N-VA) z’n plan lag klaar, met het idee om op 18 mei alle sport voor spelers onder de 12 jaar te herstarten. ‘Maar het is nog een week wachten op de GEES’, zo stelt Weyts. Gevaarlijk, want zo ontstaat het beeld dat de jeugd niet belangrijk is, het geld van het profvoetbal wel.
- In Nederland gaan straks de terrasjes open, zelfs bioscopen en restaurants doen dat. ‘Niet dat Nederland het ‘beter’ doet, qua besmettingen of medische aanpak, maar de politieke moed is er duidelijk veel groter, de greep van de virologen veel minder sterk’, zo zegt een deelnemer van de Veiligheidsraad.
- Achter de schermen is de kritiek op de werking van de Veiligheidsraad dan ook allerminst weg. Zeker over het gebrek aan daadkracht om de economie opnieuw op te starten, leeft bij N-VA en Open Vld grote frustratie.
- ‘In Nederland regelen ze alles op één slide, en zijn er tot september plannen opgemaakt, tot en met terug naar de seksclub gaan. Bij ons slaagt men er niet in simpele, cruciale zaken te regelen: wat kan er bijvoorbeeld nog doorgaan aan events de komende weken?’, zo is bij de Vlaamse nationalisten te horen.
- De vergelijking met de noorderburen oogt in elk geval pijnlijk: de winkels gingen nooit dicht, de versoepeling gaat nu nog veel verder. Mensen mogen vanaf volgende week met tien personen samenkomen. Contactberoepen kunnen aan de slag. Verder is er in verschillende fases gedetailleerd van alles geregeld, van scholen, over musea, tot campings, kerken en bruiloften.
- De vinger gaat naar de traagheid in het proces, de wat overdreven ambitie van de premier om alles in detail te regelen, waardoor het geheel geen snelheid krijgt. Die kritiek klinkt al weken, vanuit de Vlaamse coalitiepartners in de federale ploeg, maar wordt beaamd vanuit de Vlaamse regering.
- Hele sectoren wachten dus op nieuws. Misschien de meest spectaculaire, die nu in de kou staat: de horeca. In België is er onduidelijkheid, het enige wat men weet, is dat tot 8 juni niets mag. In andere landen:
- Nederland opent op 1 juni, op voorwaarde dat anderhalve meter wordt gerespecteerd, men op voorhand reserveert en 30 personen maximum.
- Spanje opent vanaf 11 mei de restaurants, maar voor maximum 50 procent van de capaciteit.
- Italië heropent op 1 juni alle restaurants, met veiligheidsvoorwaarden.
- Duitsland opent z’n horeca, inclusief hotels, al vanaf komend weekend opnieuw, tot 22 mei in verschillende fases, ook met strenge veiligheidsmaatregelen.
- Frankrijk mikt op 15 juni als heropening van de horeca.
De essentie: De oefening van de Nationale Veiligheidsraad blijft zo uiterst complex en in feite inefficiënt. Men verliest zich in details. Zo werd bijvoorbeeld aandacht besteed aan de vraag of de ‘regel van vier’ nu ook geldt voor bezoek in het buitenland. Want ja, de moeder van Oliver Paasch (ProDG), de minister-president van de Duitse Gemeenschap, die woont net over de grens in Duitsland. Boeiend, maar ondertussen loopt de economische schade wel in de honderden miljoenen euro’s. Een situatie die op lange termijn echt niet houdbaar lijkt, voor vele betrokken actoren.
Lockdown of niet: Marc Van Ranst bezoekt de Panamarenko-tentoonstelling.
- In de Wetstraat is er de nodige verontwaardiging over het optreden van de ondertussen in Vlaanderen wereldberoemde viroloog Marc Van Ranst. Die bezocht, op uitnodiging van de VRT-nieuwsdienst, een tentoonstelling van Panamarenko.
- De nieuwsdienst wil in cultuurarme tijden immers wat musea onder de aandacht blijven houden, en bezocht er vijf begin mei, elke dag in Het Journaal.
- Alleen, heel opvallend, in één van die bezoeken, de expo over Panamarenko, dook plots Van Ranst ook op in het item. ‘Zonder twijfel is Panamarenko mijn favoriete kunstenaar. Dus toen ik ook maar enigszins de kans kreeg om een museum te bezoeken, dacht ik ‘oké, ik kies wel voor dat”, zo stelt Van Ranst.
- ‘Niet bepaald het beeld dat je nu wil, dat virologen de silo doorbreken, door naar een museum te lopen. Zo werkt het toch niet‘, zo is vanuit de regering te horen.
- Van Ranst ontmoet in de repo bovendien ook nog eens de weduwe van Panamarenko, Eveline Hoorens. Beiden gaan in de repo ook in gesprek. Een niet-essentiële verplaatsing, met daarbij ook sociaal contact, het blijft een beetje wringen. Dat Van Ranst niet alleen maar fans heeft in de politiek, is een open deur intrappen. Maar met die ‘uitstap’ hebben zijn tegenstanders wel nieuwe munitie.
- Overigens spreekt Van Ranst zich ook uit over de heropening van musea: ‘Ik denk dat dat snel kan. Dit is een heel gecontroleerde omgeving, waar er, wanneer je afstand houdt, geen virologisch risico is. En wanneer dat er niet is, dan moet je die dingen kunnen heropenen.’ Vraag blijft waarom musea dan überhaupt dicht moesten en dat nu ook blijven, omdat de GEES maar niet beslist. Van Ranst zetelt ook in die GEES, de groep van experten die de exit moet begeleiden.
Een zeer ernstige boodschap: De Europese Commissie waarschuwt dat de ‘stabiliteit van de eurozone’ in gevaar is.
- Donkere wolken pakken zich samen boven de Europese Unie, en de Commissie windt daar nog weinig doekjes om. Het coronavirus, dat niet op tijd werd ingedamd door China, waar het op mensen oversprong, heeft een vernietigend effect op de economie. En dat bedreigt dan weer ‘de stabiliteit van de eurozone zelf’, zo waarschuwt de Commisssie, want ‘de economische en sociale verschillen in Europa dreigen verder uitgediept te worden’.
- De economische productie van de EU zal met 7,4 procent dalen dit jaar: de grootste krimp ooit in de geschiedenis van de EU. En ze verwachten ‘maar’ een klim van 6,1 procent in 2021.
- De Commissie herhaalt zo meteen ook de noodzaak voor een massief, pan-Europees herstelplan, dat die kloof tussen de verschillende lidstaten moet dichten. Met andere woorden: het zal via een herverdeling van middelen zijn, of de boel valt uiteen.
- Sommige economieën, zoals de Duitse, kunnen snel heropveren. Maar onder meer in Zuid-Europa, waar het toerisme tot niets herleid is, kan de economie nog jaren in een depressie zitten. Volgens de Commissie stevenen Italië, Spanje en Griekenland af op een krimp van meer dan 9 procent elk.
- Om maar te zeggen: de politieke discussie binnen de Unie over hoe ze de crisis gaan overleven, is allerminst begraven. En de Commissie trekt nu aan de alarmbel: het zijn de staatsleiders, onder leiding van Charles Michel (MR) en zijn Europese Raad, die straks toch een consensus over dat massieve reddingsplan gaan moeten uitwerken.
Om naar uit te kijken: Bart De Wever (N-VA) gaat in debat met Marc Van Ranst.
- Het is geen PVDA-viering van 1 mei, maar viroloog Marc Van Ranst gaat toch wat aan politiek doen, komende zaterdag. Dan is er namelijk het grote ‘Coronadebat’, een organisatie van ‘Medische Wereld’, een jaarlijks medisch symposium van de VUB. Dat staat helemaal in het teken van, uiteraard, corona.
- Het symposium gaat door, zonder publiek, maar met een livestream blijkbaar van én VRT én VTM, wat meteen de gravitas van de zaak aanduidt, mediagewijs dan.
- Want de line-up is indrukwekkend: naast Van Ranst, komt ook Bart De Wever (N-VA) afzakken. Dat is interessant, want meteen een eerste publieke clash tussen de N-VA-voorzitter en de viroloog, die de afgelopen jaren op Twitter bijzonder kritisch was voor de Vlaams-nationalisten.
- Beiden kennen elkaar overigens: De Wever liet zich testen op corona bij Van Ranst. Dat was toen negatief.
- Verder zijn er nog ‘zwaargewichten’: vicepremier Alexander De Croo (Open Vld) en VBO-baas Pieter Timmermans, en de CEO van het UZBrussel, Marc Noppen.