‘Becoming’ op Netflix maakt duidelijk waarom Michelle Obama nooit zelf Amerikaans president zal worden ★★★★☆
Liefst acht jaar, toch niet niks in een mensenleven, cijferde Michelle Obama zich vrijwillig weg terwille van haar presidentiële wederhelft. Als First Lady hield ze zich wel bezig met projecten rond armoede en promootte ze gezonde voeding en lichaamsbeweging bij het Amerikaanse volk, maar voor een topadvocate met diploma’s van prestigieuze instituten als Princeton en Harvard was het toch wat minnetjes.
Het kan inbeelding zijn, maar het leek haar soms ook aan te zien. Als First Lady zette ze voor het hogere belang haar eigen ambities en dromen opzij, en bleef ze vooral in de schaduw staan. Eén van de dingen die Becoming in herinnering brengt, is dat dat aanvankelijk niet het plan was: tijdens Obama’s eerste presidentscampagne beklom Michelle ook regelmatig het spreekgestoelte voor een vlammende speech, maar toen ze in de media – en niet alleen de zeer rechtse – werd weggezet als een iets te fanatieke en zelfs extremistische helleveeg, werd haar door het campagneteam gevraagd wat gas terug te nemen. “Voortaan kreeg ik een autocue”, zegt ze in Becoming, op nog steeds tandenknarsende toon.
Twee jaar nadat de Obama’s het Witte Huis verlieten, het lijkt bijna een tijdperk geleden, trad Michelle voor het voetlicht met haar memoires Becoming, een gigantische bestseller in de VS en ook ver daarbuiten. Op de publicatie volgde een boektournee, en daarvan doet deze documentaire verslag. Een gewone tournee werd het echter niet: door de overrompelende belangstelling groeide het uit tot een tour langs meer dan dertig steden in tot de nok gevulde zalen van 10.000 en zelfs 20.000 man.
Becoming voelt bijwijlen dan ook bijna als een triomfantelijke concertfilm: met Michelle Obama, die ontspannen keuvelend met haar entourage – na jaren ook een soort familie geworden, leren we - in een kolonne gepantserde zwarte SUV’s naar een zaal wordt gevoerd, met familie en vrienden rondhangt in haar kleedkamer en vervolgens tussen twee bodyguards in door een ondergronds betonnen gangenstelsel naar het podium wordt geleid. Waar geen instrumentarium wacht, maar een topinterviewer als Oprah Winfrey, Stephen Colbert of Conan O‘Brien, twee makkelijke fauteuils en een publiek dat, zwijmelend van adoratie en met een bijna voelbare liefde en bewondering, toehoort hoe de voormalige First Lady vertelt over haar leven in het Witte Huis, haar jeugdjaren in een achtergestelde buurt in Chicago en haar huwelijk en bijna romcomachtige ontmoeting met ene Barack Obama, een jonge advocaat met “een rare voornaam” die zij moest begeleiden toen hij stage kwam lopen in het kantoor waar zij werkte. De opgewekte, innemende en ook zeer grappige Obama – mooi om te zien hoe iemand als Colbert weerloos voor haar smelt – toont zich daarbij zo’n geboren verteller en charismatische persoonlijkheid dat het publiek van de eerste tot en met de laatste seconde, niet zelden met vochtige ogen, ademloos aan haar gestifte lippen hangt.
Hoe immens veel Michelle Obama, en bij uitbreiding haar echtgenoot, voor veel Afro-Amerikanen, maar ook andere VS-burgers, betekende en nog steeds betekent, blijkt nog duidelijker uit de beelden van signeersessies waarbij mensen vaak hyperventilerend van emotie voor haar verschijnen, als devote gelovigen die plots oog in oog staan met hun God, en de rondetafelgesprekken in de marge van de tournee met (voornamelijk Afro-Amerikaanse en Latino) leerlingen en jonge vrouwen. Ontmoetingen waar Obama naar eigen zeggen zelf op had aangedrongen om even te ontsnappen aan haar strak geregisseerde schema en die ze als ‘een emotionele en sociologische dans’ met mensen beschouwt. Conversaties met tienermeisjes waarbij ze, vanuit haar eigen ervaring, goeie raad en advies geeft (“ik ben eigenlijk net als jullie zoekende”), maar ook een luisterend oor biedt, of met beate oudere leden van een zwarte kerkgemeenschap (“jij zal altijd onze First Lady zijn”) blijken haar overigens even vlot af te gaan als gesprekken met staatsleiders, popsterren en allerlei A list-beroemdheden.
Meer dan één alerte waarnemer zag er presidentieel potentieel in, zelfs een kandidate die het probleemloos van Trump zou halen, en hier en daar werd al hardop gehoopt dat Biden haar als running mate zou vragen, maar Becoming maakt zeer duidelijk waarom die dromen mogen worden opgeborgen. Een rode draad door het verhaal is de immense en voor buitenstaanders onmogelijk voor te stellen tol die het Amerikaanse presidentschap eist, niet alleen van de man in het Witte Huis zelf, maar vooral ook voor zijn entourage.
Michelle Obama zegt ergens dat ze na hun vertrek uit de ambtswoning een halfuur lang onbedaarlijk heeft gehuild in het vliegtuig, één grote ontlading na acht jaar waarin ze de klok rond perfectie moest nastreven, terwijl alles wat ze deed, zegde of droeg onder een gigantisch vergrootglas werd gelegd en door hun tegenstanders (“een grote groep Amerikanen was niet klaar voor ons in het Witte huis”) werkelijk de grootste futiliteiten werden aangegrepen om hen te belasteren en te verketteren.
Dat alles terwijl ze – bijna een decennium lang – haar leven volledig uit handen gaf en tussen de meest extreme emoties heen en weer werd geslingerd: ze vertelt hoe ze ‘s ochtends naar de begrafenis van de slachtoffers van een schietpartij tijdens een zwarte kerkdienst in Charleston moest (de beelden van Obama die tot verrassing van alle aanwezigen ‘Amazing Grace’ aanheft, gingen de wereld rond) en hoe diezelfde dag ’s avonds een kleine menigte dolgelukkige LGBT’ers voor het in regenboogkleuren badende Witte Huis uitbundig de legalisering van het homohuwelijk kwamen vieren. Leuk detail: Michelle en één van haar dochters wilden er graag bij zijn om – het was ook voor de president een grote dag - toch even de sfeer te kunnen opsnuiven, maar vonden bijna geen deur die niét stevig op slot zat. Zelfs de First Lady raakt het Witte huis niet zomaar uit.
Ze haalt echter een nog pijnlijkere reden aan waarom ze geen politieke ambities koestert: dat mensen voor Trump hebben gestemd, kan ze nog begrijpen, laat ze zich in een opmerkelijke terzijde ontsnappen, maar niét dat jonge mensen, vrouwen, “our folks”, bij gewone en tussentijdse verkiezingen het vertikten om te gaan stemmen en Obama op die manier frustrerend lang met een vijandig congres opgescheepten, en ook Hillary later het onderspit deden delven. Volgens Michelle Obama heeft het bij haar wonden geslagen die nog altijd niet geheeld zijn.
Haar toekomst, en ook die van haar echtgenoot, ziet ze weg van de schijnwerpers, als mentor van en inspiratie voor een jonge generatie die hun plek in de frontlinie mag overnemen en aan wie ze graag hun idealen willen doorgeven. In de bange en onzekere tijden die er onverbiddelijk aankomen, zal Amerika hen meer dan ooit kunnen gebruiken. En zullen velen wellicht ook harder dan ooit terugverlangen naar de tijd dat er in het Witte Huis een koppel woonde dat, soms zelfs ten koste van zichzelf, alleen maar het beste voorhad met hun land en bij uitbreiding de rest van de wereld.
Het enige wat je op Becoming, afgeleverd door het productiehuis van de Obama’s zelf, zou kunnen aanmerken, is dat hier makkelijk een boeiende meerdelige docuserie in had gezeten (haar familie en entourage komen bijvoorbeeld amper in beeld). Becoming is echter duidelijk niet opgevat als een film die het boek moet vervangen, maar als een soort visueel addendum. Wie meer wil, zal Michelle Obama gedacht hebben, moet het boek maar lezen. En ze heeft natuurlijk gelijk.
Becoming is te zien op Netflix.