Wat is er aan de hand in de Brusselse wijken? ‘De straat is het enige wat we hebben’

Een kleine maand geleden ging er een schokgolf door Brussel toen de 19-jarige Adil stierf na een aanrijding met een politiewagen in Anderlecht. Dinsdagavond raakten dan weer twee agenten gewond bij rellen aan het Bethlehemplein in Sint-Gillis. “Een agent gaf een duwtje aan een jonge gast, een inwoner gooide iets en daarna was het hek van de dam”, doet Mohammed (29), die vlakbij woont, het relaas. Die simpele dynamiek zegt veel over de spanningen tussen wijken en agenten. Ook anderen beamen: als er een ‘flik’ passeert, stijgt de koorts meteen op de Brusselse pleintjes waar veel mensen samentroepen.

Van die ontvlambare situatie is over de middag nochtans amper iets te merken. In de hele zone tussen Sint-Gillis en Kuregem lijkt het wel alsof elke ket de term ‘jongere’ waard binnenshuis een potje Fortnite aan het spelen is. De jonge gasten komen pas ’s avonds uit hun kot, weten de buurtbewoners, zeker nu de ramadan aan de gang is. Na een uurtje wandelt Alisson (23), een Braziliaanse jongen, in het vizier. Hij grijnst. “Nu is het inderdaad kalm, maar geloof me: er hoeft maar iets heel kleins te gebeuren en iedereen staat buiten.”

Eerder deze week waarschuwde Vincent Houssin van de politievakbond VSOA op Radio 1 voor een escalatie van de spanningen, vooral met ‘jongerenbendes’ die misbruik maken van de lockdownsituatie. “De politie moet constant bemiddelen en kan niet altijd ingrijpen, al wordt er geweld gepleegd tegen de politie.” 

Volgens Alisson is er na de dood van Adil effectief een knak gekomen bij heel veel jongeren. Ook toen waren er rellen. “Er hoeft nu maar een politiewagen te passeren, of er vliegt een steen naar”, zegt hij. Al wuift Mohammed die link met Adil net weg. “De mensen die dinsdag in opstand kwamen, waren bijna allemaal eind de twintig. Dat was geen bende jongeren die op zoek was naar wraak. Wij voelen ons met zijn allen gediscrimineerd. Als de politie de pleintjes komt controleren, hebben ze alleen maar oog voor de Arabieren die samenzitten. Het lijkt soms alsof alleen wij het coronavirus kunnen krijgen.”

Bij een aantal inwoners leeft duidelijk het gevoel dat de politie hen extra in het oog houdt. Terwijl Houssin net beweert dat de Brusselse burgemeesters “uit linkse hoek” richtlijnen gaven om niet al te hard op te treden in bepaalde wijken.

Geen dialoog meer 

Zowel de betrokken politiezones als Elke Roex, sp.a-schepen in Anderlecht, ontkennen dat laatste alvast klem. “Wel gaan we wel vaker in debat met de politie over welke methode de juiste is: patrouilles met de auto, of toch maar brigades te voet of met de fiets uitsturen”, zegt Roex. “Wij pleiten voor dat laatste, maar sommige agenten hebben het daar lastig mee.” Ze erkent dat er spanning zit op de relatie tussen politie en jongeren. Pedro Diaz (cultuurhuis Cube), jeugdwerker in Sint-Gillis, bevestigt: “Vooral de manier waarop er wordt gehandhaafd, veroorzaakt de problemen. Er is op dit moment geen dialoog meer.”

Vlaams minister voor Brussel Benjamin Dalle (CD&V) vindt dat politici het geweld niet streng genoeg veroordelen. Ook Mathias Vanden Borre, N-VA-gemeenteraadslid in Brussel, ziet dat de spanningen te gemakkelijk onder de mat worden geveegd. “Al 30 jaar lang steken dezelfde problemen op geregelde tijdstippen weer de kop op. Ik ben ook voorstander van een nabijheidspolitie. Maar zij die het nu hebben over de kloof tussen jongeren en de politie hebben zelf de situatie gemaakt tot was ze is. Op het vlak van veiligheid gebeurt er momenteel gewoon te weinig.”

Voor Alisson lijkt het zo klaar als een klontje: iedereen wat water bij de wijn. “Ik vind zelf ook niet dat de politie zo geprovoceerd moet worden, maar zij moeten eveneens beseffen dat veel jongeren hier op een klein appartementje vastzitten met vijf of zes broers. De straat is het enige wat we hebben.”