De week van de waarheid voor reddingsplan Brussels Airlines: morgen bijzondere ondernemingsraad
Na weken onderhandelen is er de voorbije dagen forse vooruitgang geboekt in de gesprekken tussen de federale regering en luchtvaartmaatschappij Brussels Airlines over een pakket maatregelen die de maatschappij moet redden nu de luchtvaart door een ongeziene (corona)crisis gaat. Maar er rest nog één belangrijke en moeilijke horde: een finaal akkoord met het Duitse moederbedrijf Lufthansa. Morgen is er een bijzondere ondernemingsraad die meer duidelijkheid brengt over de toekomst van het bedrijf.
Het zijn moeilijke weken voor luchtvaartmaatschappij Brussels Airlines. Door de coronacrisis staan alle vliegtuigen al sinds half maart aan de grond. Van de 4.200 personeelsleden zitten de meesten intussen technisch werkloos thuis en het bedrijf ziet elke dag meer dan een miljoen euro in rook opgaan.
De luchtvaartmaatschappij, onderdeel van de Duitse luchtvaartgroep rond Lufthansa, klopte aan bij de federale overheid voor staatssteun.
Brussels Airlines heeft al zeker 290 miljoen euro nodig om de huidige crisis te overbruggen. De onderhandelingen tussen enerzijds de directie van Brussels Airlines en de federale regering verliepen lange tijd stroef. Maar volgens verschillende partijen die betrokken zijn bij het dossier zijn de gesprekken de voorbije week in een stroomversnelling geraakt en is het vertrouwen tussen Brussels Airlines en de overheid gegroeid.
Zware herstructurering op komst
Brussels Airlines is begin dit jaar aan een herstructureringsoperatie begonnen onder de noemer "reboot". De luchtvaartmaatschappij was de voorbije jaren namelijk niet winstgevend. Met een stevig plan wilde het bedrijf forse winstgevendheid bereiken tegen 2021-2022. Daarvoor werd gerekend op vrijwillig en begeleid vertrek van personeel, het herbekijken van het netwerk en de vloot en maximaal inzetten op kostenbesparingen.
Brussels Airlines zal de komende weken en maanden fors moeten snoeien in de capaciteit van het bedrijf. Hoeveel jobs er exact verloren zullen gaan is nog niet bekend
Door de coronacrisis is de wereldwijde luchtvaart zo goed als tot een stilstand gekomen. Verschillende luchtvaartmaatschappijen gingen de voorbije weken al failliet: van Flybe in het Verenigd Koninkrijk, tot Virgin Australia in Australië en afdelingen van lagekostenmaatschappij Norwegian in Denemarken en Zweden.
Andere luchtvaartmaatschappijen kondigden dan weer aan massaal jobs te moeten wegsnijden om de crisis te overleven. Zo verdwijnen bij British Airways meer dan 12.000 banen, rekent de Lufthansagroep op een banenverlies van meer dan 10.000 en gaat lagekostenmaatschappij Ryanair afscheid nemen van al zeker 3.000 personeelsleden. In totaal gaan in Europa al zeker 30.000 jobs verdwijnen in de luchtvaartsector, die goed is voor 6 miljoen banen.
Bij Brussels Airlines, dat morgen nog een bijzondere ondernemingsraad samenroept, gaat het volgens verschillende bronnen om een krimp van de capaciteit van het bedrijf van goed 20-25%. Er zullen vliegtuigen verdwijnen (10 is een vaak genoemd aantal in het dossier) en ook jobs. Hoeveel banen is onduidelijk, maar dat het cijfer hoogstwaarschijnlijk significant zal zijn, staat vast.
De herstructurering is geen operatie die het bedrijf wil doorvoeren maar eerder moet doorvoeren. De voorbije jaren was Brussels Airlines niet winstgevend. Daar zijn naast een stijgende kerosineprijs ook andere verklaringen voor: concurrentie met lagekostenmaatschappijen op Brussels Airport, hoge personeelskosten, stakingen bij bagageafhandelaars en luchtverkeersleider Skeyes, het faillissement van Thomas Cook... Kortom het bedrijf heeft ook meermaals pech gehad.
Het is nu pijnlijk snijden om nadien, wanneer de coronacrisis voorbij is hopelijk te kunnen groeien. Dat beseffen ook de vakbonden bij Brussels Airlines. Het is ofwel dit, ofwel een bankroet. En de herinnering aan het einde van Sabena in november 2001 zit er bij velen nog in. Dus willen ook de vakbonden alles op alles zetten om Brussels Airlines een toekomst te geven.
Duidelijke garanties in ruil voor steun
De federale regering heeft getwijfeld of ze Brussels Airlines een reddingsboei moest toewerpen. Maar uiteindelijk werd al vrij snel duidelijk dat de luchtvaartmaatschappij, die goed is voor een marktaandeel van 40% op Brussels Airport, strategisch te belangrijk is om los te laten.
De federale regering eiste wel strikte garanties van zowel de Belgische directie als van het moederbedrijf Lufthansa over het post-coronatijdperk van de luchtvaartmaatschappij. Het gaat dan om de ontwikkeling van Zaventem als belangrijke uitvalsbasis. Zo zouden er afspraken gemaakt worden over nieuwe langeafstandsbestemmingen. Dan wordt vooral gekeken naar Afrika, waar de maatschappij historisch sterk staat, maar ook naar nieuwe trans-Atlantische bestemmingen.
In ruil voor de financiële steun krijgt de Belgische overheid forse garanties over de toekomst van Brussels Airlines in Zaventem
Wanneer Brussels Airlines in de toekomst wil groeien en uitbreiden dan zal dat met nieuwe vliegtuigen moeten zijn. Ook daar zouden de overheid en Brussels Airlines bepaalde afspraken rond willen maken. Er is eensgezindheid dat het in de toekomst groener zal moeten en dat daar best een nieuw vliegtuigtype moet voor gebruikt worden.
Omdat Brussel een kleinere markt is dan andere grote luchthavens zoals Amsterdam, Parijs of Londen wordt er nagedacht om met een kleiner langeafstandsvliegtuig, zoals de laatste generatie van de Airbus 321 te vliegen. Een kleiner vliegtuig, dus makkelijker te vullen met passagiers vanuit Brussel en het verbruikt fors minder brandstof dan de huidige langeafstandsvloot van Brussels Airlines.
De overheid wil er ook over waken dat de vermoedelijk zware herstructurering eenmalig is en dat in de toekomst vooral naar behoud en uitbreiding van de werkgelegenheid gekeken wordt.
Wachten op fiat van Lufthansa
De Belgische overheid en de directie van Brussels Airlines mogen dan al dichter bij een finaal akkoord staan, het struikelblok blijft: een deal met Lufthansa.
De Belgische staat heeft duidelijk gemaakt dat het in ruil voor de steun van al zeker 290 miljoen euro invloed wil binnen het bedrijf. Aandelen zijn dan volgens de Wetstraat de logische piste. De overheid denkt dat ze zo het beste kan toezien dat alle gemaakte afspraken nageleefd worden.
De Europese Commissie publiceerde vrijdagavond laat haar voorwaarden voor deze vorm van staatssteun. Zo zouden bedrijven die op deze manier gered worden, zolang de staat aandeelhouder is, geen dividenden meer mogen uitkeren. Geen bonussen en de salarissen van managers worden beperkt. Bovendien moet de staatssteun ook gebruikt worden om zich in te schrijven in de digitale en groene toekomstplannen van de Europese Unie. Het aandeelhouderschap van de staat mag ook maar beperkt in tijd zijn.
En toch is dit nog de moeilijkste knoop. De CEO of topman van Lufthansa, Carsten Spohr, heeft er altijd op gehamerd dat hij geen regeringen in de raden van bestuur of in de aandeelhoudersstructuur van zijn luchtvaartmaatschappijen wil. In Zwitserland heeft dochterbedrijf Swiss een lening verkregen van om en bij de 1.2 miljard, en ook in Oostenrijk wordt er gesproken over een overbruggingskrediet voor dochteronderneming Austrian. In Duitsland zijn er verschillende stemmen binnen de Duitse politiek die Lufthansa een steunpakket van maar liefst 9 miljard euro willen toekennen in ruil voor een flink aantal aandelen. De onderhandelingen verlopen daardoor moeizaam.
De moeilijkste horde moet nog genomen worden: de discussie over aandeelhouderschap met het moederbedrijf Lufthansa
Als de Duitsers de Belgische vraag om aandelen te verkrijgen van de SN Airholding (het vehikel boven Brussels Airlines) blijven weigeren dan bestaat de kans volgens insiders dat het akkoord met Brussels Airlines naar de prullenmand wordt verwezen en de luchtvaartmaatschappij het op eigen benen moet redden.
De topman van Lufthansa wil deze week nog naar Brussel komen voor topoverleg met premier Sophie Wilmès en met minister van Financiën Alexander De Croo. Pas dan zal over het definitieve lot van de luchtvaartmaatschappij beslist worden.
Hoe doet de rest het?
Heel wat luchtvaartmaatschappijen trekken intussen aan de alarmbel en hebben financiële hulp nodig. Daarvoor kijken een aantal maatschappijen naar hun lokale overheden. Alitalia in Italië bijvoorbeeld zal genationaliseerd worden. Het bedrijf zat al jaren in slechte financiële papieren, maar krijgt nu dus hulp van de Italiaanse overheid.
Ook andere luchtvaartmaatschappijen verkregen intussen staatssteun (zie kader). De regels voor staatssteun zijn door de Europese Commissie intussen ook versoepeld. Toch zijn er nog veel vragen over de juridische waterdichtheid van alle steunpakketten. Zo trekt lagekostenmaatschappij Ryanair al naar de rechtbank om het steunpakket voor de Scandinavische luchtvaartmaatschappij SAS aan te vallen op grond van "discriminatie". Ryanair bekijkt ook of en hoe ze stappen kan ondernemen in Frankrijk om de steun voor luchtvaartmaatschappij Air France nietig te laten verklaren.
Wie kreeg alvast hoeveel en in welke vorm:
