‘Wat we doen maakt weinig uit, we raken allen besmet met het coronavirus.’ Dat heeft de Zweedse epidemioloog Johan Giesecke gezegd in een interview met de Argentijnse nieuwsmedium Infobae.
Giesecke is een epidemioloog van wereldfaam, die de Zweedse overheid adviseert in de coronacrisis. Hij is ondertussen 70 en met pensioen, maar was de allereerste Chief Scientist van het Europees Centrum voor ziektepreventie en ‑bestrijding (ECDC) en ook adviseur bij de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).
Zweden is wat betreft de strijd tegen het coronavirus een buitenbeentje in de internationale gemeenschap en volgde een afwijkende en eigenzinnige aanpak. Scholen, cafés, bars en restaurants bleven open. Samenkomsten tot met 50 mensen bleven toegelaten. Burgers werden volwassen genoeg geacht om ‘social distancing’ te respecteren. Pas vorige week werden extra maatregelen geïntroduceerd om de ouderen beter te beschermen. De regering gaf toe er niet in is geslaagd te zijn om het coronavirus weg te houden uit verzorgingshuizen.
Zweedse resultaten zeker niet slechter dan die in landen waar wel een volledige lockdown van kracht was
Maar de Zweedse resultaten zijn zeker niet slechter dan die in landen waar wel een volledige lockdown van kracht is of was. Met meer dan 10 miljoen inwoners telt het land voorlopig minder dan 28.000 bevestigde gevallen en 3.460 overlijdens. Ter vergelijking: België heeft een gelijkaardig aantal inwoners, maar dubbel zoveel bevestigde gevallen en overlijdens.
Ondanks de aanzwellende kritiek op zijn land, houdt Giesecke vol dat volledige lockdowns weinig zin hebben. De Zweedse cijfers liggen dan ook ver onder wat in landen als Frankrijk, Spanje, het Verenigd Koninkrijk of Italië werden opgemeten, waar wel totale lockdowns werden afgekondigd.
De Zweed vergelijkt de pandemie met een lopend vuur. ‘Wat we ook doen, het heeft weinig zin, besmet raken we allemaal.’ Volgens hem zoekt 98 procent van de mensen die besmet raken geen hulp. ‘Ze zijn misschien wel ziek, maar ze bieden zich niet aan in een ziekenhuis.’
De resultaten en strategieën van de verschillende landen vergelijken, heeft volgens Giesecke pas zin binnen een jaar. Wat al die individuele landen doen is verder van weinig belang. Omdat iedereen besmet zal raken tot er een vaccin is. Zo weet men vandaag niet of het sluiten van scholen enig effect heeft. Hetzelfde met het sluiten dan de grenzen of mensen te verbieden in open lucht te circuleren. Vooral dit laatste heeft weinig zin, omdat blijkt dat de kans op infecties in de open lucht miniem zijn.
Is een lockdown een goede zaak? Kijk naar België
Hij gaat ook in op de kritiek die Zweden krijgt omdat de andere Scandinavische landen betere resultaten haalden. ‘Wanneer we ons vergelijken met Denemarken, Noorwegen en Finland, doen ze slechter. Maar als we vergelijken met een land als het VK, waar wel een totale lockdown is afgekondigd, doen we veel beter. Is een lockdown goede zaak? Kijk naar België, dat heeft een hogere overlijdensratio, Ierland ook. Met een totale lockdown zouden ze toch betere resultaten moeten halen, niet?
Giesecke zegt ook dat epidemiologen in Noorwegen en Denemarken tegen een lockdown adviseerden. Maar de politiek kreeg de bovenhand en beide landen gingen uiteindelijk op slot.
De epidemioloog begrijpt dat politici actie moeten ondernemen en zich van hun sterkste kant willen laten zien door strikte maatregelen op te leggen. Maar dat leidde uiteindelijk tot een wedstrijd om toch maar zeker de meest strenge maatregelen te introduceren. Ondanks alle inspanningen zijn er maar twee zaken wetenschappelijk bewezen wat betreft de doelmatigheid van maatregelen, aldus de Zweed. Dat is dat handen wassen en afstand houden resultaten opleveren.
Jongeren vrij laten
Volgens hem moeten enkel de oudere en kwetsbare mensen, die al bestaande aandoeningen hebben, worden beschermd. Jongeren moeten net vrij worden gelaten opdat ze weerstand tegen het virus kunnen opbouwen en we op die manier groepsimmuniteit verwerven. Nu heeft 25 procent van de Zweden al antistoffen. Eind deze maand hoopt het land op 40 procent te zitten. Maar dit kost wel levens, geeft Giesecke ook toe. ‘Tijdens de exit zullen vele landen nog met overlijdens te maken krijgen die wij al hebben gehad.’
Ook is de afzwakking van de curve die nu in verschillende Europese landen wordt opgemeten even goed het gevolg van het vroegtijdig overlijden van de meest kwetsbare mensen als van de lockdown zelf.
Giesecke vindt tenslotte dat de tijd is aangebroken om de lockdowns geleidelijk aan op te heffen en de statistische gegevens over besmettingen en overlijdens te evalueren. ‘In China kan je mensen aan de leiband houden, maar in het Westen niet. Als het te lang duurt gaan ze rebelleren. Wanneer we de mensen opnieuw meer vrijheid geven zullen er meer besmet worden en zullen er opnieuw meer overlijden.’
