In de zomer verdwijnen virussen vaak, maar waar gaan ze dan naartoe? Onze wetenschapsexpert legt uit

Dat is een heel interessante vraag die al eeuwenoud is, steekt Martijn Peters van wal in de studio van VTM Nieuws. “2.500 jaar geleden zagen de oude Grieken al dat er andere besmettingsgraden waren afhankelijk van de seizoenen.” Hippocrates en co wisten toen nog niet dat ze met een virus te maken hadden. Dat weten wij inmiddels wel al. “Zo zien we dat elk jaar in de winter het griepvirus komt opzetten. In de zomer gaat het weg en het volgend seizoen is daar weer een nieuwe virusstam dat ons adaptief immuunsysteem - het geheugen van dat systeem, zeg maar - niet herkent en plots zijn we weer allemaal ziek.”

Om hierop een antwoord te vinden, vergeleken wetenschappers de genetische opbouw van honderd virusstalen van over de hele wereld, legt Peters uit. Uit de resultaten bleek dat virussen inderdaad ‘overzomeren’. “Het virus trekt samen met het winterseizoen van de noordelijke, gematigde gebieden - waar wij wonen - over de evenaar naar de zuidelijke, gematigde gebieden, waar het op dat moment winter is, en bij ons dus opnieuw zomer.”

Het onderzoek toonde aan dat virusstalen die in New York in de winter werden afgenomen, leken op virusstalen die meer dan 14.000 kilometer verderop in de winter in Nieuw Zeeland en Australië werden afgenomen. “Als de virussen in de noordelijke en zuidelijke gebieden zouden blijven zitten, dan zouden ze niet op elkaar lijken of aan elkaar verwant zijn.” Je kan het vergelijken met trekvogels, zegt Peters. Er bestaat dus ook een “soort van migratie (van virussen, red.) van noord naar zuid”. 

Hier hebben onderzoekers nog geen waterdicht antwoord op. Ze vermoeden wel dat het voor een groot deel te maken heeft met hoe goed virussen buiten ons lichaam kunnen overleven. “Je hebt virussen die een soort van envelopje of vetlaagje rond zich hebben, waarmee ze zich makkelijker kunnen beschermen tegen ons immuunsysteem en mensen kunnen besmetten. Maar ze zijn daardoor zwakker wanneer ze zich buiten ons lichaam bevinden, omdat dat laagje dan makkelijker kan afbreken of uitdrogen. Het is ook dat laagje dat ze gevoelig maakt voor zeep. We zien echter dat de drogere lucht in de wintermaanden en koude temperaturen ideaal zijn voor virussen met zogenoemde virusenvelopjes om zich te verspreiden”, verduidelijkt Peters.

Volgens wetenschappers spelen de tropen hierbij een rol, want in deze gebieden rond de evenaar is het “het hele jaar door griepfeest”. “Het virus kan er zich massaal en continu voortplanten”, zegt Peters. Experts vermoeden dat de verschillende virusstammen in de tropen genetisch materiaal met elkaar uitwisselen. Onze wetenschapsexpert legt uit hoe dit in de praktijk gebeurt: als twee virussen van dezelfde soort, van het griepvirus influenza bijvoorbeeld, jou tegelijkertijd besmetten, kunnen ze in dezelfde cel genetisch materiaal met elkaar uitwisselen. “Zo krijg je nieuwe virusstammen van influenza die je kunnen besmetten”, besluit hij.

‘The good’, ‘the bad’ of ‘the ugly’: welk scenario volgt een tweede coronapiek? (+)

Zo ingrijpend kan een opname op intensieve zijn: “Je gaat er met de ene ziekte in en komt er met een extra aandoening uit” (+)