Coronavirus of SARS-CoV-2? Deze gids maakt u wegwijs in het coronajargon

Waar er in januari enkel sprake was van het ‘coronavirus’ wordt ‘Covid-19’ vandaag minstens zo vaak gebruikt. Wat is het verschil?

• Coronavirus is een algemene term: coronavirussen zijn een familie van virussen die een infectie veroorzaken bij mensen en verschillende dieren (zoals vogels, vleermuizen en katten). Sommige van die virussen veroorzaken hoogstens een verkoudheid, andere kunnen leiden tot dodelijke luchtweginfecties.

• Het MERS-virus (Middle East Respiratory Syndrome-virus), dat voor het eerst in september 2012 werd ontdekt en een tijdlang circuleerde in het Midden-Oosten en Zuid-Korea, maar ook het SARS-virus (Severe Acute Respiratory Syndrome-virus) zijn beiden coronavirussen met verschillende symptomen.

• SARS-CoV-2 is de naam van het nieuwe coronavirus, een virusstam die nooit eerder bij de mens werd vastgesteld. Het virus werd voor het eerst gemeld in de Chinese stad Wuhan, op 30 december 2019. Vermoedelijk is het afkomstig van een dierlijke bron (zoöntisch): de oorsprong van de uitbraak wordt immers gelinkt aan een voedselmarkt met vis en wilde dieren.

• Covid-19, voluit coronavirus disease 2019, is de naam van de virusziekte die door SARS-CoV-2 wordt veroorzaakt. De nieuwe naamgeving werd op 11 februari bekendgemaakt door het hoofd van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) Tedros Adhanom Ghebreyesus.

• Het (nieuwe) coronavirus wordt ook weleens een pathogeen virus genoemd: een pathogeen is een ziekteverwekker van biologische oorsprong.

Van epidemie naar pandemie

• Eerst werd Covid-19 een epidemie genoemd: een besmettelijke ziekte die zich lokaal snel ontwikkelt en verspreidt. 

• Die epidemie groeide al snel uit tot een pandemie: een wereldwijde verspreiding van een besmettelijke ziekte.

• Er ontstond een virtuele coronacoalitie voor de gevolgen van de coronacrisis: de economische crisis die het gevolg is van een oncontroleerbare corona-uitbraak.

• Die coronacoalitie voerde al snel coronamaatregelen in: de maatregelen die de verspreiding van SARS-CoV-2 tegengaan. 

• Zo werd social distancing al snel de regel. Letterlijk betekent dat afstand houden in het sociale verkeer. In ons land staat die afstand gelijk aan anderhalve meter, vandaar ook de anderhalvemeterregel. 

R-waarde, patiënt zero en groepsimmuniteit

• Het virus heeft een hoge R-waarde. Die waarde toont hoeveel nieuwe mensen besmet raken (secundaire besmettingen) door elk nieuw geval van Covid-19. Als een virus een R-waarde heeft van drie, besmet elke patiënt drie nieuwe mensen. Die drie mensen besmetten er op hun beurt negen, die er op hun beurt 27 besmetten.

Synoniemen van de R-waarde zijn het basaal reproductiegetal, het besmettingsgetal of de reproductiegraad. 

• Net zoals men op zoek gaat naar de R-waarde van een virus, spoort men ook ‘patiënt zero’ of ‘patiënt nul’ op: de eerste persoon die besmet werd met SARS-CoV-2.

• Groepsimmuniteit, collectieve immuniteit of kudde-immuniteit zijn ook termen die vaak vallen. Daarbij gaat het om een vorm van indirecte bescherming tegen een virus. Doordat een groot deel van de populatie immuun is voor het virus, kan het zich moeilijker of niet verspreiden. Onder meer landen als Nederland en Zweden wilden aanvankelijk inzetten op die groepsimmuniteit.

Lees ook: Hoe verstandig is de Zweedse ontspanning? ‘Alle landen experimenteren’

Van triagetenten tot contacttracers

• Zodra het virus in België uitbrak, werden er zogeheten triagetenten of -posten voor de ziekenhuizen neergepoot. Patiënten met symptomen passeren eerst langs zulke tentjes waar bepaald wordt of een ziekenhuisopname al dan niet noodzakelijk is. Op die manier wil men de risico’s verkleinen om de infectieziekte in een ziekenhuis te introduceren.

• Inmiddels gaat het de goede kant uit met de coronacijfers (het dagelijkse overzicht van het Nationaal Crisiscentrum over de epidemie). Nadat de curves afvlakten (flattening the curve) zijn ze inmiddels aan het dalen. De vlakkere curves staan synoniem voor matiging, verzachting oftewel mitigatie (het zo draaglijk mogelijk maken van een ziekte).

• Beetje bij beetje versoepelt ons land de zware maatregelen die ons eerder werden opgelegd via een exitstrategie.

• Die versoepelingen worden constant gemonitord door de GEES (Groep van Experts die belast is met de Exit-Strategie). Dat is een team van tien experten met virologen, artsen en economen die de Nationale Veiligheidsraad adviseren.

• De Nationale Veiligheidsraad is een Belgisch overheidsorgaan dat de Belgische reactie op terreurdreigingen en rampen coördineert. In dit geval coördineert die ploeg deze crisis.

• Inmiddels zijn we aanbeland bij een volgende fase van de coronabestrijding. Binnen de coronabestrijding wordt er nu ingezet op contacttracers. Die contacttracers, ook contactonderzoekers genoemd, gaan vanuit een callcenter op zoek naar personen die mogelijk met het coronavirus in aanraking zijn geweest.

Lees ook: Contactonderzoeker of oplichter? Zo kent u het verschil