‘Er komt heus geen blanco cheque’: Etienne Davignon over staatssteun Brussels Airlines

De mededeling deze week dat Lufthansa zijn dochter Brussels Airlines op een streng coronadieet zet, sloeg in als een bom. De hakbijl viel in het personeel en de vloot. Zowat duizend banen worden geschrapt, goed voor een krimp met een kwart. Nochtans was dit scenario al voorspeld, door Etienne Davignon, toenmalig covoorzitter bij Brussels Airlines. “Zoals de meeste luchtvaartmaatschappijen denken we dat we onze activiteiten structureel met 25 à 30 procent moeten reduceren”, klonk het al op 9 april in de krant La Libre Belgique. Het leverde hem geen applaus op. Amper een week later kwam de mededeling dat Davignon terugtrad als covoorzitter van het bedrijf. Jan Smets, voormalig gouverneur van de Nationale Bank, kwam vervroegd in zijn plaats. Etienne Davignon blijft er immer goedgeluimd onder. De nog steeds actieve 87-jarige graaf lag mee aan de basis van de nationale luchtvaartmaatschappij, die ontstond uit de as van Sabena.

In hoeverre bent u nog betrokken vandaag?

“We zijn een team, Jan Smets en ik. We doen alles samen. Ik ben dus nog volop betrokken. Maar hij is nu de voorzitter, en ik steun hem in alles wat hij doet.”

Het befaamde herstructureringsplan dat deze week werd bekendgemaakt bij Brussels Airlines is een kopie van wat u vorige maand had voorspeld. Het plan lag al die tijd al op tafel?

“Neen. Ik heb gewoon mijn analyse gegeven destijds. Niks anders. Ik stel samen met u vast dat mijn analyse niet populair was. (lachje) Het was spijtig genoeg wel de correcte analyse. Ik zeg ‘spijtig genoeg’, want ik zou oprecht een gelukkig mens geweest zijn indien ik het fout zou hebben gehad in mijn analyse. Helaas.”

Een ontslag van zowat 1.000 mensen, dat is een forse ingreep.

“Dat is zo. Maar Je moet goed begrijpen dat deze situatie nooit eerder is voorgekomen in de luchtvaartindustrie. En ook niet daarbuiten overigens. Tachtig procent van de activiteiten vandaag ligt stil. U moet zich dat eens proberen in te beelden. Dat vergt een heel andere aanpak. En dan kan je slechts overleven met voldoende liquiditeit. Er zijn heus geen tientallen oplossingen. De vraag blijft dan over welke toekomst ons rest en hoe we ons dienen te organiseren.”

En is er nog een toekomst voor Brussels Airlines weggelegd?

“Wij zijn overtuigd van wel. Ook al zijn het vandaag slechts hypotheses, want we weten eerlijk gezegd niet wat dit coronavirus nog allemaal in petto heeft. En welke de gevolgen zullen zijn. Op basis van onze analyse en hypotheses zijn we ervan overtuigd dat dit plan toekomstperspectief heeft. Maar wij denken ook wel dat het stap voor stap zal moeten gebeuren. En dus moeten we ons aanpassen voor een geleidelijke groei. Die groei zal niet voor 2022 zijn. Maar je moet wel altijd dat groeiperspectief voor ogen houden, zonder dat kom je nergens uit.”

Lufthansa eist dat Brussels Airlines een winstmarge van 8 procent haalt, vooraleer het weer gaat investeren. Is dat niet wat te ambitieus voor een verlieslatende maatschappij?

“Ik wil niet te diep ingaan op de discussies tussen Lufthansa en de autoriteiten. Zij voeren de gesprekken en zijn de enige partijen die daar gefundeerd commentaar kunnen over geven. Al de rest zijn stoorzenders die ruis op de lijn veroorzaken. Het enige dat telt is dat er een sterke overeenkomst wordt gesloten tussen Lufthansa en de Belgische staat. Dit op basis van de toekomstplannen. En op basis van welke partij zijn deel van het werk doet.”

Lufthansa wil wel steun, maar duldt geen inspraak van de overheid. Zo werkt het toch niet?

“De Belgische autoriteiten moeten in ruil voor een inbreng kunnen controleren of de engagementen genomen worden die daaraan verbonden zijn. Dat is toch maar normaal. Een blanco cheque onderschrijven zal heus niet gebeuren. Ik wil niet ingaan op wat er allemaal wordt gezegd en geschreven over partij A en wat partij B daarop zegt. Dat brengt allemaal niks bij aan een oplossing. Ik kan enkel vaststellen dat er een wil is om een akkoord te sluiten. En dat in zo’n akkoord afspraken staan over hoe beide partijen de toekomst zien, en hoe ze de uitwerking van dat akkoord kunnen controleren. Een partnership met Lufthansa is nodig. En het is normaal dat er aan partnerships condities verbonden zijn. Hoe die er uit moeten zien, is aan de beide partijen om uit te maken.”

En het is uw overtuiging dat Lufthansa bereid is dergelijke condities te geven?

“Ik ga uit van een heel simpele en eenvoudige vaststelling. Een faillissement is voor niemand goed. Niet voor Lufthansa zelf, niet voor Brussels Airlines, niet voor België en niet voor de luchthaven. Er zijn alleen maar verliezers in een dergelijk scenario. Ik weiger simpelweg te geloven dat het gezond verstand niet zou zegevieren. En dat zoiets vanzelfsprekends niet zou leiden tot een akkoord. Het alternatief is voor alle partijen slechter, en ronduit verschrikkelijk.”

De CEO van Lufthansa, Carsten Spohr komt normaal vrijdag naar Brussel. Stapt hij terug buiten met een akkoord op zak?

(Lacht) “Ha, de ervaring leert me dat het altijd gevaarlijk is om voorspellingen te doen.”

Doet u toch maar eens een poging.

“Ik denk dat het duidelijk is dat Lufthansa gelooft in de toekomst van Brussels Airlines. Er is, ondanks alle ruis, geen greintje onzekerheid daarover. Tegelijk begrijpt ook de Belgische regering dat ze - net zoals de andere overheden - iets zal moeten doen. Het enige wat dient te gebeuren is beide eindjes aan elkaar te knopen. En een consensus over het hoe en het wat. Maar de wil is er aan beide zijden om tot een oplossing te komen.”

U bent niet bang dat Lufthansa Brussels Airlines laat vallen als de condities niet bevallen?

(Aarzelend) “Ja en neen. Als u mij vraagt of Lufthansa kan overleven zonder Brussels Airlines, dan is het enige correcte antwoord: ‘ja’. Is de vraag of Brussels Airlines belangrijk genoeg is voor Lufthansa, dan is het antwoord ook ‘ja’. De positie van Brussels Airlines is belangrijk. Wij zijn hun toegangspoort tot Afrika. Zonder Brussels Airlines hebben ze daar geen activiteiten. En er zijn grote opportuniteiten in dat segment voor de toekomst.”

Is het dan allemaal één groot pokerspel van Carsten Spohr?

“Het probleem is niet dat Lufthansa niet gelooft in het toekomstpotentieel van Brussels Airlines. Het probleem is hoe deze toekomst te realiseren in deze nieuwe omstandigheden die corona oplegt. Het is echt niet zo dat het Lufthansa niets kan schelen wat er zal gebeuren met Brussels Airlines. Dat is echt totaal niet hun uitgangspositie.”

Is een nationalisering van Brussels Airlines een mogelijkheid of een illusie?

“Naar mijn mening is dat een illusie. Het is duidelijk dat je vandaag ingebed moet zitten in een grotere maatschappij. De marktcondities voor het leasen van de vliegtuigen, de integratie van verschillende activiteiten, de synergievoordelen. Vergeet niet dat de hele kostenstructuur immens is. Je mag ook niet vergeten dat het een heel competitieve omgeving is. Als kleine luchtvaartmaatschappij sta je in je eentje en zwak. Een Brussels Airlines op eigen benen is een mooie theorie. Niet meer dan dat. Uit eigen ervaring weet ik dat zoiets niet eenvoudig is. Wie zou ons helpen, financieren, hoe zou je de noodzakelijke synergievoordelen die we vandaag hebben kunnen vervangen?”

U stond mee aan de wieg van Brussels Airlines, de erfopvolger van Sabena. Staan we terug bij af?

“Neen. Begin januari waren de resultaten van Brussels Airlines goed. We zaten boven budget. En dan komt plots corona, en is alles veranderd. Alle bedrijfsplannen, alle scenario’s mogen in de prullenmand. We moeten alles herschrijven en herdenken. En dat geldt niet alleen voor Brussels Airlines, of voor België. Dat geldt voor de hele wereld. Dat is het verschil met Sabena, deze crisis is wereldwijd en ongezien.”

Hoe ziet u de luchtvaart van de toekomst? Zal er nog gevlogen worden?

(Opvallend monter) “Ik denk dat er een goede toekomst in het verschiet ligt. En we zijn ook goed geplaatst. De ligging van Brussel is goed, maar daarvoor moet je natuurlijk wel een luchtvaartmaatschappij hebben (lachje). Het zal voorzichtig en verspreid over enkele jaren moeten gebeuren. Maar ik weiger mee te stappen in fataliteiten. Ik heb daar ook nooit in geloofd. Natuurlijk, als we niets proberen, dan zal het zeker niet lukken.”

U hebt vele jaren ervaring op de teller. Hoe schat u de impact van corona op de economie in?

“Ik heb nooit iets vergelijkbaar gezien. Nooit. (stilte) Ik heb vele crises meegemaakt en verschillende recessies gezien. Maar dit heb ik nooit gezien. Het is letterlijk overal én tegelijkertijd. Dat maakt het compleet onvergelijkbaar met alle vorige crises.”

Etienne ‘Steve’ Davignon

* Geboren in Boedapest als zoon van een bekende diplomaat, in 1932

* Was tot in de jaren 80 vooral bekend als politicus. Hij werd kabinetschef van de socialistische minister van Buitenlandse Zaken Paul-Henri Spaak, later vice-voorzitter van de Europese Commissie.

* In de jaren 90 wierp hij zich volop op het zakenleven. Als vice-voorzitter van de Generale Maatschappij overschouwde hij Belgische (industriële) kroonjuwelen als Bank Brussel Lambert, Generale Bank, Royale Belge, Petrofina, Electrabel, AG, GIB, Tractebel.

* Na het faillissement van Sabena in 2001 zette hij zijn schouders onder een nieuwe Belgische luchtvaartmaatschappij door de oprichting van SN Airholding. Daaruit ontstond Brussels Airlines.

* Was ook voorzitter van de Bilderberg-conferenties.

* In 2004 werd hij benoemd tot minister van Staat.