Onweer in de Vlaamse uitgeverswereld: Pelckmans zet uitgeverijen Polis en Van Halewyck stop

Omzetdalingen tot soms 50 procent en onzekerheid over welke boeken precies zullen aanslaan bij de lezer. Kopbrekens over promotie én het doorgaan van boekenevenementen. Corona houdt ook lelijk huis in het boekenvak. Niet alleen boekhandels maar ook uitgevers zitten met de handen in het haar.

Uitgeverij Pelckmans, een van de belangrijkste spelers op de Vlaamse markt, bindt nu als eerste de kat de bel aan. “Een herschikking van onze merkenportefeuille”, klink het. Maar er is natuurlijk méér aan de hand, als gezichtsbepalende fondsen als Van Halewyck en Polis van de ene op de andere dag worden stopgezet. “Het gevolg van een denkoefening waar we al een jaar mee bezig zijn’, vertelt CEO Thom Pelckmans. Is het opdoeken van Van Halewyck – met veel lifestyle, kookboeken, thrillers en kinderboeken – en Polis (met literatuur en de kwaliteitsnon-fictie) de opmaat naar een reeks verschuivingen in het Nederlandstalige boekenvak?

“Van Halewyck, Polis, de wetenschappelijker fondsen Abimo en Pelckmans Pro, dat waren onze vier imprints. Maar dat werd veel te verwarrend voor de boekenconsument”, zegt Pelckmans. “Aangezien we opereren in een krimpende boekenmarkt, met daarbovenop nog de coronacrisis, is het niet evident om al die aparte fondsen zomaar te blijven positioneren’, licht hij toe. Dus moest er efficiënter gewerkt worden. “Een oefening die intern al een hele poos aan de gang is”, verduidelijkt Pelckmans. “Op een bepaald moment hadden wij zelfs vijf verschillende webshops in de lucht en voor elke uitgeverij aparte marketingtools. Dat is onoverzichtelijk. Wij willen nu ons aanbod wendbaarder én toch zichtbaarder maken. In onze aanbiedingsfolder van het voorjaar kon je dat al zien: daar presenteerden we al onze fondsen samen. Ik kies nu voor externe eenduidigheid. Met één merknaam, Pelckmans Uitgevers, gaat dat veel beter kunnen, dat is onze vaste overtuiging.”

Geen verkoopstoppers

Pelckmans, ontstaan uit De Nederlandsche Boekhandel in 1892, mag er prat op gaan een van Vlaanderens oudste uitgeverijen te zijn en is vooral op het vlak van schoolboeken incontournable. De totale omzet bedroeg vorig jaar 30 miljoen euro, waarvan twee derde in het educatieve segment. Maar vanaf 2015 wilde Pelckmans ook volop scoren als brede publieksuitgeverij, een avontuur dat nog niet meteen tot het gewenste resultaat leidde. Zo kreeg Harold Polis vanaf 2015 de kans – om na zijn woelige vertrek bij De Bezige Bij Antwerpen – een eigen, hoogstaand fonds uit te bouwen. Hij kreeg er veel kritische lof voor, maar moest ook toezien hoe auteurs als Jeroen Olyslaegers en Bart Van Loo toch voor De Bezige Bij opteerden én niet voor Polis. Echte verkoopstoppers bleven enigszins uit. In 2016 nam Pelckmans Van Halewyck over, maar het grote uithangbord Jeroen Meus was daar toen al niet meer present. Het profiel van Van Halewyck bleef enigszins diffuus.

Pelckmans geeft toe dat er, naast de “merkpositionering”, kostenbesparende motieven meespelen. Vier redactie- en marketingmedewerkers vloeien af. “Dat zijn zeer moeilijke beslissingen, die ik niet graag neem.” Ook uitgever Harold Polis gaat het bedrijf verlaten. “Hij zal de komende maanden afbouwen en gaat daarna zijn eigen weg volgen, zo hebben we in goed overleg besloten.” Of er een conflict gaande was over de te volgen koers? “Nee”, zegt Pelckmans. “Hij zal in goede verstandhouding de overdracht regelen.” 

Polis houdt het telefonisch bij “geen commentaar” op de gebeurtenissen. Via het persbericht laat hij wel weten “ongelooflijk trots” te zijn op wat met Polis is bereikt: “een nieuwe en geloofwaardige algemene uitgeverij voor het Nederlandse taalgebied. Maar deze coronatijd is voor ons allemaal een moment van transitie en introspectie. Ik wil mezelf de volledige vrijheid geven om daarover te reflecteren en mee vorm te geven”, klinkt het. “Op mijn eigen manier, onafhankelijk, als vrijdenker mensen samenbrengen, ideeën uitwisselen, in debat gaan.” 

Bestaande contracten gerespecteerd

Pelckmans gaat nu werken met een collectief uitgeefteam zonder Polis, met uitgevers Nancy Derboven, Valerie Leirens, Elisabeth Torfs, Lise Van Dessel en Julie Verhaert. Die spitsen zich toe op kinder- en jeugdboeken, fictie, business en economie, en non-fictie.

Zal Pelckmans zich weer meer terugplooien op zijn corebusiness schooluitgaven, die uiteindelijk ook het lucratiefst blijkt? “Er wordt verder ingezet op nieuwe educatieve lesmethodes”, luidt het. Ook het onlineplatform Pelckmans Portaal, “waarop in deze tijden van afstandsleren en preteaching sterk is ingezet om zowel leerlingen als leerkrachten maximaal te ondersteunen”, krijgt meer armslag. Maar CEO Pelckmans benadrukt dat de uitgeverij “absoluut een breed en algemeen publiek wil blijven bereiken”.

Maar wat het allemaal concreet betekent voor alle auteurs in de diverse fondsen, is nog koffiedik kijken. Zo heeft Polis bijvoorbeeld ook afspraken met Canvas en brachten ze de goed lopende boeken uit bij reeksen als Kinderen van de collaboratie, Kinderen van het verzet en Kinderen van de Holocaust. “Die engagementen zetten we verder.” 

Of zullen bepaalde geplande boeken geschrapt worden? “Alle bestaande contracten met auteurs worden uiteraard gerespecteerd”, zegt Pelckmans. En het totale aantal titels, zo’n 200, zou “ongeveer even groot” blijven. “Maar als gevolg van corona zullen we bepaalde producties zeker moeten uitstellen. Gezien de onzekerheid over de Boekenbeurs én onze afhankelijkheid van evenementen om boeken te lanceren, wordt het promotioneel ook voortdurend puzzelen. Niemand kan voorspellen hoe het boekenlandschap er dit najaar uitziet.”