Hoe gevaarlijk is katje Lee? Viroloog Van Gucht: "Hondsdolheid is dodelijkste virus ter wereld, geen risico nemen"

Katje Lee beroert de gemoederen. Studente Selena uit Stabroek bracht de kat mee uit Peru, waar ze tot voor kort verbleef voor een stage. Volgens het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) gebeurde dat niet in overeenstemming met de geldende richtlijnen ter preventie van hondsdolheid (rabiës). De kat is voor haar vertrek wel gevaccineerd, maar dat volstaat niet. Het FAVV wil het dier daarom laten inslapen, maar Selena is dat niet van plan.

Het FAVV wil de euthanasie nu via een rechtszaak laten afdwingen, met een dwangsom van 5.000 euro per uur dat de kat niet aan hen overgedragen wordt. De zaak kwam vandaag voor de rechtbank van eerste aanleg in Antwerpen, een uitspraak volgt over twee weken. De eis van het FAVV leidt tot heel wat verontwaardigde en emotionele reacties op sociale media. Ook Vlaams minister van Dierenwelzijn Ben Weyts (N-VA) is er niet over te spreken.

Viroloog Steven Van Gucht begrijpt de verontwaardiging, maar steunt het standpunt van het FAVV. En hij spreekt met kennis van zaken. Van Gucht is nu vooral bekend als het gezicht van Sciensano, het wetenschappelijk instituut dat de dagelijkse cijfers over coronabesmettingen vrijgeeft, maar hij is oorspronkelijk doctor in de diergeneeskunde. En wat meer is: hij begon zijn carrière bij het Nationaal Referentielaboratorium voor Rabiës. Hij is met andere woorden dus ook expert in hondsdolheid.

"Eigenlijk heeft het FAVV gelijk en doet het in deze zaak niet meer dan de procedures volgen die gelden voor de preventie van hondsdolheid, niet alleen in België, maar ook internationaal", zegt Van Gucht in "Nieuwe feiten" op Radio 1. "Die stellen dat dieren die geïmporteerd worden uit risicolanden, geëuthanaseerd kunnen worden. Het FAVV kan moeilijk daarvan afwijken."

Hoe gaat het als je een dier vanuit een niet-Europees land of een risicoland naar België wil overbrengen? "Het dier moet gevaccineerd worden tegen hondsdolheid in het land van herkomst", legt Van Gucht uit. "Na een maand moet er een bloedstaal genomen worden om te bekijken of er antistoffen zijn aangemaakt. Daarna volgt een wachtperiode van drie maanden in het land van herkomst, en pas dan kan het dier de Europese Unie in."

"Op dit moment bestaat er geen enkele test of methode om aan te tonen of een dier al dan niet besmet is met hondsdolheid", zegt Van Gucht. Je kan met andere woorden in die periode na de vaccinatie niet uitsluiten dat het dier toch besmet is met het virus.

"Het zou dan nog altijd andere dieren en mensen kunnen besmetten. In het geval van hondsdolheid gaan we altijd uit van het ergste, namelijk dat het dier besmet is. Daarom nemen we ook al die voorzorgen. Je mag niet vergeten: hondsdolheid is het dodelijkste virus ter wereld", beklemtoont Van Gucht. "Het is 100 procent dodelijk voor mens en dier. Je kan er geen enkel risico mee nemen. Ik begrijp dus dat het FAVV hier niet van kan afwijken, het is in de eerste plaats ter bescherming van andere huisdieren en van mensen."

En een quarantaine in eigen land dan, in plaats van euthanasie, zoals Vlaams minister van Dierenwelzijn Ben Weyts (N-VA) en de advocaat van Selena en de kat voorstellen? "Voor zover ik weet, is er in ons land geen enkele structuur aanwezig waar je die dieren in alle veiligheid en bescherming kan opvangen", zegt Van Gucht. "Die faciliteiten zijn ook heel erg duur. Ik denk niet dat ze hier voorhanden zijn."

"Katje Lee" had dus om goed te zijn na de vaccinatie nog enkele maanden in Peru in quarantaine moeten blijven. Hebben ze daar dan wel die faciliteiten? "Dat hoeft daar niet per se in quarantaine, zoals hier", zegt Van Gucht. "Het was voldoende geweest als dat dier gewoon daar nog drie maanden gebleven was, dat hoeft niet noodzakelijk in isolatie."

Van Gucht wijst er ook op dat de dierenartsen in de landen van herkomst vaak ook niet helemaal op de hoogte zijn. Soms zijn ze ook gewoon niet transparant in hun communicatie. "Eigenlijk had zo'n dierenarts daar moeten zeggen dat ze die kat niet mocht exporteren naar ons land, dat ze drie maanden moest wachten. Maar dan verliezen ze waarschijnlijk een consultatie. We merken wel vaker dat er verkeerd gecommuniceerd wordt door dierenartsen in de herkomstlanden. Ik denk dat daar al de eerste grote fout gebeurd is."

Beluister het gesprek met viroloog Steven Van Gucht in "Nieuwe feiten" en/of lees verder:

Steven Van Gucht begrijpt de vele emotionele, soms heftige reacties. "Dat is normaal. Het is een dier dat er ogenschijnlijk gezond uitziet. Maar we kunnen niet uitsluiten dat het geen drager is, en dat het geen drager is, kunnen we niet bewijzen. We moeten ervan uitgaan dat het mogelijk is en rekening houden met het ergste scenario."

We mogen niet vergeten dat we er decennia over gedaan hebben om ons land hondsdolheidvrij te maken, zegt Van Gucht. "Dat heeft enorm veel energie gekost, veel geld gekost, daar zijn enorm veel dieren aan gestorven, wilde dieren en huisdieren. Sinds 2001 zijn we hondsdolheidvrij en dat willen we zo houden. Dat betekent dat we soms heel streng moeten zijn. En ik begrijp voor 100 procent dat dat nu voor mensen heel moeilijk te vatten is. Maar als het FAVV dit niet doet, riskeren we de poorten open te zetten voor anderen om ook zo dieren mee te nemen."

Katje Lee verblijft nu dus in ons land, zij het ondergedoken op een geheime plaats. "Die kat mag eigenlijk niet buiten komen, zeker niet in contact komen met andere katten", waarschuwt Van Gucht. "Net zoals met het nieuwe coronavirus kan je bij hondsdolheid al besmettelijk zijn nog voor de eerste symptomen opduiken. Nog voor het ziek wordt, kan het door krabben of door beten andere katten of de eigenaar besmetten. Dit is een potentieel gevaarlijke situatie."