Het was een van de meest markante beelden van de voorbije coronaweken: een lange rij verpleegkundigen en artsen die premier Sophie Wilmès (MR) ostentatief de rug toekeren bij haar eerste officiële bezoek aan het Brusselse Sint-Pietersziekenhuis en Deltaziekenhuis. Wilden de helden van de zorg op die manier hun algemene onvrede uiten over hoe het beleid in ons land de coronacrisis aanpakt? Nee, zo blijkt. Aan de oorsprong van de protestactie ligt één specifiek Koninklijk Besluit.

Aan Vlaamse kant heeft dat bewuste besluit maar weinig deining veroorzaakt, maar aan Franstalige kant is er al enkele weken grote onrust over de beslissing van de ministers Maggie De Block (Volksgezondheid, Open VLD) en Pieter De Crem (Binnenlandse Zaken, CD&V). Met het Koninklijk Besluit maken ze het mogelijk om personeel op te vorderen, bijvoorbeeld in een ziekenhuis met weinig covid-patiënten en hen in te zetten in overbelaste ziekenhuizen. Dat was als idee ontstaan bij het begin van de coronacrisis, om zo Italiaanse toestanden te vermijden in de ziekenhuizen.

Ongelukkige timing

Uiteindelijk is het Koninklijk Besluit er pas twee weken geleden gekomen. Een behoorlijk ongelukkige timing, nu de grootste nood voorbij is en Italiaanse toestanden net vermeden zijn dankzij de vrijwillige inzet van heel veel verpleegkundigen en ander zorgpersoneel. Het plan om hen ‘verplicht’ te kunnen opvorderen, kwam bij een deel van dat personeel over als stank voor dank. Dat er in de wettekst bovendien gevangenisstraffen en geldboetes zijn voorzien voor wie de opvordering weigert, maakte de onvrede nog groter.

De Franstalige vakbonden, die al langer een moeilijke relatie met De Block hadden, hebben dat aangegrepen om stevig te protesteren. In de eerste plaats tegen minister De Block zelf, maar nu dus ook tegen premier Wilmès. Zij zien het als een nieuwe kaakslag, bovenop een gebrek aan waardering voor het medisch personeel dat er volgens hen al jarenlang is.

Vlaamse bonden houden zich in

Ook aan Vlaamse kant was er wel wat protest, maar hier is dat grotendeels binnenskamers gebleven. Er was wel gemor omdat De Block op voorhand te weinig had overlegd met de vakbonden. Maar inhoudelijk bleven de bonden meer op de vlakte, omdat ze ervan overtuigd zijn dat dit KB in de praktijk nooit toegepast zal worden. De ziekenhuizen hebben de voorbije piek aangekund zonder personeel te hoeven opvorderen. Als er een tweede piek komt, zal dat volgens hen opnieuw het geval zijn. De regeling geldt bovendien enkel tijdens deze pandemie. De opvordering kan dus niet gebruikt worden om bijvoorbeeld een staking te breken, zoals de Franstalige vakbonden vrezen.

De socialistische bediendebond heeft maandag een stakingsaanzegging van onbepaalde duur ingediend bij de ziekenhuizen en rusthuizen in Wallonië en Brussel. Alle acties tegen de wijze waarop de coronacrisis wordt aangepakt, zullen daardoor gedekt worden, zo deelt de Franstalige socialistische bediendebond Setca mee.

De stakingsaanzegging heeft betrekking op alle sectoren die onder het paritair comité 330 vallen. Naast de ziekenhuizen en de rusthuizen, gaat het onder meer ook over de thuiszorg en om de medische huizen.

Het kabinet-De Block laat weten dat deze opvordering in de eerste plaats is bedoeld voor personeelsleden die medisch geschoold zijn maar niet in een ziekenhuis werken. Als er een piek is, zouden zij dan (verplicht) opgeroepen kunnen worden. Het kabinet verwijst ook naar eenzelfde KB dat toenmalig minister van Volksgezondheid, Laurette Onkelinx (PS), ruim tien jaar geleden heeft gemaakt in de periode van de Mexicaanse griep. Die opvordering is toen in de praktijk nooit toegepast.