WHO-topman Tedros en China beloven "op het geschikte ogenblik" onafhankelijk onderzoek naar coronavirus

De twee dagen durende algemene vergadering van de WHO is een unicum omwille van meerdere redenen. Zo is het de eerste videovergadering van de organisatie. Tegelijk vindt die plaats onder de schaduw van grote verdeeldheid en ongenoegen en dat te midden van een van de zwaarste epidemies van de voorbije 100 jaar.

De Ethiopische voorzitter van de WHO, dokter Tedros Adhanom Ghebreyesus, verdedigde de werking van zijn organisatie tegen de vele kritiek die hij gekregen heeft. "Wij hebben erg vroeg en herhaaldelijk alarm geslagen en de lidstaten gewaarschuwd voor het coronavirus", stelde Tedros. Hij gaf wel toe dat er "lessen getrokken kunnen worden" en sprak zijn steun uit voor een Europese oproep om met alle partners de werking van de WHO te onderzoeken. 

Hij wil dus een onafhankelijk onderzoek toelaten, maar dan wel "op het vroegst geschikte ogenblik", en hier wringt het schoentje, want eerder liet de Chinese president Xi Jinping -die vanuit het Westen en elders in de wereld- ook veel kritiek krijgt, een gelijkaardige boodschap horen. 

De Chinese leider Xi zei eerder op de vergadering in een videoboodschap dat zijn land altijd transparant geweest is in de coronacrisis. Hij wil daarom een onafhankelijk onderzoek van de manier waarop China de epidemie aangepakt heeft laten uitvoeren door de WHO, maar "als de epidemie achter de rug is". Ook hier wenkt de lange baan dus. (Lees verder onder de foto).

Xi beloofde wel dat als China een werkend vaccin tegen het virus zou ontwikkelen, dat hij dat dan zou delen met de rest van de wereld. Ook is hij bereid om twee miljard dollar extra bij te dragen aan de strijd tegen het virus. Dat lijkt een verholen kritiek op VS-president Donald Trump die eerder een eventueel vaccin eerst in zijn eigen land zou willen laten toepassen en die de bijdrage van zijn land aan de WHO -de grootste van alle lidstaten- voorlopig opgeschort heeft. 

De VS, maar ook tal van andere landen, verwijten China dat het eigen artsen die waarschuwden voor de uitbraak van het virus aanvankelijk gemuilkorfd en bestraft heeft, waardoor kostbare tijd verloren is gegaan en het virus verspreid raakte, eerst in China en dan in de rest van de wereld. Trump verwijt China ook dat het virus uit een onderzoekslaboratorium in Wuhan ontsnapt zou zijn, wat betekent dat de officiële uitleg vanuit Peking niet klopt. Bovendien vindt Trump dat de WHO aan het handje loopt van China, dat de kandidatuur van Tedros als topman gesteund heeft.

De Amerikaanse bondgenoten in Europa en Australië gaan niet zo ver, maar ook zij hebben veel twijfels bij de uitleg van China en de WHO. Daarom heeft de Europese Unie samen met Australië een compromisvoorstel op tafel waarbij een onafhankelijk onderzoek naar de uitbraak van het virus in China en de reactie van de WHO daarop onderzocht zou moeten worden.

Volgens de persbureaus zou het voorstel veel kans maken om tweederde van de lidstaten van de WHO achter zich te krijgen. Mede daarom wellicht dat zowel China als de WHO zich nu bereid verklaren, zonder er een tijdschema aan vast te knopen. 

De WHO zit ook zonder coronavirus al in de problemen. Zo heeft de VS haar bijdrage -goed voor een vijfde van het budget- opgeschort, waardoor de WHO in volle epidemie financieel erg zwak staat. Andere lidstaten kunnen dat enorme tekort niet zo meteen opvullen, tenzij als China die beloofde twee miljard dollar zou doorstorten en zo het Amerikaanse vacuüm meer dan zou opvullen. Een overzicht van de verplichte en vrijwillige bijdragen van de lidstaten aan de WHO vindt u hier bij de Amerikaanse publieke omroep NPR.

Anderzijds is er ook een diplomatiek probleem. Veel landen eisen dat Taiwan -of de Republiek China zoals het officieel heet- opnieuw een waarnemerstatus krijgt in de WHO. De communistische Volksrepubliek China -dat Taiwan beschouwt als een provincie- verzet zich daar echter tegen en zou binnen de organisatie voldoende lidstaten achter zich krijgen, te meer daar die vaak afhankelijk zijn van Chinees geld en investeringen. Nochtans is Taiwan met 23 miljoen inwoners, slechts 440 besmettingen en zeven doden, het land dat wereldwijd het snelst en het meest succesvol is opgetreden tegenover het coronavirus. De kwestie over de waarnemersrol van Taiwan in de WHO is intussen doorgeschoven naar een volgende vergadering. 

Bekijk het verslag uit "Het Journaal" hier: