Vlaamse wetenschappers onderzoeken of luchtvervuiling coronapatiënten meer in gevaar brengt
Vlaamse wetenschappers maken zich almaar meer zorgen over de impact van de luchtvervuiling op coronapatiënten. Volgens recente buitenlandse studies zou het aantal mensen dat aan corona overlijdt beduidend groter zijn in streken met een hoge luchtvervuiling. Maar om echt zeker te zijn dat luchtvervuiling leidt tot een hoger sterftecijfer, moet je individuele coronapatiënten gaan vergelijken, benadrukken onze wetenschappers. Dat is precies wat ze nu willen doen.
Fijnstof, stikstofoxides, ozon… het is al langer bekend dat ze niet goed zijn voor onze gezondheid. Volgens het meest recente cijfer van het Europese Milieuagentschap waren er vorig jaar in ons land ca. 9.400 voortijdige overlijdens door luchtverontreiniging. Vooral fijnstof (PM 2.5) is een grote doder met 7.600 gevallen, gevolgd door stikstofdioxide (1.600 gevallen).
Vlaanderen doet het niet goed inzake luchtvervuiling in West-Europa. Vooral onze grote agglomeraties (Antwerpen, Brussel en Gent) blijven problematisch. De oorzaken zijn bekend: onze grote bevolkingsdichtheid, ons geconcentreerd verkeersnet met het intense logistieke transport, onze uitgebreide industrie op een kleine oppervlakte en de nabijheid van andere grote industrieën in het Ruhrgebied in Duitsland en Zuid-Nederland. Die zijn allemaal heel belastend voor onze luchtkwaliteit.
In 2019 telde ons land 9.380 voortijdige overlijdens door luchtvervuiling
Precies omdat het probleem in Vlaanderen zo acuut is, is er behoorlijk wat wetenschappelijke expertise in opgebouwd. We hebben dus wel wat onderzoekers die over luchtvervuiling baanbrekend wetenschappelijk werk hebben geleverd, onder meer aan de KU Leuven en de Universiteit van Hasselt.
Onderzoek naar luchtverontreiniging en ernst van ziektebeeld bij coronapatiënten
Zo bestudeerde de Universiteit Hasselt, samen met het Universitaire Ziekenhuis van Antwerpen, al eerder de impact van luchtvervuiling op patiënten die op intensieve zorg terechtkwamen. De onderzoekers (o.l.v. prof. dr. Tim Nawrot, hoogleraar milieu-epidemiologie, dr. De Weerdt en prof. dr. Philippe Jorens, toxicoloog en diensthoofd intensieve zorgen UZA) keken daarbij niet naar globale bevolkingsstatistieken maar bestudeerden meer dan 2.000 patiënten die op intensieve zorg waren opgenomen.
1,2 microgram extra roetdeeltjes per m³ lucht houdt patiënten ruim 10% langer aan beademingsapparaten
De conclusies waren duidelijk: mensen op intensieve verzorging lagen langer aan een beademingsapparaat als ze de dagen voor hun opname aan meer luchtverontreiniging waren blootgesteld. De aard van de ziekte speelde daarbij zelfs geen rol: een verkeersongeluk, een ernstige infectie, hartfalen, een zware chirurgische ingreep…: 1,2 microgram fijnstof per kubieke metrer lucht extra in de weken voor de opname deed de beademingsduur met ruim 12% stijgen.
Toen in april de eerste wetenschappelijke studies verschenen over mogelijke verbanden tussen luchtvervuilingen en de ernst waarmee corona toesloeg, wekte dat meteen ook de aandacht van de meerdere Vlaamse specialisten, onder meer ook Nawrot en Jorens.
Ze willen nu, samen met andere ziekenhuizen, hun studie herhalen bij een 500-tal coronapatiënten. Daarbij zullen ze nagaan of luchtvervuiling voor de opname in het ziekenhuis de beademingsduur van coronapatiënten zou kunnen verlengen en de overlevingskansen vermindert.
Om gefundeerde conclusies te kunnen trekken, zullen de onderzoekers zowel patiënten van de huidige epidemie als toekomstige patiënten moeten volgen. Het onderzoek kan dus jaren in beslag nemen. Maar als deze studie significante verbanden tussen luchtvervuiling en de ernst van de coronabesmetting blootlegt, weten we echt of luchtvervuiling “bij ons” effectief meer coronaslachtoffers heeft veroorzaakt.
Onderzoek naar luchtverontreiniging en de verspreiding van het coronavirus
Een tweede onderzoeksgroep onder leiding van professor Peter Hoet, hoofd van het Centrum Omgeving en Gezondheid aan de KU Leuven, heeft een financieringsaanvraag ingediend om de verspreiding van corona in de binnen- en buitenlucht in kaart te brengen. Eén van de (controversiële) onderwerpen in dit verband is of het virus via fijnstofdeeltjes verspreid wordt. Italiaanse wetenschappers beweerden namelijk dat het coronavirus zich kan enten op vervuilde luchtdeeltjes, en zich zo over langere afstanden kan verspreiden.
Vlaamse onderzoekers willen de verspreiding van corona in binnen- en buitenlucht in kaart brengen
Een conclusie waar heel wat experts ernstige twijfels over hebben. Ook de Vlaamse wetenschappers zijn sceptisch, maar ze vinden wel dat de bevindingen van hun Italiaanse collega’s op een ernstige wetenschappelijke manier moet worden onderzocht. Zo willen ze onder meer op zoek gaan naar sporen van virussen in het fijnstof dat de meetstations van de VMM en Sciensano over heel ons land voortdurend bemonsteren.
De onderzoekers wijzen er nog op dat de aanwezigheid van “detecteerbaar virus” niet noodzakelijk ook tot infecties leidt. Om effectief besmet te worden is er een behoorlijke hoeveelheid intact virus nodig. Dat sporen van het virus in vervuilde lucht op een veel grotere afstand dan de beruchte anderhalve meter zouden kunnen aangetroffen worden, betekent daarom nog niet dat dat het gevaar verhoogt of de verspreiding zou vergemakkelijken.
Luchtverontreiniging kan dus wel een rol spelen in de ernst van de ziekte, maar vermoedelijk niet in de verspreiding of de besmettelijkheid ervan.
Bekijk het verslag uit "Het Journaal":
