Taiwan wil nooit "een deel van China" worden, voor Peking is "hereniging" onvermijdelijk

Het leek een zelfzekere president Tsai die vandaag aan haar tweede ambtstermijn begint. "Taiwan zal nooit een deel van China worden, onder het "een land, twee systemen" aanbod van Peking", zei ze in haar inauguratietoespraak. "Beide landen moeten een manier vinden om op lange termijn vredevol naast elkaar te bestaan." 

Maar daar ligt de onontwarbare knoop: volgens China is Taiwan met zijn 23 miljoen inwoners geen land maar een losgeslagen eiland dat onvermijdelijk opnieuw in de armen van het "moederland" zal drijven, desnoods met militaire macht. "China zal nooit een afscheiding van Taiwan tolereren" klonk het meteen streng in Peking. "De hereniging ligt in de natuurlijke lijn van de geschiedenis."

Maar de gebeurtenissen in naburig Hongkong hebben aan de Taiwanezen duidelijk gemaakt dat de belofte van Peking om het eiland na de hereniging te regeren volgens het "een land, twee systemen" principe wel eens vals zou kunnen zijn. Ook Hongkong wordt sinds 1997 volgens dat principe bestuurd, maar de bevolking kwam er vorig jaar massaal op straat om de uitholling van haar vrijheden aan te klagen. Volgens de Hongkongers wordt hun stad onder dwang in het gelid van Peking gebracht.

In januari werd Tsai Ing-wen met haar Democratische Progressieve partij dan ook met een grote meerderheid herkozen voor een tweede ambtstermijn. Tijdens haar verkiezingscampagne beloofde Tsai om zich te verzetten tegen de herenigingspolitiek van Peking. "Ik herhaal het: vrede, evenwaardigheid, democratie en dialoog, dat zijn onze principes", zei Tsai vandaag.

De afgelopen maanden is het lot van Taiwan ook internationaal in de schijnwerper gekomen. Taiwan is een van de weinige landen die de coronacrisis succesvol heeft doorstaan, en dat zonder strikte lockdown zoals in buurland China. De overheid in Taipei probeerde daar ook de aandacht van de wereld op te richten. Maar dat werd bemoeilijkt door het feit dat het land geen lid is van de Wereldgezondheidsorganisatie. China wil Taiwan zelfs niet toelaten als waarnemend lid.  

Traditioneel hing ook de Taiwanese overheid de doctrine aan dat er "maar een China" kan bestaan. Dat vloeide voort uit de historische gebeurtenissen in 1949, toen leider Chiang Kai-shek met zijn volgelingen naar Taiwan vluchtte, na de overwinning van Mao's communistische partij op de nationalisten. Zowel de regering in Peking als die in Taipei hielden vol de rechtmatige vertegenwoordiger te zijn van het hele Chinese volk. In de loop der jaren kozen meer en meer landen de kant van de Volksrepubliek. Taiwan verdween uit de Verenigde Naties en werd internationaal een paria.

Maar de afgelopen jaren dreven China en Taiwan steeds verder uit elkaar. Taiwan werd een echte democratie, met vrije verkiezingen, persvrijheid en rechten voor holebi's bijvoorbeeld. In China bleef de communistische partij alleen aan de macht. Die houdt onder president Xi Jinping vol dat democratie een "Westers concept" is dat niet past bij de Chinese cultuur. 

De overheid in Taipei weet dat een onafhankelijk Taiwan een droom zal blijven, zolang de invloed van China in de wereld toeneemt, en bewandelt dus een slappe koord. Een stemming in de Wereldgezondheidsorganisatie over de toetreding van Taiwan als waarnemer werd begin deze week uitgesteld, toen duidelijk werd dat Taiwan niet aan voldoende stemmen zou geraken.