"Geen terugkeer van grenscontroles in Ierland"

De Britse keuze voor een uittrede uit de Europese Unie heeft tot heel wat onrust geleid in de Ierse republiek. Het Verenigd Koninkrijk is na de VS de belangrijkste handelspartner van Ierland en Dublin vreest voor een zware economische terugslag bij een mogelijke brexit.

De nieuwe Britse premier Theresa May is vandaag in Dublin om haar Ierse collega Enda Kenny gerust te stellen. May kwam uit Noord-Ierland waar ze gelijkaardige gevoeligheden moest gladstrijken.

Voor de Ierse premier Kenny is het duidelijk: er kan geen sprake zijn van een terugkeer naar de grenscontroles op het Ierse eiland zoals voorheen. Mensen aan beide kanten van de grens moeten die lijn zonder hinder kunnen oversteken, waarschuwt hij. 

Voor het vredesproces van 1997 een feit werd, waren er erg scherpe controles tussen de Ierse republiek en Noord-Ierland. Dat was bedoeld om de bewegingsvrijheid van terroristen tegen te gaan. Sinds het opheffen van die grenscontroles is de handel tussen beide gebiedsdelen fors toegenomen en heeft dat de economie van beiden versterkt. Ook werken veel mensen over de grens.

De grens ligt ook politiek en historisch erg gevoelig bij Ierse nationalisten. Ze werd ingesteld in 1922 toen een vredesakkoord een einde maakte aan een opstand in Ierland.

Het gebied met een katholieke meerderheid werd nadien de Ierse Republiek die in 1949 volledig onafhankelijk werd. De rest waar pro-Britse protestanten de plak zwaaiden, bleef als autonoom Noord-Ierland bij het Verenigd Koninkrijk. Dat compromis werd door radicale republikeinen als "verraad" beschouwd en ligt aan de basis van de scheuring tussen de twee grote partijen in Ierland: de Fine Gael van premier Kenny en de meer nationalistische Fianna Fail.

De Britse premier Theresa May beseft de gevoeligheden. Zij beloofde haar Ierse collega Kenny dat "beide naties de vrijheid van personenverkeer tussen het VK en Ierland willen behouden".

Hoe ze dat in de realiteit gaat omzetten, is echter niet duidelijk. Als het VK uit de EU vertrekt, wordt de inter-Ierse grens een buitengrens van de Europese Unie en net het paal en perk stellen aan migratie was een bepalende factor in het brexit-kamp bij het recente referendum.

Hoe dan ook zal de EU de Britten geen toegang tot de eengemaakte markt toestaan, zonder de aanvaarding van vrij verkeer van personen en Brussel zal voor Ierland wellicht geen uitzondering maken.

Wel komt Ierland uit een zware financiële crisis en een brexit zou de meest westelijk gelegen deelstaat van de eurozone opnieuw een forse economische klap kunnen bezorgen. En dat heeft de EU opnieuw een Iers probleem.