Bezorgdheid om zorgachterstand in ziekenhuizen

Half maart kondigde de federale regering aan dat alle niet-dringende consultaties, onderzoeken en ingrepen opgeschort moesten worden. Alleen acute zorg, zoals op diensten oncologie of materniteit, konden doorgaan. De maatregel moest de druk op de ziekenhuizen verlichten en de best mogelijke opvang van Covid-19-patiënten garanderen. 

Sinds 4 mei mag de niet-dringende zorg weer plaatsvinden. En dus worden er, stapsgewijs, weer diabetespatiënten gezien, knieprotheses geplaatst, scans gemaakt. Maar hoe groot is de achterstand die goedgemaakt moet worden?

Om die vraag te beantwoorden organiseerde Zorgnet-Icuro een bevraging onder Vlaamse ziekenhuizen. 36 van hen gaven meer informatie over hoeveel zorg ze verleenden aan niet-Covid- en Covid-patiënten in de eerste vijf weken van de crisis. Door te vergelijken met exact dezelfde periode vorig jaar, werd het de koepel duidelijk dat er een enorme inhaalbeweging moet volgen. 

Om een idee te krijgen daarvan: in de ziekenhuizen vonden de afgelopen periode in totaal 44 procent minder ‘klassieke’ ziekenhuisopnames met overnachting plaats. Concreet gaat het om 32.940 zulke opnames minder. In het operatiekwartier zijn maar liefst 76 procent van de geplande ingrepen uitgesteld, oftewel 58.978 ingrepen minder. De ambulante activiteit daalde dan weer met 67 procent, ofwel: 709.850 consultaties, labo-onderzoeken en beeldvorming minder. 

Gedelegeerd bestuurder Margot Cloet van Zorgnet-Icuro is bezorgd. “Deze achterstand kan serieuze gevolgen hebben, ook voor de gezondheid van patiënten. Klachten die initieel niet dringend waren, kunnen dat intussen wel geworden zijn.” 

Hoelang? 

Hoelang de inhaalbeweging zal duren, is een vraagteken. Niemand gaat ervan uit dat voor het einde van het jaar ziekenhuizen weer op volle kracht draaien. Volgens professor gezondheidseconomie Lieven Annemans (UGent en VUB) zal de achterstand sowieso schade met zich meebrengen. “Het is nog te vroeg om uitspraken te doen over hoeveel kwalitatieve levensjaren verloren gaan. Maar er zijn wel al voorbeelden die niet gunstig zijn. Er zijn mensen overleden aan een hartaanval die pre-corona voorkomen had kunnen worden. Of kankers die ver­ergerd zijn, door een vertraagde opsporing.” 

Zorgnet-Icuro is ook bezorgd over de financiële gevolgen. In 2018 bleek al dat één op de drie ziekenhuizen in de rode cijfers zat. Daar komt bij dat ze nu door de crisis grote uitgaven hebben moeten doen, bijvoorbeeld voor infrastructuur, bijscholingen en medisch materiaal. “Heel wat ziekenhuizen worstelen om facturen, lonen, leningen te betalen. Er is wel een voorschot van 1 miljard euro gekomen. We verwachten dat mei en juni hiermee financieel overbrugd kunnen worden. Maar de overheid moet dringend verdere maatregelen treffen. Er zijn meer middelen nodig.”

Zonder extra’s lopen ziekenhuizen volgens Cloet het risico overkop te gaan. “Ze moeten ook extra investeringen kunnen doen, bijvoorbeeld in personeel, willen we niet nog jaren met wachtlijsten zitten.”

Minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) spreekt vooralsnog niet van een extra financiële injectie. Wel zegt ze dat er een bevraging onder ziekenhuizen loopt die moet helpen de impact door Covid-19 in kaart te brengen en de 1 miljard zo eerlijk mogelijk te verdelen. “We hebben daarvoor ook een overlegplatform met de ziekenhuissector opgezet. Als er nieuwe noden ontstaan, zullen we daar ook samen voor naar oplossingen zoeken.”