"13 van eerste 23 Belgische besmettingen kwamen uit 1 hotel in Noord-Italië": "Pano" reconstrueert begin coronacrisis

Tijdens de krokusvakantie genieten duizenden Vlamingen van hun skivakantie, in het Noorden van Italië. Op dat moment lijkt er geen vuiltje aan de lucht. Er zijn al besmettingen met COVID-19 in Lombardije, driehonderd kilometer verderop, maar niet in de skigebieden. En dus maken de skiërs zich geen zorgen. Het lijkt een vakantie als andere jaren.

Dennis is één van van die Vlaamse skiërs. Hij verblijft met zijn gezin in een familiehotel in Obereggen. In dat hotel logeren nog een vijftigtal andere Vlamingen, vooral uit Limburg en Vlaams-Brabant. Zij horen voor hun vertrek alleen maar geruststellende boodschappen. Het skigebied waar ze verblijven ligt niet in het risicogebied.

Wanneer de skiërs terugkeren naar België worden ze ook niet preventief in thuisquarantaine geplaatst. Niet overdrijven, is de boodschap. Na hun terugkeer naar België blijkt echter dat veel hotelgasten wél besmet werden met het coronavirus. 

"Op een bepaald moment communiceerde de overheid dat in België 23 mensen positief getest hadden", zegt Dennis, die zelf ook ziek werd. "Wij wisten toen dat 13 van die 23 mensen uit ons hotel kwamen. Dat was bijna onwezenlijk. Het leek alsof het virus vanuit ons hotel België was binnengekomen."

Dennis hoorde niet bij die eerste 13 patiënten, maar hij logeerde dus wel in hetzelfde hotel.

Veel teruggekeerde skiërs vrezen dat ze op vakantie besmet werden met het coronavirus. Ze willen zich laten testen, maar dat blijkt moeilijk. Dat komt omdat de criteria om te mogen testen bijzonder streng zijn. Een patiënt moet koorts hebben én hoesten of ademhalingsproblemen hebben én uit een risicogebied komen.

Die risicogebieden zijn de eerste dagen na de krokusvakantie heel beperkt: China, Iran, Zuid-Korea en drie provincies in Italië. De skigebieden in Noord-Italië worden niét beschouwd als risicogebied. De meeste skiërs mogen daarom niet getest worden. Ze voldoen niet aan de strenge criteria.

Ook Dennis kan niet getest worden, want hij heeft geen koorts en hij komt niet uit een risicogebied. Zijn huisarts moet daarom liegen om toch te kunnen testen. Hij vinkt op het aanvraagformulier aan dat Dennis wél koorts heeft. "Mijn huisarts heeft de situatie wat moeten inschatten en ik denk dat hij dat heel correct gedaan heeft. Een leugentje om bestwil, maar een terechte beslissing."

Dennis blijkt inderdaad besmet met COVID-19, net als veel andere Vlamingen die tijdens de krokusvakantie gingen skiën in Italië. Door de strenge criteria om te mogen testen, blijven ze echter lang onder de radar.

Omdat ze lang onder de radar blijven, kunnen de skiërs vermoedelijk veel mensen besmetten. Zonder het te weten en zonder het te willen.

De 77-jarige Herman hoort bij het afnemen van zijn test dat hij binnen de 24 uur resultaat mag verwachten. Als hij niets hoort, dan heeft hij negatief getest. Herman wacht, zoals afgesproken, en hij hoort niets meer. Daarom zet hij zijn gewone leven voort. Pas drie dagen later verneemt hij dat hij toch positief getest heeft.

Dat Herman drie dagen moet wachten, komt omdat zijn staal lang onderweg is. Het gaat van het labo in Tienen naar het referentielabo in Leuven. Dat stuurt het staal door naar een ander labo in Aalst, waar het geanalyseerd wordt. Zij verwittigen het labo in Tienen en dat belt naar de huisarts van Herman met het slechte nieuws.

Het staal is dus lang onderweg en daarom moet Herman lang wachten op resultaat. 

Terwijl hij wacht op resultaat, loopt Herman drie dagen rond met het virus. Zo kan hij vermoedelijk heel wat andere mensen besmetten. Hij volgt nochtans altijd nauwgezet de adviezen van zijn huisarts en van het ziekenhuis in Tienen.

"Ik wou absoluut niemand besmetten", zegt Herman. "Dat was niet mijn bedoeling. Maar ik heb dat vermoedelijk wél gedaan, totaal ongewild."

Lees verder onder de foto

Bij Jill uit Vlaams-Brabant een soortgelijk verhaal. Nadat haar man positief heeft getest, worden Jill en haar twee zoontjes ook getest. De stalen van haar zoontjes worden echter nooit geanalyseerd. Er komen op dat moment te veel stalen binnen en de stalen van haar zoontjes zijn geen prioriteit. Als één familielid positief test, gaat het labo ervan uit dat alle andere familieleden ook positief zijn. 

Pas drie weken later krijgt Jill door een toevallige telefoon naar haar huisarts het resultaat van haar eigen test. Ze heeft ook COVID-19. De testen van haar zoontjes worden uiteindelijk niet geanalyseerd.

En dan is er nog de contactopvolging achteraf. Die moet in kaart brengen met wie besmette personen contact hadden, om ook hen in thuisquarantaine te plaatsen.

Jill en haar man Marc krijgen na hun positieve test telefoon van een contactopspoorder. Die moet nagaan met wie ze contact hebben gehad. Jill geeft alle informatie door, maar met die info is niets gedaan. 

Ook Dennis krijgt nooit een telefoontje. "Ik ben door niemand gecontacteerd na mijn positieve test", zegt hij. "Ik had mij daar nochtans aan verwacht, zeker omdat ik bij de eerste 50 Belgische besmettingen was. Maar vreemd genoeg is er geen enkel contact geweest."

We waren niet goed voorbereid op deze crisis en werden in snelheid gepakt. De week na de krokusvakantie dachten we nog dat COVID-19 vergelijkbaar was met een zware griep.

"Pano" onderzoekt de eerste weken van de epidemie in ons land en sprak met vier families die allemaal logeerden in een en hetzelfde hotel in Noord-Italië. Het blijken cruciale weken waarin heel wat fout liep. Welke lessen kunnen we leren uit die cruciale weken?

Bekijk hier het gesprek met Hanne Decoutere, één van de journalisten die aan de Pano-uitzending meewerkten: