China keurt omstreden "veiligheidswet" voor Hongkong goed: is dat het einde van Hongkong zoals we dat kennen?

De veiligheidswet is vandaag goedgekeurd door het permanente comité van het Nationale Volkscongres of "parlement". Dat parlement dat onder de totale controle staat van de communistische partij, telt bijna 3.000 leden, komt slechts een keer per jaar samen en stelt dus weinig voor. Het is dus dat permanente comité dat de echte knopen doorhakt en dat heeft nu die veiligheidswet goedgekeurd.  De wet heeft al voor de goedkeuring tot commotie geleid in de, in principe zelfbesturende, regio Hongkong.

De nieuwe wet maakt activiteiten tegen de nationale veiligheid, het aanzetten tot afscheiding (onafhankelijkheid), subversieve activiteiten en buitenlandse inmenging in Hongkong illegaal en strafbaar. 

Op het eerste gezicht lijkt dat niet zo speciaal, maar dat is het wel binnen de aparte context van de autonome regio die Hongkong is. Bij veel inwoners is er erg weinig affiniteit met China om het zacht uit te drukken en bij het protest van het voorbije jaar werd vaak geroepen om de "onafhankelijkheid" van de stadstaat.

"Subversieve activiteiten" zijn dan weer een erg vaag begrip. In China zelf slaat dat op alles wat niet plooit naar de wensen van het communistische regime. Critici vrezen dat dat het einde betekent van de vrijheid van meningsuiting, vergadering en pers zoals die in de grondwet van Hongkong gegarandeerd is. 

Ook "buitenlandse inmenging" kan gevaarlijk worden geïnterpreteerd. Zo zou samenwerking met internationale mensenrechtenorganisaties of media daar ook onder vallen. Ook buitenlandse burgers, bedrijven, instellingen of media zouden aangepakt kunnen worden. Aan het Japanse magazine "Nikkei Asian Review" zei Tam Yiu-chung, parlementslid voor Hongkong in China, dat journalisten en bedrijven "juridisch advies" zouden moeten vragen als ze berichten over gevoelige onderwerpen. Als ze zich houden aan de wet, zou er echter "geen probleem" zijn. Critici van de wet denken dat voortaan alles wat het regime in Peking niet bevalt, onder die wet zou kunnen komen.

Bekijk hier het verslag van "Het Journaal" en lees verder onder de video:

De meest omstreden bepaling is evenwel dat het regime in Peking "instellingen kan oprichten en agenten kan sturen om de naleving van de wet op te leggen en te controleren". De regeringsleider van Hongkong, Carrie Lam, ontkent dat niet, maar zegt wel dat dat onder toezicht van de lokale overheid moet gebeuren. Weinigen in de regio geloven dat. 

Los van de inhoud is ook de manier waarop de wet wordt doorgedrukt, voor velen een bron van ongerustheid. Die wet is namelijk goedgekeurd door het Volkscongres in Peking, dus buiten de lokale regering en parlement van Hongkong om.

De Basic Law -de grondwet van Hongkong- stelt in artikel 23 dat de lokale overheid een dergelijke wet moet opstellen, maar dat is tot op heden niet gelukt wegens tegenkanting in de voormalige Britse kroonkolonie. Dus doet Peking dat nu direct langs de lokale instellingen heen. De democratische oppositie vreest dat nu een precedent geschapen is wat de deur openzet voor nog meer directe inmenging vanuit Peking. 

Niet iedereen in Hongkong is tegen de nieuwe wet. Door de aparte politieke structuur -zo wordt slechts de helft van de parlementsleden verkozen, de andere helft wordt "aangeduid"- zit een meerderheid in dat parlement en in de regering doorgaans op de hand van Peking. Onder hen ook Carrie Lam, anders zou ze geen regeringsleider geworden zijn. (Lees verder onder de foto).

Het gaat echter vaak ook om de grote zakenlui (de "taipans") die altijd al een grote vinger in de Hongkongse pap hebben gehad en die grote economische  belangen hebben in China. Die willen vooral opnieuw stabiliteit na het "protestjaar" 2019 waarbij Hongkong maandenlang verlamd was door betogingen tegen Chinese inmenging. Toch zitten ook niet al die ondernemingen en zakenlui op die pro-Pekinglijn, maar ze hoeden er zich wel voor om het regime openlijk voor het hoofd te stoten. 

Bij de grote meerderheid van de bevolking is er weinig sympathie voor Peking. Veel inwoners stammen af van mensen die decennia geleden vanuit China voor de armoede of  voor het communisme naar het toen Britse Hongkong zijn gevlucht. 

Dat is misschien wat overdreven: Hongkong heeft in zijn lange geschiedenis conflicten, bezetting, piraterij, opstanden, boycots en financiële crises overleefd. Denk aan de Japanse bezetting en verwoestingen tijdens de oorlog, opruiing door eerst het nationalistische en daarna communistische regime in China en andere problemen zoals de oorlog in Korea en tal van andere rampen. 

Hongkong is taai en veerkrachtig, maar lijkt nu wel op ramkoers met het Chinese regime. De huidige wet is de zoveelste stap waarmee Peking de vrijheden en de autonomie van Hongkong wil ondergraven en zal ook niet de laatste zijn. Vaak zijn die stappen echter mislukt of ondergraven vanuit Hongkong.

Zo botste een eigen "veiligheidswet" van het parlement in Hongkong in 2003 op protest en is die er tot nu toe niet gekomen; reden waarom Peking nu het heft in eigen handen neemt. In 2012 werd de invoering van "patriottische opvoeding" in de scholen afgevoerd na massaal scholieren- en studentenprotest. Vorig jaar werd dan weer de beruchte wet die uitlevering van verdachten aan China mogelijk maakte, onder druk van nooit gezien volksprotest opnieuw ingetrokken. 

Het communistische regime in Peking is dat nu duidelijk beu en voert nu de forcing, wellicht ook op een ogenblik dat de aandacht van het Westen en de rest van de wereld vooral afgeleid wordt naar de coronacrisis en de economische gevolgen daarvan. Peking is vooral bang voor navolging van het Hongkongse protest bij de eigen bevolking, want daar leeft -zeker na de coronacrisis- erg veel ongenoegen.

De risico's zijn echter groot: door de opkomst van China is het belang van Hongkong weliswaar afgenomen, maar het is nog altijd een van de grote financieel-economische centra in de wereld en zeker in het Verre Oosten. Als de crisis uit de hand loopt, dan zijn er genoeg plaatsen zoals Singapore, Maleisië of Bangkok in Thailand die de rol van Hongkong willen overnemen en dat zou ook de economie en het imago van China schaden. Ondanks de wederzijdse afkeer kunnen Hongkong en China elkaar dus nog altijd niet missen.